Kinh tế vĩ mô Việt Nam: Bắt đầu quý II một cách mạnh mẽ

Theo Diễn đàn Doanh nghiệp

Theo HSBC, Việt Nam cần xây dựng một hệ thống tài chính khuyến khích người dân tiết kiệm và đầu tư để tận dụng các thế mạnh về nhân khẩu học và địa lý. Thông qua việc phân loại các ngân hàng mạnh và yếu, Chính phủ đã tiến hành bước đi đầu tiên quan trọng trong công cuộc cải cách tài chính.

Việc thành lập công ty quản lý tài sản AMC đã bị hoãn lại. Tuy nhiên điều này không thay đổi quan điểm của HSBC vấn đề nợ xấu sẽ không thể được giải quyết trừ khi có một khung pháp lý tốt hơn về nợ xấu hoặc phải bơm vốn tư nhân hay nước ngoài, và nguồn vốn sẽ không đến từ khu vực công.

Lựa chọn khó khăn giảm đà tăng trưởng đã làm lộ ra những kẽ nứt trong nền kinh tế Việt Nam nhưng đó là bước đi cần thiết quan trọng. Một nền kinh tế vĩ mô ổn định hơn sẽ có nhiều khả năng dẫn tới những cải cách cơ bản quan trọng.
Kinh tế vĩ mô Việt Nam: Bắt đầu quý II một cách mạnh mẽ - Ảnh 1

Việt Nam vẫn ở giai đoạn đầu của phát triển – phần lớn dân số (70%) vẫn sống ở khu vực nông thôn. Điều này có nghĩa là chỉ cần đưa người dân đang sinh sống nhờ vào nông nghiệp vào các nhà máy sẽ tăng sản lượng quốc gia và thu hút lao động dư thừa. Dòng vốn FDI liên tục đã thúc đẩy và tạo đà cho quá trình này. Từ đầu năm tới hiện tại (tháng Một tới tháng Tư), FDI đã tăng 57,3% với 84,8% trong số đó chảy vào sản xuất. Việc mở rộng khu vực sản xuất đã giảm nhẹ hậu quả của quá trình giảm vay vốn vốn đã làm trì trệ tiêu dùng và đầu tư.

Chỉ số PMI ngành sản xuất của HSBC trong tháng 4 cho thấy hoạt động sản xuất đang gia tăng. Điều đáng chú ý nhất là chỉ số công việc đã tăng, tín hiệu cho thấy nhu cầu đang dần tăng cũng như các kế hoạch mở rộng sản xuất. Chỉ số các đơn hàng xuất khẩu mới vẫn ở trong trạng thái mở rộng nhưng có giảm nhẹ do nhu cầu trong khu vực và từ phương Tây yếu hơn.

Tuy nhiên, chỉ số đơn đặt hàng xuất khẩu mới trên 50 cho thấy nhu cầu bên ngoài đối với hàng hóa Việt Nam vẫn mạnh mẽ hơn ở những thị trường khác. Phần lớn lý do là việc tăng mạnh đầu tư nước ngoài vào sản xuất, đặc biệt trong lĩnh vực điện tử. Phần lớn các chỉ số phụ đang được cải thiện, với chỉ số công việc chưa được hoàn thiện giảm nữa. Các công ty đang gia tăng mua hàng để bù vào lượng hàng tồn kho giảm và số lượng bán tăng.

Nhưng bức tranh không phải là toàn màu hồng. Trong nước, giá thực phẩm đang tăng, các chi phí khác cũng tiếp tục tăng.
Kinh tế vĩ mô Việt Nam: Bắt đầu quý II một cách mạnh mẽ - Ảnh 2
Biểu đồ 4 cho thấy khoảng cách giữa giá đầu vào và đầu ra vẫn lớn. Các nhà sản xuất đang chịu chi phí sản xuất cao hơn nhưng không thể chuyển chi phí sang cho người tiêu thụ do cạnh tranh. Các biện pháp giảm giá cũng được áp dụng để thúc đẩy cầu. Bên ngoài, trong khi xuất khẩu vẫn mạnh, môi trường toàn cầu đang xấu đi, với chỉ số tăng trưởng ở Mỹ, châu Âu và Trung Quốc đang giảm. Do đó, các công ty Việt Nam đang duy trì trạng thái cảnh giác, giữ hàng tồn kho thấp mặc dù vẫn lạc quan về tương lai.

