Đối với Việt Nam, xác định rõ tầm quan trọng của việc cải cách hành chính, hiện đại hóa nền tài chính quốc gia với trọng tâm là là tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin (CNTT) trong lĩnh vực tài chính công; nhằm nâng cao tính hiệu quả và hiệu lực của công tác quản lý, giám sát tài chính.

 

Nhiều hệ thống thông tin lớn, đóng vai trò quan trọng trong quá trình cải cách quản lý tài chính công ngành đã được triển khai như: Hệ thống thông tin Quản lý ngân sách và Kho bạc (TABMIS); Hệ thống Thông tin Quản lý nợ (DMFAS); Hệ thống thông quan điện tử (VNACCS/VCIS) và thực hiện cơ chế một cửa quốc gia, phục vụ hiện đại hóa hải quan tại Việt Nam; Hệ thống quản lý thuế tập trung (TMS)… Và bước đầu đã có những đóng góp nhất định trong việc nâng cao hiệu quả công tác quản lý tài chính công.

 

Tuy nhiên, những kết quả thu được từ việc triển khai các hệ thống thông tin nêu trên mới chỉ là các thành công bước đầu và chưa thể bao quát hết các lĩnh vực và yêu cầu hiện đại hóa của nền tài chính công Việt Nam. Do vậy, hệ thống thông tin tài chính Chính phủ (GFMIS) được xây dựng nhằm mục tiêu lấp đầy các khoảng trống còn lại trong toàn bộ chu trình quản lý tài chính công.

 

Cụ thể,  xây dựng đồng bộ hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, thủ tục hành chính trong lĩnh vực tài chính, đơn giản hóa và công khai hóa quy trình, thủ tục hành chính trong lĩnh vực tài chính, từng bước tăng cường hiệu quả quản lý và sử dụng các nguồn lực tài chính, các quyết định trong quản lý và điều hành nói chung và tài chính của Chính phủ nói riêng.

 

Tiếp tục thực hiện hiện đại hóa nền tài chính quốc gia với trọng tâm là đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong toàn bộ quy trình quản lý tài chính công, bắt đầu từ công tác lập kế hoạch ngân sách, thực hiện, kế toán, báo cáo, kiểm toán và giám sát.

 

Đẩy mạnh ứng dụng CNTT trong lĩnh vực tài chính, xây dựng và triển khai các hệ thống thông tin lớn trong ngành Tài chính (ngân sách, kho bạc, thuế, hải quan, chứng khoán, dự trữ nhà nước).

 

Tích hợp, đồng bộ các hệ thống thông tin tài chính; hoàn thành việc xây dựng cơ sở dữ liệu tài chính quốc gia và xây dựng các cơ sở dữ liệu chuyên ngành; thiết lập hệ thống thông tin quản lý, tăng cường khai thác hiệu quả các hệ thống thông tin và phục vụ công tác chỉ đạo điều hành.

 

 

Mặc dù, một số lĩnh vực tài chính công đã được ứng dụng CNTT, nhưng vẫn còn nhiều chức năng trong chu trình quản lý tài chính công chưa thực hiện ứng dụng CNTT như: Lập ngân sách; Quản lý chi đầu tư công; Báo cáo ngân sách mở, báo cáo thống kê tài chính Chính phủ (GFS); Quản lý nợ chính quyền địa phương, nợ trong nước; Tổng kế toán Nhà nước; Hỗ trợ quản lý tài chính, tài sản tại đơn vị chi tiêu ngân sách; Kiểm toán và đánh giá... Đối với quản lý tài sản công mới chỉ quản lý tài sản của đơn vị hành chính sự nghiệp; Ban quản lý dự án; quản lý tài sản khi đã hình thành; mà chưa theo dõi từ khâu đăng ký tài sản mua sắm.

 

Bên cạnh đó, các dự án hiện đại hóa được triển khai theo từng lĩnh vực nghiệp vụ trong bối cảnh chưa có một kiến trúc tổng thể toàn ngành. Để tập trung vào phục vụ các nghiệp vụ giao dịch hàng ngày, cần xây một cơ sở dữ liệu quốc gia về tài chính có: khả năng cung cấp thông tin phục vụ chỉ đạo, phân tích; công khai thông tin hạn chế (báo cáo tài khóa, báo cáo đánh giá, kiểm toán, báo cáo GFS…).

