Bước tiến dài trong hỗ trợ doanh nghiệp

Cải cách chính sách nhằm tạo động lực hiệu quả, qua đó, hình thành dư địa tốt hơn cho DN phát triển lành mạnh, là nền tảng quan trọng số một cho sự phát triển sôi động, bền vững của TTCK. Điều này phần nào hé lộ qua kịch bản sửa đổi Luật Thuế TNDN, mà Bộ Tài chính với tư cách là cơ quan chủ trì soạn thảo đang tiếp tục hoàn chỉnh.

Bước cải cách nổi bật nhất trong dự thảo Luật so với quy định hiện hành là giảm thuế suất chung từ 25% xuống 23%, riêng DN vừa và nhỏ được áp dụng mức thuế suất 20%. Cộng đồng DN mong muốn mức thuế suất 20% áp dụng đại trà cho tất cả DN, chứ không chỉ cho các DN vừa và nhỏ. Tuy nhiên, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế cho rằng, kịch bản mà Bộ Tài chính đưa ra thực sự là một sáng kiến. Trong lộ trình cải cách của ngành Thuế, đến năm 2020, thuế suất thuế TNDN phổ thông là 20%, nhưng nếu áp dụng mức này ngay từ năm 2014 (dự kiến Luật Thuế TNDN sửa đổi có hiệu lực), thì sẽ tác động tiêu cực đến thu ngân sách nhà nước. Bởi vậy, việc sử dụng bước đệm 23% là hợp lý.

“Phương án mà Ban soạn thảo đưa ra đạt được lợi ích kép: vừa đảm bảo thu ngân sách nhà nước ổn định, vừa tạo ưu đãi về thuế suất cho DN vừa và nhỏ, thay vì lâu nay chỉ là những giải pháp hỗ trợ ngắn hạn, thiếu hệ thống. Trong khi hệ thống DN Việt Nam hầu hết là DN vừa và nhỏ, thì việc giảm thuế suất còn 20% đối với khu vực DN này sẽ tác động tích cực đến DN trên diện rộng”, bà Cúc nói.

Ngoài ra, trong phương án sửa đổi Luật, Bộ Tài chính sau khi tiếp thu ý kiến của các bộ, ngành, đặc biệt là các DN đã đưa ra lời giải cho những “nút thắt” trong thực thi Luật tồn tại trong nhiều năm qua. Theo đó, bổ sung quy định ưu đãi thuế đối với: hoạt động đầu tư mở rộng; DN thực hiện các dự án xây dựng nhà ở xã hội... Dự thảo Luật cho phép DN sau khi bù trừ lãi lỗ giữa thu nhập từ chuyển nhượng: bất động sản, dự án đầu tư, quyền tham gia dự án đầu tư... với nhau mà vẫn còn lỗ, thì số lỗ đó DN được bù trừ với thu nhập từ hoạt động sản xuất - kinh doanh trong kỳ tính thuế. Theo Vụ Chính sách thuế, Bộ Tài chính, quy định này sẽ khắc phục được bất cập hiện hành là DN có hoạt động kinh doanh bất động sản, khi phát sinh lỗ không xử lý được do không được chuyển lỗ vào thu nhập từ hoạt động sản xuất - kinh doanh.

Một kiến nghị “nóng” của các DN, đặc biệt là khối DN có vốn đầu tư nước ngoài từ nhiều năm nay về việc bỏ quy định khống chế trần chi phí quảng cáo, tiếp thị hoặc nới rộng mức trần đã có lời giải trong dự thảo này. Theo đó, ngoài loại bỏ một số khoản chi ra khỏi diện chi phí khống chế, Dự thảo nâng trần chi phí cho quảng cáo, tiếp thị từ 10% lên 15% (mức hiện hành chỉ áp dụng cho DN thành lập mới trong 3 năm đầu).

