Hoạt động đại lý hải quan chưa đạt kỳ vọng

Cục Hải quan Bắc Ninh thực hiện chức năng quản lý nhà nước về hải quan trên địa bàn 03 tỉnh Bắc Ninh, Bắc Giang và Thái Nguyên. Trên địa bàn quản lý của Cục hiện nay có khoảng hơn 6.200 doanh nghiệp làm thủ tục hải quan. Trong đó nổi bật là một số doanh nghiệp có quy mô rất lớn, thuộc hệ thống các tập đoàn đa quốc gia như: SamSung, Canon, Amkor, Foxconn, Luxshare…

Theo Cục Hải quan Bắc Ninh, tại địa bàn hiện nay có 36 đại lý đang hoạt động hỗ trợ các doanh nghiệp thực hiện thủ tục hải quan và tư vấn chính sách chuyên môn về các quy định hải quan, thuế và các vấn đề liên quan đến hoạt động xuất nhập khẩu của doanh nghiệp. Trong số các doanh nghiệp này, có khoảng 30 doanh nghiệp có hoạt động khai hải quan thường xuyên tại các chi cục Hải quan trực thuộc, hàng tháng có báo cáo tình hình hoạt động gửi về Cục Hải quan tỉnh Bắc Ninh, số doanh nghiệp này hoạt động khai hải quan thông qua các hợp đồng chính thức và không chính thức đối với các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh trên địa bàn quản lý của Cục.

Thời gian qua, Cục Hải quan Bắc Ninh thường xuyên thông báo tới các đại lý hải quan trên địa bàn về việc tổ chức các khóa đào tạo, hội thảo hoặc chương trình hướng dẫn liên quan đến nghiệp vụ hải quan, quy định mới, tổ chức các cuộc họp, hội nghị đối thoại với các đại lý hải quan, lắng nghe ý kiến phản hồi, từ đó cải tiến quy trình và chính sách hải quan, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu.

Ngoài ra, Cục cũng chỉ đạo các chi cục Hải quan trực thuộc thường xuyên kiểm tra, đánh giá hoạt động của các đại lý hải quan nhằm đảm bảo tuân thủ quy định và nâng cao chất lượng dịch vụ, đồng thời ngăn chặn các hành vi gian lận hoặc vi phạm pháp luật trong quá trình thực hiện nghiệp vụ; hỗ trợ cung cấp các thông tin liên quan đến chính sách thuế, thủ tục hải quan và các quy định về xuất nhập khẩu để đại lý hải quan có thể nắm rõ và áp dụng đúng trong quá trình làm thủ tục cho doanh nghiệp; bố trí cửa làm thủ tục riêng để ưu tiên giải quyết thủ tục cho các đại lý làm thủ tục hải quan.

Cục Hải quan Bắc Ninh đánh giá, các đại lý hải quan trên địa bàn quản lý đều nghiêm túc tuân thủ các quy định của pháp luật liên quan đến lĩnh vực hải quan, thực hiện tốt chế độ báo cáo định kỳ theo quy định và có tinh thần phối hợp, hợp tác tốt với cơ quan Hải quan. Các đại lý đa số hiểu rõ quy trình và quy định của pháp luật. Việc đại lý hải quan có đầy đủ nhận thức về pháp luật hải quan thực hiện các thủ tục hải quan thay cho doanh nghiệp giúp cho khối lượng công việc kiểm tra, hướng dẫn của cơ quan hải quan giảm đáng kể. Điều này giúp cơ quan tập trung vào các nhiệm vụ quan trọng như kiểm tra, giám sát và quản lý rủi ro.

Chưa được như kỳ vọng

Thời gian qua, hoạt động đại lý hải quan trên địa bàn quản lý của Cục Hải quan Bắc Ninh vẫn chưa phát huy hết hiệu quả, chưa thể hiện được vai trò và vị trí như kỳ vọng. Số lượng đại lý hải quan hoạt động trên địa bàn hiện còn rất khiêm tốn so với tiềm năng, lợi thế. Số lượng tờ khai, trị giá kim ngạch xuất nhập khẩu, số thuế thu nộp ngân sách nhà nước thông qua các đại lý làm thủ tục hải quan trên địa bàn cũng còn rất hạn chế.

Mặc dù đa số các đại lý hải quan tuân thủ các quy định của pháp luật, nhưng vẫn có trường hợp vi phạm, như không báo cáo đúng thời hạn hoặc không đầy đủ. Có những đại lý hải quan không phát triển theo kỳ vọng, hoạt động chưa thực sự bài bản, thiếu hiệu quả trong việc cung cấp dịch vụ. Tình trạng cá nhân làm dịch vụ xuất nhập khẩu tự phát, không đăng ký kinh doanh và không nộp thuế, đã làm giảm tính cạnh tranh của hoạt động đại lý hải quan.

