Mua cổ phiếu quỹ (Treasury stock). Mua cổ phiếu quỹ chỉ là một trong nhiều biện pháp DN sử dụng để chống lại việc bị thâu tóm. Đây là cách phòng thủ khá phổ biến khi DN đang bị thâu tóm tung tiền ra để mua ngay chính cổ phiếu của mình nhằm tăng tỷ lệ nắm giữ chi phối. Trong vụ việc thâu tóm gần đây giữa Dược Viễn Đông (DVD) với Dược Hà Tây (DHT). Ngay sau khi biết DN mình đang bị thâu tóm, lãnh đạo DHT đăng ký mua 400.000 cổ phiếu quỹ (tương đương với 9,7% tổng số lượng cổ phiếu đang lưu hành). Việc DHT mua cổ phiếu quỹ sẽ  tạo ra hai yếu tố: Giảm số lượng cổ phiếu lưu hành và nâng giá cổ phiếu, gây khó dễ cho việc DVD mua thêm cổ phiếu DHT. Hơn nữa, việc cổ phiếu bất ngờ tăng giá quá cao có thể khiến các cổ đông hiện hữu có thỏa thuận với DVD hiện thực hóa lợi nhuận, thay vì bán lại cổ phiếu DHT cho DVD với giá "mềm" như giao ước ban đầu.

Tìm kiếm giúp đỡ của “Hiệp sĩ áo trắng” (White Knight). Nói một cách đơn giản, công ty bị thâu tóm sẽ chào mời một đối tác khác có tiềm lực tài chính mạnh hơn, có tinh thần “hiệp sĩ” và thiện chí hơn để mua mình, thay vì sáp nhập với công ty “thù địch” ban đầu. “Hiệp sĩ” này sẽ trả giá cạnh tranh để mua lại cổ phần từ các cổ đông công ty. Sau đó, công ty bị thâu tóm sẽ thương lượng với hiệp sĩ để mua lại một phần chứng khoán và vẫn duy trì quyền sở hữu công ty. Năm 2006, Công ty Dược Bayern (Đức) đã trở thành "hiệp sĩ áo trắng" của Công ty Dược Schering AG trước mối nguy cơ bị đối thủ Merck thôn tính. Kết quả là Schering AG sáp nhập với Bayern và Công ty Bayer Schering Pharma ra đời. Chiêu “hiệp sĩ áo trắng” cũng từng được Yahoo! áp dụng trong cuộc chiến với Microsoft. Cụ thể, chỉ vài ngày sau khi Microsoft đề nghị mua lại Yahoo! (31/1/2008), Rupert Murdoch, CEO của News Corp., đã “sắm vai” chàng hiệp sĩ tốt bụng cùng thảo luận với Jerry Yang, CEO của Yahoo! nhằm chống lại ý đồ thâu tóm của Microsoft. Thế nhưng, chưa hoàn thành xong vai diễn hiệp sĩ, Murdoch lại bất ngờ ngỏ ý bắt tay với Microsoft mua lại... Yahoo!. Diễn biến thương vụ Microsoft và Yahoo! cho thấy, khó có thể tin cậy hoàn toàn vào “hiệp sĩ”.

Chiến thuật “viên thuốc độc” (Poison pill). Thuật ngữ poison pill là viên thuốc độc được trang bị cho các điệp viên sử dụng trong trường hợp bị bại lộ. Ý nghĩa của chiến thuật này chính là đưa ra các điều khoản để làm nản lòng các đối thủ có ý định thâu tóm. Chẳng hạn, để chống lại ý đồ thâu tóm của Oracle, PeopleSoft đã liên tục tung ra thị trường hàng loạt cổ phiếu mới, với giá cực kỳ ưu đãi cho cổ đông (trừ Oracle), khiến cổ phiếu bị pha loãng, làm cho nỗ lực “nuốt” nhanh PeopleSoft của Oracle gặp không ít trở ngại… Theo các chuyên gia, Poison pill là biện pháp phòng thủ phổ biến nhất, thường có năm loại "thuốc độc" được sử dụng nhiều nhất:

+ Cổ phiếu ưu đãi: DN sẽ phát hành ra loại cổ phiếu ưu đãi có khả năng chuyển đổi, mang lại những quyền lợi nhất định cho người nắm giữ nó trong điều kiện nếu DN bị thâu tóm. Nói cách khác là phát hành cổ phiếu ưu đãi trong đó có điều khoản cho phép chuyển đổi sang cổ phiếu thường khi quá trình sáp nhập hoàn tất. Điều đó dẫn đến tỷ lệ sở hữu của bên thâu tóm bị pha loãng và chi phí của cuộc sáp nhập bị "đội" lên.

+ Flip-over: DN sẽ phát hành loại cổ phiếu thường với cổ tức ở dạng một chứng quyền đặc biệt. Người nắm giữ cổ phiếu này sẽ có quyền mua cổ phiếu thường của DN với giá cao hơn giá thị trường trong điều kiện bình thường. Thông thường sẽ ít người thực hiện quyền này do giá thực hiện quyền ở mức cao so với giá thị trường. Tuy nhiên, trong trường hợp DN phát hành bị mua lại, chứng quyền này lại cho phép người sở hữu nó được mua cổ phiếu của DN hình thành sau sáp nhập với giá thấp hơn giá thị trường. Điều này sẽ làm pha loãng lợi ích từ nắm giữ cổ phiếu của DN tiến hành mua lại và làm giảm động lực thực hiện mua lại.

+ Flip-in: Điều khoản cho phép cổ đông hiện hữu được quyền mua thêm cổ phiếu với giá rất ưu đãi khi một cổ đông lớn có tỷ lệ sở hữu quá một tỷ lệ % nhất định.