Tuy chưa đáp ứng được hoàn toàn mong đợi của một bộ phận không nhỏ DN, đặc biệt là khu vực DN có vốn đầu tư nước ngoài, nhưng ở cương vị cơ quan quản lý, lời giải mà Bộ Tài chính đề xuất khó có thể khả quan hơn. Lý do, mức chi phí 15% đối với các DN lớn, các tập đoàn đa quốc gia đang hoạt động tại Việt Nam là không nhỏ, nhưng ngược lại với DN nhỏ và vừa lại khá lớn. Như vậy, việc nới trần chi phí cho quảng cáo, tiếp thị vừa đáp ứng phần nào đòi hỏi bức bách từ phía DN có nhu cầu tăng chi phí cho hoạt động quảng cáo, tiếp thị, nhằm tiêu thụ hàng hóa, dịch vụ tốt hơn, nhưng đồng thời không thả cửa cho các DN lớn “hủy diệt” DN nhỏ bằng những khoản chi cho quảng cáo, tiếp thị “khủng”.

Lần đầu tiên vấn đề vốn mỏng, tình trạng DN hoạt động chủ yếu dựa vào vốn đi vay, trong khi tỷ lệ vốn chủ sở hữu trên tổng tài sản rất nhỏ cũng được đưa vào đối tượng điều chỉnh trong lần sửa đổi Luật lần này. Quy định này, ngoài góp phần đảm bảo an toàn tài chính cho DN, chống chuyển giá, còn tạo ra môi trường kinh doanh minh bạch và sòng phẳng hơn.

Thêm kênh tạo tiền cho TTCK

Ngoài các quy định góp phần hỗ trợ cho DN “khỏe” hơn, một nội dung mới trong Dự thảo Luật là bổ sung quy định khoản chi đóng góp vào quỹ hưu trí tự nguyện, hoặc quỹ an sinh xã hội cho người lao động theo quy định của pháp luật, DN được tính vào chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu thuế.

Đáng chú ý, trong Tờ trình Chính phủ về Dự án Luật Thuế TNDN, Bộ Tài chính nhấn mạnh lý lẽ của việc bổ sung quy định này là Việt Nam đang trong quá trình hình thành mô hình quỹ đầu tư mới và có xu hướng phát triển trong tương lai là quỹ hưu trí tự nguyện. Quỹ này góp phần phát triển TTCK, hỗ trợ các chương trình an sinh xã hội, giảm bớt gánh nặng chi tiêu ngân sách nhà nước. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, nhiều quốc gia, ngoài miễn thuế đối với các khoản thu nhập phát sinh từ hoạt động của các quỹ này, còn có quy định cho tính vào chi phí được trừ khoản đóng góp vào quỹ. Quy định này tạo ra sự đồng bộ với quy định tại Luật sửa đổi, bổ sung Luật Thuế Thu nhập cá nhân, có hiệu lực từ ngày 1/7/2013. Theo đó, luật này quy định, tiền lương hưu do quỹ hưu trí tự nguyện chi trả cho người lao động là thu nhập được miễn thuế; đồng thời, thu nhập tính thuế không bao gồm phần đóng góp vào quỹ hưu trí tự nguyện. Chính phủ sẽ quy định mức tối đa được trừ đối với khoản đóng góp quỹ này.

Bước chuyển động trên cùng với việc Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội dự kiến sẽ triển khai thí điểm mô hình bảo hiểm hưu trí tự nguyện tại một số tập đoàn, DN lớn vào giữa năm 2013, theo lãnh đạo một công ty quản lý quỹ (QLQ), sẽ hình thành nền tảng đồng bộ cho ngành quỹ phát triển sôi động trong những năm tới. Theo thông lệ quốc tế, các quỹ mở có vị trí rất quan trọng khi triển khai bảo hiểm hưu trí tự nguyện. Hệ thống quỹ mở (gồm quỹ trái phiếu, quỹ thị trường tiền tệ và các loại quỹ cổ phiếu) sẽ tạo nền móng căn bản cho các chương trình hưu trí tự nguyện.

Nguồn vốn từ chương trình bảo hiểm hưu trí tự nguyện, sẽ được phân bổ đầu tư qua hệ thống quỹ mở chuyên đầu tư vào trái phiếu Chính phủ, thị trường tiền tệ, thị trường cổ phiếu…, do các công ty quản lý quỹ quản lý và vận hành. Điều này không chỉ mở ra kênh tạo tiền mới lành mạnh cho TTCK, mà còn giúp các công ty quản lý quỹ có nhiều lựa chọn hơn trong triển khai các hình thức đầu tư.