Dự báo về xu hướng sản phẩm và thị trường xuất khẩu giai đoạn 2010-2011
Báo cáo Xúc tiến xuất khẩu 2009-2010 do Trung tâm Nghiên cứu Chính sách và Phát triển (Depocen) phối hợp cùng Cục Xúc tiến thương mại thực hiện đã đưa ra một số dự báo về tình hình thị trường nhập khẩu của thế giới và cơ hội cho hàng xuất khẩu Việt Nam.
Theo đó, trong 2‐3 năm tới, các thị trường truyền thống của Việt Nam vẫn sẽ có xu hướng tiếp tục nhập khẩu các mặt hàng đang là thế mạnh của Việt Nam như: dệt may, da giày, gạo, máy tính và sản phẩm điện tử, dầu thô, cao su… Ngoài ra, một số mặt hàng như: đồ gỗ, hóa chất, đồ gốm sứ, thủy hải sản… cũng có nhiều tiềm năng mở rộng thị trường xuất khẩu. Cụ thể, cơ hội cho hàng xuất khẩu Việt Nam ở một số thị trường lớn như sau:
Thị trường Trung Quốc: Dự báo trong thời gian tới, Trung Quốc sẽ tăng cường nhập khẩu những mặt hàng như mạng tích hợp và tổ hợp vi điện tử; dầu thô; tấm màn hình tinh thể lỏng; quặng sắt; chất dẻo sơ chế; thiết bị xử lý số liệu tự động và bộ kiện; thép; xăng dầu; thiết bị mạch bảo vệ đóng ngắt và linh kiện; đồng vật liệu và phôi. Trong đó, dầu thô, quặng sắt và xăng dầu được dự báo là có tốc độ tăng nhập khẩu cao (60‐70% trong giai đoạn 2010‐2012 và 80‐ 85% trong giai đoạn 2013‐2015).
Tuy nhiên, trong số các mặt hàng này, chỉ có một số ít mặt hàng thuộc nhóm mặt hàng xuất khẩu tiềm năng của Việt Nam. Còn lại, những mặt hàng Trung Quốc chủ yếu nhập khẩu từ Việt Nam sẽ bao gồm 20 mặt hàng chính:(1). Động vật sống, sản phẩm động vật; (2). Sản phẩm thực vật, nông sản; (3). Dầu,mỡ động thực vật; (4). Thực phẩm, đồ uống, rượu, thuốc lá; (5). Khoáng sản; (6). Hóa chất; (7). Chất dẻo và chế phẩm, cao su; (8). Da và chế phẩm, va li túi xách; (9). Gỗ và chế phẩm; (10). Bột giấy, giấy; (11). Nguyên liệu dệt và sản phẩm; (12). Giày dép,mũ, ô dù, hoa nhân tạo; (13). Chế phẩm từ khoáng chất, đồ gốm sứ, kính; (14). Vàng bạc, đá quý, ngọc trai, đồ trang sức; (15). Kim loại và chế phẩm; (16). Sản phẩm cơ điện; (17). Xe cộ, tàu thuyền và thiết bị vận tải; (18). Thiết bị quang học, thiết bị y tế, đồng hồ, nhạc khí; (19). Vũ khí, thuốc nổ; (20). Tác phẩm nghệ thuật, đồ sưu tầm, đồ cổ. Một số mặt hàng như khoáng sản, hóa chất, da và chế phẩm, nguyên liệu dệt và sản phẩm, giày dép, mũ ô dù, hoa nhân tạo, chế phẩm từ khoáng chất, đồ gốm sứ, kính, sản phẩm cơ điện được dự báo có tốc độ tăng cao hơn cả, tuy nhiên cũng chỉ từ 20‐ 40%; các mặt hàng khác tốc độ tăng chỉ từ 2‐10% trong 3 năm tới và 8‐15% trong giai đoạn 2013 ‐ 2015.
Thị trường Hoa Kỳ: Thị trường này sẽ tăng cường nhập khẩu các mặt hàng may mặc, giày dép các loại, chế biến nông sản thực phẩm và các sản phẩm chăm sóc sức khỏe và sắc đẹp, công nghệ thông tin (máy tính, các loại máy có công nghệ như máy ghi hình…), đồ nội thất, dụng cụ thể thao để phục vụ cho nhu cầu trong nước.
Giai đoạn 2013‐2015, khả năng kinh tế Hoa Kỳ sẽ hồi phục và tỷ lệ thất nghiệp có thể quay về mức khoảng trên 5%. Như vậy, chi tiêu tiêu dùng chiếm 70% nền kinh tế có khả năng được hồi phục và tăng trưởng. Cùng với khả năng mở rộng và phát triển sản xuất, cũng như quen thị trường, các dự án đầu tư của Hoa Kỳ đi vào hoạt động, các nhóm hàng xuất khẩu tiềm năng của Việt Nam sẽ tăng và một số nhóm hàng mới sẽ xuất hiện như cơ khí, công nghệ.
Dựa trên dự báo của các nhà kinh tế Hoa Kỳ về kinh tế Hoa Kỳ và khả năng xuất khẩu của các doanh nghiệp Việt Nam, Cơ quan đại diện thương mại Việt Nam tại Hoa Kỳ đã ước tính kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Hoa Kỳ trong các giai đoạn như sau:
Thị trường Nhật Bản: Những mặt hàng Việt Nam có tiềm năng xuất sang Nhật Bản đều nằm trong những mặt hàng Nhật Bản sẽ tăng cường nhập khẩu trong giai đoạn sắp tới.
Thị trường EU: Mỗi thành viên trong EU có nhu cầu với hàng nhập khẩu khác nhau và do đó, thị phần cho hàng xuất khẩu Việt Nam sẽ khác nhau.