 

Chính vì vậy, việc xây dựng GFMIS là cần thiết nhằm và phải đáp ứng các yêu cầu sau: Bao quát, toàn diện các lĩnh vực về quản lý tài chính như công tác lập ngân sách, quản lý chi đầu tư, quản lý tài sản công, quản lý nợ, tổng kế toán, quản lý tài chính đến đơn vị chi tiêu, báo cáo cáo ngân sách mở, dự báo kinh tế… Phát huy hiệu quả, đảm bảo cung cấp thông tin tài chính Chính phủ đầy đủ, kịp thời; tăng cường công khai, minh bạch trong quản lý tài chính Chính phủ. Phù hợp với Chiến lược phát triển tài chính đến năm 2020, kế hoạch ứng dụng CNTT ngành Tài chính, phù hợp với xu hướng chung của khu vực và thế giới, nâng cao khả năng hội nhập quốc tế của nền tài chính công Việt Nam.

 

Tầm nhìn của GFMIS phải là tầm nhìn của Chính phủ, cần được hài hòa với nhu cầu về thông tin tài chính của các Bộ, ngành, đơn vị sử dụng ngân sách, tuy nhiên trong giai đoạn trước mắt đến 2020 sẽ tập trung phục vụ các yêu cầu quản lý của Bộ Tài chính, đảm bảo theo đúng chiến lược tài chính đến năm 2020.

 

 

GFMIS sẽ là một tập hợp các hệ thống ứng dụng (các thành phần “lõi”), được tích hợp lại như một hệ thống quản lý tài chính tập trung để vận hành thống nhất, trong suốt nhằm hỗ trợ các hoạt động trong quản lý tài chính đảm bảo tuân thủ theo các luật pháp Việt Nam và các thông lệ quốc tế.

 

GFMIS được xem là một thành phần quan trọng trong tầm nhìn tổng thể cải cách quản lý tài chính công của Chính phủ, không đơn giản chỉ là một hệ thống CNTT thuần túy. Đặc biệt là Việt Nam có điểm khác biệt với các nước phát triển ở chỗ Việt Nam là một nước đang trong quá trình phát triển, hệ thống tài chính, cơ chế chính sách tài chính sẽ có nhiều thay đổi hơn và nhanh hơn nên việc xây dựng GFMIS cần được thực hiện đồng bộ, phù hợp với việc cải cách thể chế, cơ chế chính sách, thủ tục hành chính.

 

GFMIS được xây dựng với quan điểm là hệ thống thông tin “xương sống” của toàn ngành Tài chính. GFMIS được xây dựng trên cơ sở phải bảo toàn được các khoản đầu tư về tài chính và kế thừa kết quả đã đạt được của các phần mềm ứng dụng cốt lõi hiện có như: TABMIS, PIT, VNACCS/VCIS, DMFAS.

 

GFMIS được hiểu là tập hợp của các hệ thống thông tin tài chính của Chính phủ được kết nối một cách phù hợp nhằm phát huy tối đa hiệu quả của các hệ thống thông tin, đáp ứng yêu cầu về tính đầy đủ, kịp thời của thông tin tài chính Chính phủ trong xây dựng và thực hiện các báo cáo cũng như trong quản lý tài chính và điều hành của Chính phủ, tăng cường tính công khai minh bạch trong quản lý tài chính Chính phủ.

 

GFMIS được xây dựng trên cơ sở các hệ thống thông tin tác nghiệp trong chu trình quản lý tài chính công bao gồm: lập kế hoạch ngân sách, thực hiện ngân sách, kế toán, báo cáo, kiểm toán, theo dõi và đánh giá. Nhằm thực hiện mục tiêu công khai, minh bạch ngân sách cũng như trách nhiệm giải trình của Chính phủ.

