Ý chí và quyết tâm

Tại Hội nghị Thượng đỉnh APEC 2017, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã có bài phát biểu đề cập tới chính sách thương mại của Mỹ, trong đó tái khẳng định chính sách “nước Mỹ trên hết” cũng như kêu gọi “mỗi nước vì lợi ích của chính mình”.

Ông Donald Trump nêu rõ, không chấp nhận bất cứ thỏa thuận thương mại nào bất công bằng và “trói tay” các nước tham gia ký kết. Thay vào đó, Mỹ chỉ chấp nhận những thỏa thuận thương mại song phương được đàm phán trực tiếp với từng đối tác.

Trước sự thoái lui của Washington và chủ nghĩa bảo hộ thương mại lên cao, 11 nước thành viên TPP còn lại gồm: Việt Nam, Nhật Bản, Australia, Brunei, Canada, Chile, Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru và Singapore quyết tâm tiếp tục thực hiện thỏa thuận thương mại lịch sử và được cho là tiến bộ nhất trong thế hệ này.

Trang phân tích tài chính The Bloomberg dự báo, các nước thành viên CTTPP sẽ không dừng lại ở con số 11 mà có thể tăng lên 16. Hiện, Hàn Quốc, Đài Loan (Trung Quốc), Thái Lan, Indonesia và Philippines đã ngỏ ý sẵn sàng tham gia hiệp định thương mại này. Việc mở rộng các nước thành viên có thể giúp gia tăng lợi ích kinh tế đáng kể cho các bên liên quan.

Theo Viện Nghiên cứu Kinh tế quốc tế Peterson, việc CTTPP tăng từ 11 lên 16 thành viên có thể làm tăng gấp 3 lần lợi ích cho các bên, tương đương khoảng 500 tỷ USD/năm, nhiều hơn so với dự tính ban đầu của TPP-12. Đấy là nhờ sự quy tụ của ba nền kinh tế phát triển nhất (Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan) vốn chưa tham gia thỏa thuận tự do thương mại nào. Thêm vào đó, sự mở rộng quy mô này còn dẫn tới sự phát triển của các chuỗi cung ứng mới trên khắp châu Á.

Ưu thế vượt trội

 Các nhà phân tích của tạp chí Forbes đã chỉ ra những điểm vượt trội của thỏa thuận thương mại đa phương, mà CTTPP là một ví dụ tiêu biểu, so với thỏa thuận thương mại song phương. Theo đó, doanh nghiệp ngày nay gặp nhiều khó khăn trước các quy định phức tạp của thỏa thuận thương mại tự do đan xen, chồng chéo lẫn nhau. Trong bối cảnh các công ty mở rộng chuỗi giá trị ở những thị trường mới, việc hài hòa các quy định và tiêu chuẩn là cần thiết.

Thỏa thuận thương mại đa phương giúp xóa tan sự bối rối của doanh nghiệp khi thiết lập các tiêu chuẩn và thủ tục chung giữa các thị trường thành viên, tạo thuận lợi hơn cho doanh nghiệp và thương nhân trong hoạt động làm ăn, nhất là những doanh nghiệp quốc tế nhỏ và vừa.

Thương mại hàng hóa và dịch vụ toàn cầu ngày càng diễn ra phổ biến và phát triển mạnh mẽ trên nền tảng kỹ thuật số và các trang mạng trực tuyến. Nền kinh tế kỹ thuật số đã vượt qua giới hạn đường biên giới các quốc gia, cho phép doanh nghiệp được hỗ trợ về công nghệ mở rộng dịch vụ và cung cấp sản phẩm trực tuyến từ bất cứ hang cùng ngõ hẻm nào.

Thỏa thuận thương mại đa phương như CTTPP cung cấp khuôn khổ với tầm nhìn xa trông rộng nhằm thiết lập các tiêu chuẩn về bảo mật và bảo đảm an ninh cho dữ liệu, tài sản trí tuệ, thương mại điện tử và các dịch vụ liên quan.

Khu vực thương mại tự do càng rộng lớn, lợi ích càng tăng lên. Các thỏa thuận đa phương giúp mở rộng tiêu chuẩn và thông lệ chung tốt nhất, qua đó thiết lập vòng tròn thương mại mang tính bao trùm và có tiêu chuẩn cao.

Các thỏa thuận thương mại đa phương còn làm tăng thêm liên minh địa chính trị. Một chủ trương đối ngoại mạnh mẽ và nhất quán cần có sự cân bằng giữa các yếu tố an ninh, khuôn khổ chính trị và quan hệ thương mại mạnh.

TPP ban đầu được nhìn nhận là thỏa thuận thương mại do Mỹ dẫn đầu và đề ra những quy định dựa trên các biện pháp nhằm kiềm chế sự trỗi dậy của Trung Quốc ở châu Á. Tuy nhiên, với việc Mỹ rút khỏi TPP, các đồng minh của Washington càng cảm nhận rõ hơn thách thức ngày càng tăng từ Trung Quốc.

Do vậy, Nhật Bản, Singapore, Australia và những thành viên khác đã xích lại gần nhau và quyết tâm tiếp tục thực hiện TPP mà không có Mỹ. Sự liên kết về địa chính trị và thương mại sẽ càng chứng tỏ tầm quan trọng trong bối cảnh tình hình trên bán đảo Triều Tiên tăng nhiệt.

Thỏa thuận thương mại đa phương còn khuyến khích và tạo thuận lợi cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ hoạt động. Theo báo cáo của Nhóm công tác về các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSMEs) của APEC, những doanh nghiệp này chiếm tới 97% tổng số doanh nghiệp trên khắp khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Trong đó, nhiều doanh nghiệp MSMEs liên quan tới lĩnh vực dịch vụ sẵn sàng khai thác công nghệ kỹ thuật số để mở rộng kinh doanh, tiếp cận khách hàng quốc tế và tham gia các chuỗi giá trị toàn cầu. Những doanh nghiệp này sẽ phụ thuộc nhiều hơn vào các thể thức hội nhập đa phương sâu rộng của CPTPP để mở rộng kinh doanh.

Bởi lẽ, các khuôn khổ thỏa thuận thương mại đa phương có nhiều thuận lợi hơn so với các thỏa thuận song phương trong việc thúc đẩy thương mại trực tuyến phi biên giới giữa các nước, nhất là khi giúp dỡ bỏ rào cản phi thuế quan.

Mặc dù các thỏa thuận thương mại, kể cả thỏa thuận song phương, đều dẫn tới việc các nước chạy đua thương mại và đầu tư bằng cách hạ thấp tiêu chuẩn của mình, song các thỏa thuận đa phương bảo đảm hạ thấp tiêu chuẩn chung của tất cả các bên tham gia và giữ vững một số tiêu chuẩn cốt lõi.

Đơn cử, trong thỏa thuận TPP, Mỹ đã khăng khăng giữ những tiêu chuẩn được xem là giá trị cốt lõi như thương mại bền vững, các tiêu chuẩn về lao động và bình đẳng giới trong TPP. Sau khi Mỹ rút khỏi TPP, các nội dung của thỏa thuận cơ bản được giữ lại và những tiêu chuẩn trên cũng không bị giảm bớt hay loại bỏ trong CPTPP.