Khó cho Doanh nghiệp                           

Theo hướng dẫn của Tổng cục Hải quan tại công văn 6501/TCHQ-GSQL,  đối với trường hợp doanh nghiệp không có cơ sở sản xuất tại TP. Hồ Chí Minh, Hải Phòng… thì thực hiện theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 36 Thông tư 128/2013/TT-BTC. Tức là doanh nghiệp đăng ký nguyên liệu, vật tư nhập khẩu SXXK và làm thủ tục hải quan nhập khẩu nguyên liệu, vật tư theo danh mục đã đăng ký tại một chi cục hải quan thuộc cục hải quan tỉnh, thành phố nơi doanh nghiệp có cơ sở sản xuất.

Theo Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh, các doanh nghiệp chịu sự chi phối bởi quy định này thuộc Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh rất lớn, bao gồm 2 đối tượng: doanh nghiệp có mã số tại tỉnh, đồng thời có cơ sở sản xuất tại tỉnh, có văn phòng đại diện hoặc chi nhánh tại TP. Hồ Chí Minh chiếm tỷ lệ 26 %  khoảng 221 doanh nghiệp, kim ngạch khoảng 758 triệu USD (Tổng số doanh nghiệp làm thủ tục hải quan liên quan đến hoạt động sản xuất xuất khẩu tại Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh khoảng 850 doanh nghiệp, tổng kim ngạch từ ngày 1-1-2013 đến 19-10-2013 là 2.870 triệu USD).

doanh nghiệp có mã số thuế thuộc TP. Hồ Chí Minh, có cở sở sản xuất tại tỉnh, chiếm tỷ lệ 20% khoảng 170 doanh nghiệp, kim ngạch khoảng 574 triệu USD.

Việc thay đổi địa điểm làm thủ tục hải quan làm xáo trộn bộ máy quản lý của doanh nghiệp phải thực hiện việc bố trí lại nhân sự, địa điểm giao dịch; phát sinh thêm chi phí cho doanh nhiệp như: Chi phí quản lý trả thêm cho nhân viên làm thủ tục hải quan chuyển về tỉnh, song vẫn cần phải bố trí một bộ phận tại TP. Hồ Chí Minh để thực hiện các giao dịch thương mại và làm thủ tục để chuyển cửa khẩu; chi phí giao nhận chứng từ tại các hãng vận chuyển do các hãng này thường đóng tại TP. Hồ Chí Minh song bộ chứng từ phải chuyển về tỉnh để làm thủ tục, … nhiều thủ tục hải quan phát sinh từ việc chuyển cửa khẩu; Làm tăng thêm thời gian làm thủ tục hải quan,  nguy cơ phát sinh thêm tiền lưu container; Không đáp ứng được tiến độ sản xuất để xuất khẩu, phát sinh các khoản phạt do chậm giao hàng, làm giảm khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp, ảnh hưởng đến đời sống hàng chục ngàn lao động.

Hơn nữa, nhiều doanh nghiệp đã hoạt động xuất nhập khẩu tại Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh thời gian dài (>10 năm), việc tổ chức làm thủ tục hải quan đã đi vào nề nếp, việc thanh khoản đang dang dở, việc theo dõi doanh nghiệp chấp hành pháp luật đã được tổ chức qua nhiều năm;  do vậy việc thay đổi địa điểm làm thủ tục sẽ gây nhiều bất lợi cho doanh nghiệp, đặc biệt là những doanh nghiệp hoạt động xuất nhập khẩu đồng thời ở 2 lĩnh vực gia công và sản xuất xuất khẩu.

Chẳng hạn, trường hợp Công ty Cổ phần May Tiền Tiến, trụ sở tại thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang, đã làm thủ tục hải quan tại hải quan gia công hơn 15 năm. Nếu thực hiện theo quy định mới tại Thông tư 128/2013/TT-BTC, doanh nghiệp sẽ làm thủ tục hàng gia công tại Chi cục Hải quan Quản lý hàng Gia công thuộc Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh và làm thủ tục hàng sản xuất xuất khẩu tại tỉnh Tiền Giang. Một doanh nghiệp làm thủ tục hải quan thống nhất tại 1 đơn vị Hải quan, nay phải tách làm 2 nơi.

Quản lý hải quan có nhiều bất cập

Hiện nay loại hình SXXK được quản lý thuế theo quy định tại Khoản 1 Điều 20 Thông tư 128/2013/TT-BTC. Để được áp dụng thời hạn nộp thuế 275 ngày, kể từ ngày đăng ký tờ khai hải quan, người nộp thuế phải đáp ứng đủ 5 điều kiện trong đó cơ sở sản xuất chỉ là một điều kiện. Phần lớn doanh nghiệp làm thủ tục tại TP. Hồ Chí Minh đều nộp thuế ngay khi nhập khẩu.

Để chấp nhận cho doanh nghiệp hưởng ân hạn thuế, cơ quan Hải quan phải tiến hành kiểm tra cơ sở sản xuất sau 10 ngày kể từ ngày doanh nghiệp đăng ký tờ khai nhập khẩu nguyên liệu, vật tư đầu tiên. Vậy khả năng doanh nghiệp gian lận hoặc rủi ro đối với việc doanh nghiệp làm thủ tục tại Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh là rất thấp. Mặt khác, việc doanh nghiệp đăng ký làm thủ tục tại TP. Hồ Chí Minh sẽ thuận lợi và ít tốn kém chi phí cho doanh nghiệp khi làm thủ tục hải quan tại các tỉnh. Hàng hóa được kiểm tra và thông quan ngay tại cửa khẩu thay vì phải làm thủ tục chuyển cửa khẩu, kiểm tra tại chi cục hải quan ngoài cửa khẩu hoặc tại cơ sở sản xuất của doanh nghiệp.

Hoạt động chuyển cửa khẩu luôn tiềm ẩn các rủi ro: Gian lận và buôn lậu do việc di chuyển các cont hàng ra khỏi địa điểm kiểm tra tại cửa khẩu, trong khi chỉ thực hiện biện pháp giám sát hải quan bằng việc niêm seal hải quan, các biện pháp quản lý hiện đại như seal định vị chưa được ứng dụng.

Từ thực tế trên Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh cho rằng, trong bối cảnh doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực SXXK gặp rất nhiều khó khăn, việc phát sinh thêm các chi phí và thủ tục cho doanh nghiệp là việc cần hạn chế; việc thay đổi cách thức quản lý cần có thời gian để doanh nghiệp chuẩn bị.

Để tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp; Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh đề xuất: Đối với những doanh nghiệp có chi nhánh hoặc văn phòng đại diện tại TP. Hồ Chí Minh, có cơ sở sản xuất tại tỉnh thì cho phép làm thủ tục hải quan tại  Cục Hải quan TP. Hồ Chí Minh đến hết ngày 31-12-2013, để doanh nghiệp thanh khoản các lô hàng đã nhập và chuẩn bị nhân sự để làm thủ tục hải quan tại tỉnh.

Đối với những doanh nghiệp có trụ sở chính TP. Hồ Chí Minhvà có cơ sở sản xuất tại tỉnh thì cho phép doanh nghiệp được lựa chọn địa điểm làm thủ tục hải quan tại TP. Hồ Chí Minh hoặc tại cục hải quan tỉnh nơi có cơ sở sản xuất./.