 

Xây dựng đồng bộ hệ thống văn bản, thủ tục hành chính, đơn giản hóa và công khai hóa quy trình, thủ tục hành chính trong lĩnh vực tài chính.

 

Tiếp tục thực hiện hiện đại hóa nền tài chính quốc gia với trọng tâm là đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong toàn bộ quy trình quản lý tài chính công, từ công tác lập kế hoạch ngân sách cho đến thực hiện, kế toán, báo cáo, kiểm toán và giám sát qua đó góp phần tăng cường hiệu quả quản lý và sử dụng các nguồn lực tài chính.

 

Tích hợp, đồng bộ các hệ thống thông tin tài chính; hoàn thành việc xây dựng cơ sở dữ liệu tài chính quốc gia và xây dựng các cơ sở dữ liệu chuyên ngành, tăng cường khai thác hiệu quả các hệ thống thông tin và phục vụ công tác chỉ đạo điều hành. Hình thành một tập hợp hệ thống ứng dụng quản lý tài chính công được kết nối, trao đổi, chia sẻ thông tin dữ liệu dùng chung trong toàn Chính phủ nhằm hỗ trợ các hoạt động trong quản lý tài chính đảm bảo hiệu quả, minh bạch, phù hợp với thực tế của Việt Nam và các thông lệ quốc tế.

 

Dự kiến các thành phần chính gồm: Hệ thống thông tin Quản lý ngân sách và Kho bạc (TABMIS); Hệ thống lập dự toán ngân sách; Hệ thống Quản lý chi đầu tư (bao gồm hệ thống quản lý đầu tư công của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính); Hệ thống Thông tin Quản lý nợ (bao gồm Quản lý danh mục nợ công, quản lý rủi ro nợ công, DMFAS,…); Hệ thống thông tin quản lý thuế tập trung (TMS); Hệ thống thông tin quản lý hải quan tập trung; Hệ thống Tổng kế toán nhà nước; Hệ thống quản lý tài sản công; Hệ thống quản lý và cơ sở dữ liệu về giá; Hệ thống quản lý tài chính tại đơn vị chi tiêu; Hệ thống thông tin quản lý chứng khoán thống nhất; Hệ thống thông tin dự trữ nhà nước; Hệ thống tổng hợp, tích hợp GFMIS và kho dữ liệu GFMIS (bao gồm việc công khai ngân sách trên cổng thông tin Chính phủ và Bộ Tài chính theo mô hình hệ thống ngân sách mở OBS; hỗ trợ việc kiểm toán và đánh giá; hỗ trợ công tác dự báo kinh tế và hoạch định chính sách). 

 

Nội dung 1: Tư vấn hỗ trợ kỹ thuật xây dựng quy trình nghiệp vụ, tư vấn lập dự án đầu tư (giai đoạn chuẩn bị đầu tư), thực hiện từ 2014-2015: Rà soát các các khuôn khổ pháp lý, điều kiện triển khai; nghiên cứu các yêu cầu quản lý tài chính; thiết kế, chuẩn hóa, tái cấu trúc lại quy trình nghiệp vụ liên quan; thiết kế luồng dữ liệu, dữ liệu đầu vào, thiết kế báo cáo đầu ra của GFMIS; yêu cầu đối với kiến trúc tổng thể EA của ngành Tài chính. Lập dự án đầu tư, xây dựng hồ sơ mời thầu triển khai dự án.

 

Nội dung 2: Xây dựng Hệ thống tổng hợp, tích hợp và kho dữ liệu tài chính quốc gia (cơ sở dữ liệu GFMIS), thực hiện từ 2016-2020: Xây dựng kiến trúc tổng thể về ứng dụng CNTT (EA) ngành Tài chính giai đoạn 2015-2025. Xây dựng trục thông tin tích hợp ngành Tài chính.