Các cá nhân không chính thức tham gia vào hoạt động này có thể không có trách nhiệm ràng buộc với chủ hàng và không có ý thức tuân thủ pháp luật tốt, ảnh hưởng đến chất lượng dịch vụ và uy tín của đại lý hải quan. Nhiều chủ hàng chưa hiểu rõ lợi ích của đại lý hải quan so với người nhận ủy quyền làm thủ tục hải quan, chưa tin tin tưởng và không muốn dùng chữ ký số của đại lý hải quan cho khai báo hải quan hàng hoá của mình, phát sinh thêm chi phí liên quan đến việc ký kết hợp đồng… Mối quan hệ đối tác giữa đại lý, doanh nghiệp xuất nhập khẩu và Hải quan chưa thực sự vì lợi ích của doanh nghiệp.

Có cơ chế ưu tiên cho đại lý hải quan

Để nâng cao hiệu quả việc theo dõi, quản lý các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực đại lý hải quan trên địa bàn, Cục Hải quan Bắc Ninh cho rằng, trong thời gian tới, cần có các giải pháp, cơ chế cụ thể, thiết thực để các đại lý hải quan được hoạt động theo đúng quy định như: tổ chức đánh giá mức độ tuân thủ pháp luật hải quan của các đại lý hải quan để từ đó có cơ chế ưu tiên khi làm thủ tục cho các tờ khai do các đại lý hải quan thực hiện; Tích cực hỗ trợ các đại lý hải quan được xếp loại tuân thủ tốt pháp luật được tiếp cận các doanh nghiệp lớn để có cơ hội ký kết hợp đồng đại lý và thực hiện đầy đủ vai trò của đại lý hải quan theo quy định của pháp luật.

Bên cạnh đó, tổ chức thi tuyển cấp chứng chỉ nghiệp vụ khai hải quan một cách nghiêm túc; Nội dung thi đảm bảo đúng, đủ, cập nhật kịp thời các quy định mới, chính sách mới. Nghiên cứu triển khai áp dụng thời hạn hiệu lực cho các chứng chỉ và tổ chức thi cấp lại chứng chỉ để những người đã được cấp có trách nhiệm cập nhật kiến thức mới; hoặc tổ chức các khóa đào tạo định kỳ và cập nhật kiến thức về nghiệp vụ hải quan, luật thuế, quy định xuất nhập khẩu, và các quy trình liên quan để nâng cao chuyên môn cho đại lý hải quan.

Về công tác kiểm tra, giám sát, Cục Hải quan Bắc Ninh yêu cầu công chức thừa hành được giao nhiệm vụ theo dõi, quản lý các đại lý hải quan cần phối hợp chặt chẽ với các chi cục Hải quan trực thuộc để theo dõi, quản lý, hàng tháng, hoặc hàng quý tổng hợp báo cáo Lãnh đạo Cục và Lãnh đạo Phòng Nghiệp vụ. Đồng thời, tiếp tục yêu cầu các doanh nghiệp phải xây dựng báo cáo theo quý và nộp đầy đủ, đúng thời hạn về Cục Hải quan Bắc Ninh.

Hàng năm, Cục Hải quan Bắc Ninh cũng xây dựng kế hoạch và lập các đoàn kiểm tra tình hình hoạt động của các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực đại lý Hải quan, đặc biệt là các doanh nghiệp có hoạt động làm thủ tục Hải quan thuê cho các doanh nghiệp có hoạt động xuất nhập khẩu mà giữa 2 bên không có ký kết hợp đồng theo quy định của pháp luật hiện hành.

Bên cạnh đó, đơn vị cũng tăng cường trao đổi thông tin về đánh giá hoạt động đại lý hải quan trên địa bàn với các đơn vị nơi đại lý hải quan thực hiện thủ tục để có thông tin đầy đủ, khách quan khi đánh giá mức độ tuân thủ pháp luật của các đại lý.

Về dài hạn, Cục Hải quan Bắc Ninh sẽ nghiên cứu xây dựng kế hoạch tổ chức riêng Hội nghị đối thoại Hải quan với các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực đại lý hải quan, qua đó cùng nhau trao đổi, cùng nhau bàn giải pháp tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc của các doanh nghiệp trong quá trình thực hiện hoạt động đại lý hải quan. Cơ quan Hải quan hỗ trợ kết nối để thành lập Hiệp hội doanh nghiệp Logistics khu vực 3 tỉnh Bắc Ninh, Bắc Giang và Thái Nguyên để các doanh nghiệp cùng hoạt động trong lĩnh vực đại lý hải quan cùng nhau xây dựng môi trường kinh doanh cạnh tranh lành mạnh, đồng thời làm đầu mối đại diện của cộng đồng doanh nghiệp kết nối với cơ quan Hải quan cùng nhau giải quyết những khó khăn, vướng mắc.