Với nhiệm vụ, chức năng của mình, Hải quan đang đóng vai trò quan trọng trong việc xác định những mặt hàng trọng điểm, ngăn chặn, bắt giữ những hàng hoá độc hại, hàng giả đi kèm chứng từ giả mạo hoặc hàng buôn lậu qua biên giới.  

Thời gian qua lực lượng kiểm soát Hải quan đã tiến hành kiểm tra kiểm soát hàng hoá XNK, phát hiện và xử lý một lượng lớn hàng hoá có gian lận thương mại, vi phạm các yêu cầu về an toàn cho cộng đồng.

Tổng cục Hải quan nhận định, hàng hoá vi phạm tập trung nhiều ở các tuyến trọng điểm: Đường bộ, đường biển, đường hàng không và ở các nhóm hàng tiêu dùng như: Rượu ngoại, thuốc lá điếu, nước giải khát, bia, mỹ phẩm, quần áo, vải, gia súc, gia cầm và các sản phẩm gia cầm, gia súc, đô điện tử, điện lạnh, các chất ma túy, vũ khí...

Từ đầu năm đến nay lực lượng chống buôn lậu trực tiếp tại các cửa khẩu đã phát hiện, bắt giữ gồm 902 chai rượu ngoại, 511 thùng bia, 100.564 bao thuốc lá ngoại, 94.680 lon nước Redbull, 51.397 hộp sữa các loại, 48.231 kg đường kính, 67.213 món đồ chơi do Trung Quốc sản xuất, 25.070 chai, lọ mỹ phẩm, 24.451 viên, vỉ, lọ tân dược, 10.100 quả trứng gia cầm, 20.988 kg thịt gia cầm, 90.268 kg thực phẩm đông lạnh, 1.000 kg nội tạng động vật...

Từ đầu năm đến nay, hoạt động buôn lậu, vận chuyển trái phép pháo nổ, pháo hoa các loại diễn biến phức tạp, chủ yếu tại địa bàn các tỉnh biên giới phía Bắc như: Cao Bằng, Lào Cai, Lạng Sơn, Quảng Ninh. Các đối tượng dùng thủ đoạn chia nhỏ, cất giấu trong những thùng cát tông, bao tải hoặc vùi lẫn với hàng hoá khác để vận chuyển vào nội địa.

Số liệu thống kê cho thấy, các đơn vị đã phát hiện, bắt giữ 4.144 kg và 2.052 cây (quả) pháo các loại nhập lậu. Điển hình cuối tháng 3-2012, Chi cục Hải quan Tân Thanh- Cục Hải quan Lạng Sơn đã phối hợp với phòng PC45- Công an tỉnh Lạng Sơn phát hiện, bắt giữ 2.859kg.

Cũng theo Tổng cục Hải quan, hiện nay, tuyến đường biển tình trạng buôn lậu động vật hoang dã, NK hàng hóa không đảm bảo chất lượng, gây ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng diễn biến phức tạp. Cụ thể, Cục Hải quan Hải Phòng đã phát hiện nhiều vụ việc vi phạm, kiểm tra, bắt giữ 182 tấn thực phẩm đông lạnh theo loại hình tạm nhập- tái xuất; 7 container theo khai báo là chân gà, cánh gà đông lạnh, thực tế kiểm tra hàng hoá còn có thêm nội tạng động vật là dạ dày, sách bò; thu giữ 8 container trong đó có 490 chiếc ắc quy chì đã qua sử dụng được xếp lẫn với sắt thép phế liệu...

Hiện tượng vận chuyển trái phép các chất ma túy qua đường hàng không thời gian gần đây liên tiếp tái diễn. Qua các vụ việc Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Tân Sơn Nhất bắt giữ liên tiếp nhiều vụ vận chuyển trái phép chất ma túy, ngà voi, vũ khí... cho thấy các đối tượng thường vận chuyển với số lượng lớn và sử dụng các thủ đoạn tinh vi để cất giấu.

Ngoài ra, Cục Điều tra chống buôn lậu đã phối hợp với Chi cục Hải quan cửa khẩu sân bay quốc tế Nội Bài phát hiện, bắt giữ 70 khẩu súng dạng nòng dài vận chuyển trái phép từ nước ngoài về Việt Nam.

Những kết quả trên cho thấy vai trò của ngành Hải quan trong công tác bảo vệ an ninh quốc gia, an toàn sức khoẻ cộng đồng, chống thất thu thuế, tạo môi trường kinh doanh lành mạnh, đảm bảo thực hiện tuân thủ chính sách của nhà nước đối với các hoạt động XK, NK, quá cảnh.

Tuy nhiên, theo Tổng cục Hải quan, để làm tốt công tác này, ngoài nỗ lực của cơ quan Hải quan cần có sự phối kết hợp giữa các cơ quan quản lý chuyên ngành và cộng đồng DN. Có như vậy, Hải quan mới có thể cải thiện được chất lượng kiểm soát hàng hoá của mình nhằm đối phó với sự gia tăng nguy cơ gian lận thương mại liên quan đến sự an toàn cho cộng đồng.

Nhằm nâng cao năng lực cho CBCC Hải quan làm việc trực tiếp tại các cửa khẩu cũng như hoàn thành vai trò là đơn vị tuyến đầu trong đấu tranh chống những hành vi vi phạm pháp luật liên quan đến an toàn sức khoẻ cộng đồng, hiện tại Tổng cục Hải quan đang thực hiện các Đề án, Dự án, chương trình công tác trong lĩnh vực kiểm soát hải quan tại Chiến lược phát triển Hải quan đến năm 2020 theo Quyết định số 448/QĐ-TTg ngày 25-302011 của Thủ tướng Chính phủ và Kế hoạch cải cách, phát triển và hiện đại hóa Hải quan giai đoạn 2011-2015.