 

Xây dựng một kho dữ liệu tập trung (kho dữ liệu tài chính quốc gia) đảm bảo tính kết nối, tích hợp tất cả các dòng dữ liệu tài chính Chính phủ tại các đơn vị, tổ chức thuộc Bộ Tài chính và các Bộ, ngành liên quan, cung cấp các dữ liệu đầu vào cho các công cụ khai thác và phân tích dữ liệu chuyên sâu, phân tích dữ liệu theo chủ đề phục vụ báo cáo tài khóa, báo cáo đánh giá, và kiểm toán; công khai ngân sách cho người dân và doanh nghiệp; cung cấp thông tin tài chính Chính phủ theo các chuẩn mực quốc tế, tăng cường tính công khai, minh bạch của hệ thống tài chính quốc gia.

 

Nâng cấp các hệ thống hiện hành nhằm đáp ứng quy trình nghiệp vụ cải cách mới và đáp ứng yêu cầu kết nối thông tin với trục tích hợp ngành Tài chính.

 

Nội dung 3: Xây dựng hệ thống lập dự toán ngân sách, thực hiện từ 2020-2025: Hệ thống được xây dựng theo mô hình tập trung, hỗ trợ công tác lập dự toán ngân sách tại các Bộ, ngành, cơ quan tài chính địa phương các cấp gắn với đổi mới cơ chế quản lý ngân sách theo kết quả thực hiện. Đến năm 2022, hệ thống được triển khai đến các đơn vị dự toán cấp 1 của các Bộ, ngành, địa phương; đến năm 2025 được triển khai đến đơn vị dự toán cấp dưới trực tiếp của đơn vị dự toán cấp 1 các Bộ, ngành, địa phương.

 

Nội dung 4: Xây dựng hệ thống quản lý tài chính của đơn vị chi tiêu ngân sách, thực hiện từ 2016-2025:Xây dựng hệ thống quản lý tài chính của đơn vị chi tiêu ngân sách theo mô hình tập trung, điện toán đám mây cung cấp dịch vụ quản lý tài chính cho các đơn vị chi tiêu ngân sách như: quản lý kho, quản lý tài sản, quản lý chi tiêu, quản lý lương và kế toán.

 

Việc triển khai cho các đơn vị sẽ thực hiện từng bước theo lộ trình nhiều năm. Trước mắt đến năm 2020 sẽ triển khai cho các đơn vị dự toán cấp 1 (hỗ trợ quản lý chi tiêu tại văn phòng đơn vị dự toán cấp 1); đến năm 2025 sẽ triển khai đến đơn vị dự toán cấp dưới trực tiếp của đơn vị dự toán cấp 1 các Bộ, ngành, địa phương.

 

Nội dung 5:  Quản lý nợ và viện trợ (2015 - 2020):Xây dựng và phát triển phần mềm cơ sở dữ liệu về nợ Chính quyền địa phương, nợ trong nước được Chính phủ bảo lãnh để tích hợp vào cơ sở dữ liệu nợ công chung, đáp ứng yêu cầu công tác quản lý nợ công thống nhất theo quy định của Luật Quản lý nợ công; Phát triển phần mềm và mô hình phân tích, đánh giá, quản lý và xử lý rủi ro; mô hình xây dựng Chiến lược nợ trung hạn.

 

Nội dung 6: Quản lý giá (2015 - 2020): Xây dựng phần mềm, hệ thống cơ sở dữ liệu quốc gia về giá.

 

Một số đề án, dự án, nhiệm vụ ứng dụng CNTT chính khác cần thực hiện đồng bộ và tích hợp với cơ sở dữ liệu GFMIS (2015 – 2020): Quản lý đầu tư công; Tổng kế toán Nhà nước; Quản lý tài sản công; Hệ thống thị trường chứng khoán thống nhất; Hệ thống quản lý thuế tập trung.

Tuy nhiên, để đảm bảo xây dựng GFMIS thành công thì việc thiết kế, xây dựng mô hình và lộ trình tổng thể GFMIS phù với đặc thù nền tài chính công Việt Nam đóng vai trò then chốt. Đây là một nhiệm vụ lớn, quan trọng, phức tạp và đòi hỏi sự phối hợp, hỗ trợ, tham vấn từ nhiều đơn vị, tổ chức trong và ngoài nước nhằm đưa ra một mô hình, lộ trình xây dựng GFMIS phù hợp, tối ưu nhất cho Việt Nam.