Trong khi ngành sản xuất đang tăng trở lại thì các doanh nghiệp xuất khẩu hàng hóa đang bị tác động của đợt sụt giá của thị trường thế giới. Kết quả là trong khi xuất khẩu hàng điện tử và may mặc tăng, phần lớn các ngành xuất khẩu liên quan đến hàng hóa giảm trong tháng 4 tính từ đầu năm đến nay (xem biểu đồ 5). Cùng lúc đó, sự gia tăng đầu tư nước ngoài và cái nhìn lạc quan hơn về nhu cầu trong tương lai đã làm tăng nhập khẩu linh kiện. Biểu đồ 6 cho thấy giá đầu vào các ngành may mặc, vải sợi và điện tử tăng. Ngược lại, chi phí nhập xăng dầu giảm, cho thấy sự giảm sút cả về giá cũng nhu cầu. HSBC dự đoán năng lực tinh hóa dầu trong nước ngày càng cao sẽ làm giảm sự phụ thuộc của Việt Nam vào các sản phẩm xăng dầu nhập khẩu trong tương lai.

Nhu cầu còn yếu và giá hàng hóa rẻ hơn vẫn đang giúp chỉ số lạm phát của tháng 4 ở mức ổn định 6,6% so với cùng kỳ năm ngoái. Lạm phát cơ bản, không tính đến giá thực phẩm và năng lượng, ở mức 12,1% từ mức 11,9% trong tháng Ba.
Kinh tế vĩ mô Việt Nam: Bắt đầu quý II một cách mạnh mẽ - Ảnh 3
Kinh tế vĩ mô Việt Nam: Bắt đầu quý II một cách mạnh mẽ - Ảnh 4

Phần lớn nguyên nhân lạm phát giảm là do giá thực phẩm tăng chậm lại, chỉ ở mức 1,7% so với cùng kỳ năm ngoái so với con số tháng Ba là 1,8%. Trong rổ CPI, thực phẩm chiếm đến 40%. Tính liên tục, con số lạm phát được điều chỉnh theo mùa tăng từ 0,1% lên 0,2% mỗi tháng. Với giá hàng hóa thế giới thấp và nhu cầu vẫn còn yếu, HSBC dự đoán lạm phát toàn phần sẽ ở dưới mức 7% so với cùng kỳ năm ngoái trong quý 2.

Trong khi lạm phát được kiềm chế, doanh số bán lẻ đang dần thấy sự hồi phục, tăng lên 7,1% tính theo cơ sở ba tháng (Biểu đồ 8) từ mức 5,5% của tháng Ba. HSBC kỳ vọng lĩnh vực bán lẻ sẽ dần phục hồi khi người dân tự tin hơn vào chính sách điều hành kinh tế.

HSBC cũng tin rằng quá trình tăng trưởng kinh tế của Việt Nam vẫn còn những bất cập. Một môi trường kinh tế vĩ mô ổn định hơn nữa sẽ củng cố niềm tin vào cam kết mạnh mẽ của Chính phủ trong việc tạo lập một nền kinh tế tăng trưởng có chất lượng. Việt Nam đã đặt ra chỉ tiêu đến năm 2015 hoàn thành việc tái cấu trúc ngành tài chính và khu vực quốc doanh.

Tuy nhiên một kế hoạch cụ thể cho mục tiêu này chưa được công bố. Nếu như những cam kết của Chính phủ được chuyển hóa thành giải pháp cụ thể thì các cuộc thảo luận sẽ mang tính xây dựng và được thúc đẩy bởi tham vọng làm cho Việt Nam trở thành một nền kinh tế có tính cạnh tranh cao hơn. Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt đề án tổng thể tái cấu trúc nền kinh tế giai đoạn 2013 – 2020 (xem Báo Cáo Triển Vong Kinh Tế Vĩ Mô Việt Nam phát hành tháng 3), nêu rõ các mục tiêu cải tổ. HSBC không kỳ vọng một kế hoạch cải cách lớn sẽ được đưa ra trong ngắn hạn vì cuộc tranh luận về tái cấu trúc các tập đoàn nhà nước vẫn còn chưa ngã ngũ. Nhiều khả năng Chính phủ sẽ thực hiện việc tái cấu trúc theo dạng vừa làm vừa rút kinh nghiệm thay vì tiến hành triệt để một cuộc cải tổ lớn.