Hai nền kinh tế hàng đầu thế giới đã áp đặt thuế mới với gần 360 tỷ USD và mới đây nhất, Tổng thống Donald Trump cho biết, ông sẵn sàng đánh thêm thuế với hàng hóa Trung Quốc trị giá 257 tỷ USD. Các nhà đầu tư hy vọng rằng Tổng thống Trump và nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình có thể hạn chế ít nhất việc áp dụng thêm thuế quan, và thực sự hy vọng điều đó xảy ra, mặc dù niềm tin vẫn còn yếu.

Kết quả của tất cả điều này là các chuỗi cung ứng đang chuyển ra khỏi Trung Quốc. Nó không phải là một cuộc di cư hàng loạt, nhưng là một sự tái cân bằng mới được thiết lập, và Đông Nam Á là người được hưởng lợi ích từ đó. Sách trắng của EIU cho biết: "dự kiến cuộc chiến thương mại sẽ leo thang hơn nữa trong những tháng tới, cuối cùng đánh thuế vào các sản phẩm tiêu dùng đã hoàn chỉnh bao gồm điện thoại di động, máy tính xách tay và các hàng điện tử khác, cũng như hàng may mặc".

Các nhà sản xuất phụ tùng ô tô Trung Quốc cũng bị hướng tới mục tiêu. Để không mất thị phần ở các khu vực như châu Mỹ Latinh (thường được coi là điểm nhập cảnh vào Mỹ qua Mexico theo thỏa thuận NAFTA cũ), Trung Quốc có thể phải chuyển một số sản phẩm đó sang các nước châu Á khác.

Các công ty đa quốc gia của Mỹ tại Trung Quốc cũng sẽ phải thay đổi. Trong khi đó, một mạng lưới các hiệp định thương mại tự do mạnh mẽ sẽ giúp một số quốc gia Đông Nam Á dễ dàng hơn. Hiệp định Toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) chuẩn bị được thực thi mà Malaysia, Singapore và Việt Nam là một phần của hiệp định, đại diện cho xu hướng mới nhất này.

Ô tô là một trong những lĩnh vực nóng nhất trong các cuộc đàm phán thương mại. Đó là một phần hấp dẫn của bất kỳ nền kinh tế nào vì nó đòi hỏi tất cả các kỹ năng, và phụ thuộc vào công nghệ mới và lao động sản xuất cổ xanh. Theo số liệu của EIU, Trung Quốc chiếm gần 20% lượng xe xuất khẩu của Mỹ theo giá trị trong năm 2017, tương đương với trị giá hàng hóa 10,3 tỷ USD mặc dù phần lớn là cho các dây chuyền lắp ráp BMW và Mercedes Benz có trụ sở tại Mỹ.

Hầu hết những chiếc xe hàng đầu của Mỹ ở Trung Quốc, cụ thể là Buick, được sản xuất tại Trung Quốc. Thuế quan đối với phụ tùng ô tô của Mỹ không thực sự là một vấn đề lớn bởi vì dưới 10% lượng hàng xuất khẩu của Mỹ đến Trung Quốc. Trung Quốc dự kiến sẽ chuyển sang Thái Lan và Malaysia để sản xuất và nhập khẩu linh kiện ô tô. Một số dòng xe sang trọng, bao gồm cả BMW và Mercedes-Benz, đã có hoạt động tại Thái Lan. EIU hy vọng các công ty này sẽ tăng hàm lượng giá trị nội địa để hỗ trợ các chuyến hàng đến Trung Quốc. Mặc dù xuất khẩu ô tô và phụ tùng ô tô thành phẩm là một phần nhỏ trong tổng xuất khẩu, Malaysia có hơn 800 nhà sản xuất linh kiện ô tô, cũng như mạng lưới xuất khẩu linh kiện tự động đa dạng tương tự.

Các lĩnh vực khác là may mặc. Ngay từ bây giờ hàng may mặc sản xuất ở Trung Quốc sẽ được sản xuất nhiều hơn ở Bangladesh, Việt Nam và Ấn Độ. Giống như Trung Quốc, trước khi gia nhập WTO, các tập đoàn đa quốc gia đang tìm kiếm lao động rẻ và các quy định lỏng.

Bangladesh, Việt Nam và Ấn Độ là thành viên của Tổ chức Thương mại thế giới và được yêu cầu phải tuân theo các quy tắc nhất định. Ngay cả trước khi có cuộc chiến thương mại, thị phần xuất khẩu hàng may mặc của Bangladesh đang tăng lên nhờ lao động rẻ. Các thương hiệu thời trang quốc tế lớn như H&M, GAP, Levis và Zara đều có cơ sở sản xuất ở Bangladesh và có thể dễ dàng chuyển hướng sang Bangladesh nếu thuế nhập khẩu từ Trung Quốc khiến các sản phẩm này đắt hơn ở Mỹ.

Các nhà phân tích EIU cho biết sẽ mất thời gian cho các nhà khai thác địa phương để xây dựng năng lực sản xuất nhằm hấp thụ hoàn toàn các gián đoạn nguồn cung. Ngành may mặc tại Việt Nam được kỳ vọng sẽ là người chiến thắng. Việt Nam hiện là nước xuất khẩu hàng may mặc lớn thứ ba thế giới và có quan hệ thương mại mạnh mẽ với Mỹ. Hàng may mặc xuất khẩu của Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ đạt 12,3 tỷ USD năm 2017, chiếm gần 50% tổng xuất khẩu quần áo và 5% GDP.

Trong khi đó, cuộc chiến thương mại không có dấu hiệu kết thúc sớm. Nhưng khi lao động sản xuất rời khỏi một Trung Quốc hiện đại, phát triển hơn và hướng tới các thị trường mới nổi thực sự ở phía nam, các dòng tiền mới và tài sản mới sẽ phát triển mạnh ở các nước này. GDP bình quân đầu người của Việt Nam chỉ khoảng 2.300 USD, so với khoảng 12.000 USD ở Trung Quốc. GDP bình quân đầu người của Bangladesh vào khoảng 1.500 đôla.

Sách trắng của EIU nêu rõ, cuộc chiến thương mại sẽ dẫn đến một sự thay đổi đáng kể trong sản xuất theo định hướng xuất khẩu từ Trung Quốc sang các thị trường khác ở châu Á, một sự phân bổ lại có khả năng tác động tích cực ròng đối với nhiều nước trong khu vực. Sự dịch chuyển sẽ thúc đẩy sự phát triển của các ngành công nghiệp ô tô, ICT và may mặc địa phương ở Nam và Đông Nam Á, mang lại nhiều thiết bị và chuyên môn kỹ thuật tiên tiến hơn.

Tuy nhiên, đối với đa số các nước liên quan đến tác động của những thay đổi này sẽ không cảm nhận được ngay mà có thể mất ít nhất hai đến ba năm để các tác động của cuộc chiến thương mại được thực hiện đầy đủ. Các công ty đa quốc gia sẽ cần thời gian để đưa ra các chiến lược toàn cầu và khu vực mới, tìm đối tác mới, tìm hiểu các hệ thống pháp lý khác nhau và bảo đảm giấy phép cần thiết cho các cơ sở sản xuất mới. Kết quả là, những tác động tiêu cực của cuộc chiến thương mại sẽ chiếm ưu thế trong ngắn hạn. Ngay cả theo kịch bản lạc quan nhất, những lợi ích cho những nước hưởng lợi ở châu Á trong cuộc chiến thương mại dường như không thể thấy rõ trước năm 2020.