Thị trường Đức: sẽ nhập khẩu những mặt hàng: giày dép, dệt may, cà phê, đồ gỗ, đồ da, cao su thiên nhiên, máy móc thiết bị văn phòng, hàng chất dẻo, hàng gốm sứ. Một số mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Đức như giày dép, dệt may, máy móc thiết bị văn phòng dự báo sẽ giảm (lần lượt giảm 10%, 5% và 20%) trong khi các mặt hàng như cà phê, đồ gỗ, thủy sản, chất dẻo tăng mạnh 20‐30%, các mặt hàng như gốm sứ, cao su tăng 5‐10%.
Thị trường Thổ Nhĩ Kỳ: nhóm hàng tiềm năng xuất khẩu của Việt Nam trong giai đoạn 2010‐2012 gồm: may mặc, sợi; sản phẩm chất dẻo; giày dép; cao su và các sản phẩm từ cao su; gia vị (tiêu); đồ gỗ; máy móc thiết bị phụ tùng; linh kiện điện tử; thép và sản phẩm từ thép; máy, phụ tùng cơ khí. Mức tăng trưởng trưởng bình quân đạt 10‐15%/năm.
Thị trường Bỉ: 10 mặt hàng nhập khẩu chủ yếu của Bỉ đều là những mặt hàng xuất khẩu tiềm năng của Việt Nam. Với một số thị trường nhỏ khác, cơ cấu mặt hàng xuất khẩu cũng nằm rong nhóm các mặt hàng trên, tuy tốc độ tăng trưởng cao nhưng kim ngạch xuất khẩu vẫn còn khiêm tốn.
Ở thị trường châu Phi, Việt Nam có tiềm năng xuất khẩu sang Nigeria những mặt hàng như: sản phẩm dệt may; máy tính, sản phẩm điện tử; săm lốp ô tô, xe máy; sản phẩm sắt và thép, gạch ốp lát; gạo; thủy sản; thuốc tân dược; phụ tùng ô tô, xe máy; sản phẩm cao su. Mức tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu mỗi mặt hàng bình quân đều từ 15‐20%. Nam Phi cũng là một thị trường lớn và rất tiềm năng đối với xuất khẩu Việt Nam. Căn cứ vào nhu cầu nhập khẩu của thị trường này, Việt Nam có thể xuất khẩu dầu thô, thiết bị điện, nhựa và các sản phẩm từ nhựa, hóa chất, sắt thép, cao su, giấy, đồ sứ, giày da, đồ gỗ….
Với thị trường Nam Mỹ, Braxin là một đại diện nhập khẩu tiêu biểu của Việt Nam. Dự đoán mức (tỷ lệ) tăng trưởng hàng năm (2010 – 2015) về nhóm hàng có tiềm năng xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường Braxin không cao chỉ từ 5‐10% trong 3 năm tới và 5‐15% trong 3 năm tiếp theo.
Ngoài Braxin, Argentina cũng là một thị trường xuất khẩu mà Việt Nam cần quan tâm trong khu vực Nam Mỹ. Ngày 17/8/2007, Tổng cục Hải quan Argentina đã công bố Quyết định N°57/2007 về kiểm tra hàng hóa nhập khẩu để ránh hiện tượng gian lận thuế đối với hàng nhập khẩu bán phá giá hoặc đối với những sản phẩm không được hưởng ưu đãi thương mại xuất xứ từ Trung Quốc và các nước và vùng lãnh thổ nhóm G.4 (Grupo 4) bao gồm: CHDCND Triều Tiên, Hàn Quốc, Philippin, Hồng Kông, Ấn Độ, Indonesia, Malaysia, Pakistan, Đài Loan, Thái Lan, Singapore và Việt Nam với mục đích ngăn chặn hàng hóa nhập khẩu từ các thịtrường này vào Argentina. Những mặt hàng bị hạn chế nhập khẩu bao gồm: Hàng dệt may, đồ chơi, túi xách, cặp, ví bằng vải hoặc nhựa, xe đạp và phụ tùng, lốp xe, bánh xe, mũi giày, hàng công nghệ thông tin, đồ điện tử, đồng hồ, hàng kim khí và dụng cụ. Như vậy, danh mục hàng xuất khẩu của Việt Nam sang Argentina bị ảnh hưởng rất nhiều do những khó khăn trong việc xuất khẩu những mặt hàng thuộc nhóm hạn chế trên. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn có thể đẩy mạnh xuất khẩu sang Argentina những mặt hàng sau: dầu và khí thiên nhiên, máy móc, xe động cơ, hóa chất hữu cơ, nhựa….
Báo cáo cho biết, theo bảng tổng hợp ý kiến cơ quan đại diện thương mại Việt Nam tại nước ngoài cho thấy, trong thời gian ngắn hạn (2‐3 năm tới) cũng như trung hạn (5‐6 năm tới), dự báo hàng xuất khẩu Việt Nam không những vẫn duy trì được những mặt hàng truyền thống mà còn có cơ hội mở rộng danh mục hàng xuất khẩu.
Kim ngạch và tốc độ tăng trưởng xuất khẩu nhìn chung cũng sẽ tăng đều đặn qua các năm trên tất cả các nhóm hàng, ngoại trừ một số mặt hàng sẽ có tốc độ tăng trưởng giảm như: đồ gỗ, nội thất; nông sản, thủy hải sản; dầu mỏ, khí đốt, hóa dầu (thị trường Hoa Kỳ) hay giày dép, dệt may, máy móc thiết bị văn phòng (thị trường Đức). Điều này được lý giải một mặt do ảnh hưởng của khủng hoảng kinh tế dẫn tới sức cầu giảm, mặt khác do tác động từ những hàng rào phi thuế quan nhằm bảo hộ sản xuất nội địa của quốc gia nhập khẩu.