Trong những năm gần đây, châu Phi trở thành một trong những thị trường xuất khẩu lớn của Việt Nam với những mặt hàng chính có kim ngạch tăng chủ yếu là hàng công nghiệp, như máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện, điện thoại, phương tiện vận tải và phụ tùng, máy móc thiết bị, giày dép, sản phẩm dệt may, vật liệu xây dựng, thủy sản, cà phê, hạt tiêu,...đặc biệt là gạo.

Châu Phi không chỉ là thị trường xuất khẩu tiềm năng lớn mà còn là một thị trường cung cấp các loại nguyên liệu đầu vào quan trọng cho Việt Nam. Các mặt hàng Việt Nam nhập khẩu chính từ khu vực này vẫn là hạt điều, bông, gỗ và sắt thép phế liệu, kim loại.

Tuy nhiên, thời gian vừa qua đã xảy ra hiện tượng DN châu Phi lừa tiền đặt cọc của nhà nhập khẩu Việt Nam và không chịu giao hàng. Vì vậy, Vụ Thị trường châu Phi, Tây Nam Á khuyến cáo, để tránh những rủi ro và tìm kiếm cơ hội kinh doanh tại thị trường châu Phi, DN cần tích cực tham gia các đoàn nghiên cứu chính sách, khảo sát thị trường do Bộ Công thương và các cơ quan xúc tiến thương mại tổ chức; tham dự các hội chợ, triển lãm quốc tế tổ chức tại mỗi nước và các cuộc hội thảo, diễn đàn DN song phương.

Đồng thời, DN nên tìm kiếm thông tin thị trường, cơ hội kinh doanh trên các trang web chính thức như trang www.vietnamexport.com, trang www.moit.gov.vn của Bộ Công thương, qua Vụ Thị trường châu Phi, Tây Á, Nam Á cũng như các Thương vụ, Đại sứ quán Việt Nam châu Phi như An-giê-ri, Ai Cập, Maroc, Nam Phi, Nigeria.

Đặc biệt, DN hết sức lưu ý và hạn chế việc tìm kiếm và giao dịch với khách hàng qua các trang mạng internet.

Liên quan đến vấn đề thanh toán xuất nhập khẩu, DN nên đề nghị đối tác sử dụng L/C không hủy ngang mở tại các ngân hàng uy tín, đồng thời hạn chế cho khách hàng trả chậm. Tuyệt đối không nên sử dụng hình thức thanh toán D/A (Document Acceptance - nhờ thu chấp nhận chứng từ) đối với các khách hàng ở Châu Phi, bởi một khi khách hàng đề nghị hình thức thanh toán này, rất có thể doanh nghiệp xuất khẩu sẽ bị mất hàng.

Nếu sử dụng hình thức thanh toán D/P, DN Việt Nam cần phải kèm theo điều khoản tiền đặt cọc (deposit). Tùy từng mặt hàng, DN cần đưa ra các mức % tiền đặt cọc để bảo đảm an toàn cho các đơn hàng của mình (tốt nhất là 30% trở lên).

Về nhập khẩu hàng từ châu Phi, cần tiến hành kiểm định hàng hóa thông qua tổ chức giám định quốc tế có uy tín tại nước sở tại trước khi đưa hàng lên tàu (qua các công ty như Bitec International SA, Văn phòng Veritas). DN Việt Nam nên cố gắng đàm phán với nhà cung cấp để không phải đặt cọc tiền hoặc đặt cọc tối thiểu. Đối với những đơn hàng đầu tiên, chỉ nên mua với khối lượng nhỏ.

Khi đàm phán và ký kết hợp đồng với đối tác châu Phi, các DN nên lựa chọn những phương thức giao hàng, thanh toán an toàn, có lợi về mình, để tránh trường hợp nhà nhập khẩu không nhận hàng nhằm ép giảm giá. Hợp đồng phải quy định rõ cơ quan giải quyết tranh chấp (trọng tài hay tòa án) để làm cơ sở cho việc giải quyết khi tranh chấp phát sinh.