Mặc dù đã được dự báo trước, nhưng việc Việt Nam không thể đạt được mục tiêu 1 triệu doanh nghiệp đang hoạt động vào năm 2020 đã lần đầu tiên được Bộ Kế hoạch và Đầu tư chính thức đưa ra tại Dự thảo Báo cáo 5 năm thực hiện Nghị quyết 35 của Chính phủ về Hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp đến năm 2020.

Cụ thể, theo Dự thảo Báo cáo, tính đến ngày 31/12/2019, cả nước có 758.610 doanh nghiệp đang hoạt động. Ước đến tháng 10/2020, cả nước có 795.000 doanh nghiệp đang hoạt động. “Như vậy, chỉ tiêu có được 1 triệu doanh nghiệp hoạt động vào năm 2020 là không đạt được”, Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhận định.

Trên thực tế, ngay từ ban đầu, mục tiêu đặt ra đã là khó thách thức. Bởi lẽ, với con số 442.885 doanh nghiệp đang hoạt động vào năm 2015, muốn đạt được mục tiêu, thì tốc độ tăng trưởng số doanh nghiệp hoạt động bình quân phải đạt 17,7%.

Tuy nhiên, trong giai đoạn 2016-2019, giai đoạn mà tốc độ tăng trưởng doanh nghiệp thành lập mới bình quân tăng gấp đôi so với giai đoàn 2011-2015, thì cả tốc độ tăng số doanh nghiệp đang hoạt động (là 14,4%) và tốc độ tăng số doanh nghiệp thành lập mới (10,5%) đều thấp hơn nhiều so với tốc độ tăng cần đạt được.

Chưa kể, theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, mặc dù số lũy kế doanh nghiệp thành lập mới vượt 1 triệu doanh nghiệp, song do số lượng doanh nghiệp đóng cửa, rút lui khỏi thị trường tăng cao, nên con số còn lại không đủ 1 triệu doanh nghiệp.

Riêng năm 2018, số lượng doanh nghiệp ngừng hoạt động và giải thể tăng đột biến. Tính đến ngày 2012/2018, cả nước có 27.126 doanh nghiệp đăng ký tạm ngừng kinh doanh có thời hạn, 63.525 doanh nghiệp ngừng hoạt động không đăng ký hoặc chờ giải thể và 16.314 doanh nghiệp hoàn tất thủ tục giải thể.

Trong khi đó, năm 2020, kể từ đầu năm, do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19, không chỉ việc thành lập doanh nghiệp mới gặp khó khăn, mà cả số doanh nghiệp giải thể, đóng cửa cũng tăng lên. Do đó, mục tiêu 1 triệu doanh nghiệp hoạt động vào năm 2020 là không đạt.

Lý giải về việc vì sao không đạt con số này, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, tại thời điểm năm 2016, khi xây dựng mục tiêu 1 triệu doanh nghiệp hoạt động vào năm 2020, Chính phủ đã rất kỳ vọng vào các nhóm giải pháp và nhiệm vụ tại Nghị quyết 35/NQ-CP.

Tuy nhiên, thực tế triển khai cho thấy, đa số các chính sách, giải pháp mới dừng ở việc ban hành các quy định, văn bản quy định pháp luật, mà chưa đi vào cuộc sống.

Đặc biệt, theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, chính sách khuyến khích hộ gia đình chuyển đổi thành doanh nghiệp chưa đủ hấp dẫn, do đó số doanh nghiệp thành lập mới từ hộ kinh doanh rất khiêm tốn. Trong khi đó, đây là khu vực được kỳ vọng sẽ bổ sung một lực lượng lớn cho khu vực doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, một nguyên nhân quan trọng khác được Bộ Kế hoạch và Đầu tư chỉ ra là do những tác động của dịch Covid-19. Do dịch, số doanh nghiệp đăng ký tạm ngừng đăng ký kinh doanh có thời hạn tăng đột biến, tăng gần 82% so với cùng kỳ năm ngoái, gấp 3,7 lần do với mức tăng bình quân của cả giai đoạn 2015-2019.

Trung bình mỗi tháng đầu năm 2020, có 8.701 doanh nghiệp rút lui khỏi thị trường, tăng 27,2% so với trung bình 9 tháng đầu năm 2019. Trong khi đó, số doanh nghiệp thành lập mới thì lại thấp nhất trong vòng 5 năm qua.