+ Back-end: Điều khoản cho phép các cổ đông hiện hữu được quyền chuyển đổi cổ phiếu sang tiền mặt với giá được định sẵn khi quá trình thâu tóm xảy ra.

+ Poison Puts: Điều khoản cho phép các NĐT đang giữ trái phiếu của công ty được quyền nhận tiền trước ngày đáo hạn nếu công ty đang trong quá trình bị "thâu tóm". Việc này sẽ làm cho DN bị thâu tóm bị giảm sức mạnh tài chính, khiến cho đối thủ cảm thấy không còn hứng thú sáp nhập.

Chiến lược phản công (Pac-Man Defense). Công ty bị thâu tóm quay lại thâu tóm chính công ty muốn thâu tóm mình. Phương pháp này hiếm khi được sử dụng do tính khả thi không cao. Trong lịch sử mua bán và sáp nhập thế giới, từng xuất hiện nhiều vụ thâu tóm gây bất ngờ. Trong đó, phải kể đến vụ hãng xe Đức Volkswagen mua lại 49,9% cổ phần (trị giá 5,8 tỉ USD) của Porsche (Đức) vào tháng 12/2009. Thực tế thì suốt một thời gian dài trước đó, Porsche luôn ấp ủ ý định thôn tính Volkswagen. Từ năm 2005, Porsche đã tung tiền mua cổ phiếu Volkswagen. Đến tháng 10/2008, tỉ lệ nắm giữ cổ phần của Porsche tại Volkswagen là 46% và không giấu diếu tham vọng sớm nâng mức sở hữu lên trên 75% để nắm quyền kiểm soát tuyệt đối tại hãng xe này. Thế nhưng, chính các khoản vay hàng chục tỉ euro để thực hiện tham vọng thâu tóm Volkswagen đã khiến Porsche nợ nần chồng chất. Đau đớn hơn, Porsche đành phải ngậm ngùi chấp nhận để Volkswagen thôn tính ngược nhằm tránh nguy cơ sụp đổ. Tất nhiên, để tung ra đòn phản công này, Volkswagen đã phải tăng cường năng lực tài chính của mình.

Vương miện châu báu (Crown Jewel). Đây là chiến thuật mà bên bị mua tìm mọi cách bán đi hoặc làm giảm tính hấp dẫn của lợi thế đang có. Công ty bị thâu tóm nêu ý định bán đi bộ phận hoặc tài sản có giá trị nhất của mình nếu bị thâu tóm. Một chuyên gia chứng khoán khi phân tích về chiến thuật này đã nêu ra ví dụ: Nếu Thủy sản An Giang (AGF) muốn ngăn chặn sự thâu tóm của Công ty cổ phần Hùng Vương (HVG), họ có thể bán bớt dây chuyền sản xuất hoặc giảm quy mô vùng nuôi nguyên liệu. Khi đó, HVG không còn thấy lợi ích từ việc mua lại này và sẽ mất động lực theo đuổi thương vụ. Tuy nhiên, cách thức này ít được áp dụng, vì nó sẽ gây thiệt hại cho chính bên bị mua bởi nếu thương vụ thất bại, tình hình sản xuất kinh doanh của AGF sẽ bị ảnh hưởng nặng nề do máy móc đã bị bán đi, cổ phiếu của AGF cũng sẽ sụt giảm mạnh vì các tài sản có giá không còn.

Phòng thủ tiêu cực (Jonestown Defense). Là một phiên bản của chiêu “Vương miện châu báu” nhưng mang màu sắc tiêu cực và cực đoan hơn. Phương thức phòng thủ này được đặt tên theo một thảm kịch xảy ra tại Jonestown (Guyna) khi một nhóm giáo phái tự tử để duy trì quyền tự trị của mình. Theo đó, công ty đưa những kịch bản tiêu cực nhất như bán tài sản có giá trị của mình với giá cực rẻ cho tất cả mọi người, trừ công ty đang muốn thâu tóm, hoặc vay những khoản nợ lớn, đắt một cách vô lí và không cần thiết. Phương pháp Jonestown, kể cả nếu thực hiện thành công, cũng sẽ đẩy công ty tới bờ vực phá sản hoặc để lại những di chứng xấu lâu dài cho công ty.

Gây khó dễ cho ban quản trị (Staggered Board of Directors). Theo đó, DN bị thâu tóm sẽ đưa ra các quy định bầu cử HĐQT so le, trong đó chỉ một phần HĐQT được bầu lại theo từng năm thay vì bầu đồng loạt một lúc. Điều này dẫn đến tình trạng các thành viên HĐQT cũ (công ty bị thâu tóm) tiếp tục đấu tranh trong một thời gian nhất định, ngăn không để công ty thâu tóm đạt được mục đích của mình. Phương pháp này thường được kết hợp với chiêu “Viên thuốc độc” để tạo nên một hệ thống phòng thủ chống bị thâu tóm hiệu quả.

Ở ta, các vụ sáp nhập kiểu “thù địch” giữa các công ty niêm yết còn khá mới mẻ. Việc thâu tóm theo kiểu này thường chẳng đem lại kết quả tốt đẹp nếu phía bị thâu tóm chống trả quyết liệt bằng mọi giá. Tất nhiên, người gánh hậu quả không ai khác là các cổ đông nhỏ, “thấp cổ bé họng”. Thiết nghĩ, các DN nên có “thiện chí” để có được các vụ sáp nhập thành công, “kết quả có hậu”, tránh việc gây thiệt hại cho các cổ đông và cho cả chính mình.