Theo thông báo của EC, việc mở quy trình xử phạt chi tiêu công quá mức (EDP) đối với Italy được thực hiện sau khi Ủy ban kết luận rằng, kế hoạch ngân sách của Italy vi phạm nghiêm trọng quy tắc tài chính của EC.

Theo đó, các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu (EU) sẽ có hai tuần để cho phép EC kích hoạt quy trình xử phạt Italy. Một khi được kích hoạt, quy trình này có thể kéo dài một tháng trước khi án phạt được đưa ra.

EDP là quy trình được EU áp dụng đối với những nước thành viên có mức thâm hụt ngân sách vượt mức trần theo quy định của Hiệp ước Ổn định và Phát triển của EU. Quy trình này bao gồm nhiều bước và có thể cho phép EU áp đặt hình phạt nghiêm khắc đối với nước vi phạm.

Theo kế hoạch ngân sách 2019 của Italy, Rome muốn nâng mục tiêu thâm hụt ngân sách lên mức 2,4% GDP vào năm tới, nhằm tăng chi cho an sinh xã hội và giảm bớt một số cải cách thuế của nước này. Mục tiêu này vẫn trong phạm vi dưới 3% GDP, giới hạn về thâm hụt ngân sách do EC đề ra.

Tuy nhiên, mục tiêu này sẽ đi ngược lại cam kết mà Chính phủ cánh tả tiền nhiệm Italy đưa ra về việc giữ mức thâm hụt ngân sách trong năm tài khóa 2019 ở mức 0,8% GDP, nhằm cắt giảm mức nợ công đang ở con số 2.300 tỷ euro.

Chính phủ liên minh cánh hữu gồm đảng Liên đoàn và Phong trào 5 sao cho rằng, kế hoạch ngân sách 2019 của Italy sẽ giúp kích thích tăng trưởng nền kinh tế lớn thứ 3 khu vực đồng tiền chung châu Âu và giảm đáng kể các khoản nợ.

Tuy nhiên, Phó Chủ tịch EC Valdis Dombrovskis cho biết, EU nhận thấy, với kế hoạch ngân sách 2019, Italy sẵn sàng đánh đổi chính sách “thắt lưng buộc bụng” để đáp ứng các nguyện vọng của người dân. Italy đang đối mặt với nguy cơ bất ổn.

Quyết định trên được đưa ra không quá bất ngờ, bởi tháng trước, EC đã bác bỏ bản kế hoạch ngân sách và đặt thời hạn chót là ngày 13/11 để Italy nộp bản sửa đổi. Tuy nhiên, Italy đã từ chối điều chỉnh kế hoạch ngân sách theo yêu cầu của EU. Thậm chí, Phó Thủ tướng Luigi Di Maio còn tuyên bố, chính quyền mới ở Rome được bầu để đảo ngược các chính sách khắc khổ trong quá khứ.

Vấn đề ngân sách đã trở thành nguyên nhân căng thẳng giữa Brussels và Rome từ cuối tháng 9 vừa qua. Trong khi EU kêu gọi các quốc gia trong khối hạn chế chi tiêu công để giảm thâm hụt ngân sách thì kế hoạch ngân sách cho tài khóa 2019 mà Italy đệ trình được dự báo sẽ làm tăng thâm hụt.

Thủ tướng Đức Angela Merkel nhấn mạnh, Khu vực đồng tiền chung châu Âu (Eurozone) chỉ có thể hoạt động nếu tất cả các quốc gia thành viên thực hiện đầy đủ trách nhiệm của mình, vì nền tài chính bền vững.