Lường trước những khó khăn nội tại, ngay từ đầu năm 2014, Bộ Tài chính đã chủ động tham mưu, trình Chính phủ những giải pháp chủ yếu chỉ đạo điều hành thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước (NSNN). Từ đó đến nay, nhiều giải pháp thu NSNN đã được triển khai quyết liệt như: Tăng cường chống thất thu, xử lý nợ đọng thuế, chống chuyển giá; đẩy mạnh kiểm tra, thanh tra thuế, nhất là các lĩnh vực, khoản thu có khả năng thất thu cao; tiếp tục hiện đại hóa quy trình quản lý thu nộp thuế giữa cơ quan ngành Tài chính; tăng cường chế tài, thực thi pháp luật về thuế; đẩy mạnh các hình thức tuyên truyền, hỗ trợ, tư vấn pháp luật về thuế cho cộng đồng xã hội; đẩy mạnh phát triển đa dạng hóa thị trường trái phiếu...

Với nỗ lực trên, trong 11 tháng đầu năm 2104, thu NSNN đã “về đích” trước hạn với tổng số tiền 789,6 nghìn tỷ đồng, vượt 0,9% dự toán năm. Đã có 10/14 khoản thu NSNN hoàn thành dự toán cả năm, các khoản còn lại cũng đạt tiến độ khá cao từ 88% trở lên. Có 33 địa phương thu đạt và vượt dự toán thu NSNN. Trong số các địa phương còn lại, có 19 địa phương thu NSNN đạt trên 92% dự toán, 11 địa phương thu NSNN thấp hơn chủ yếu do ảnh hưởng của việc giảm thu thuế giá trị gia tăng từ các mặt hàng nông, lâm, thuỷ hải sản… Kết quả trên cơ bản sát với đánh giá thu cả năm đã báo cáo Quốc hội và cho thấy “bức tranh” kinh tế Việt Nam đang dần chuyển biến và có chiều hướng khởi sắc (Dự báo GDP cả năm 2014 đạt trên 5,8% và lạm phát không quá 4%).

Vấn đề quan ngại chính là nuôi dưỡng nguồn thu ngân sách về lâu dài khi khó khăn vẫn tiếp tục thách thức “sức khỏe” của doanh nghiệp. Số doanh nghiệp (DN) phá sản, giải thể, ngừng hoạt động vẫn lớn. Tính chung 11 tháng năm 2014, đã có gần 60 nghìn DN giải thể, tạm ngừng hoạt động. Số DN báo lỗ không những giảm mà còn có hiện tượng tăng lên. Cùng với đó là những tác động từ bên ngoài như giá dầu thô thế giới giảm liên tục trong 6 tháng vừa qua, dự báo tình hình này sẽ còn tiếp diễn... Những yếu tố trên đang đặt ra thách thức không nhỏ đối với công tác điều hành thu NSNN năm 2015 – năm cuối cùng thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2011-2015.

Mặc dù năm 2015 được dự báo có nhiều yếu tố tích cực hơn so với năm 2014 nhưng khó khăn, thách thức vẫn còn rất lớn. Để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ tài chính – NSNN ổn định nền tài chính quốc gia, góp phần đẩy nhanh quá trình tái cơ cấu nền kinh tế, trong năm tới ngành Tài chính đã xác định: Bên cạnh việc chủ động điều hành NSNN linh hoạt; phối hợp với các cấp ủy địa phương, các ngành ở Trung ương quyết liệt thực hiện các nhiệm vụ quản lý thu, chi NSNN thì kỷ luật tài khóa, triệt để tiết kiệm chi tiêu NSNN tiếp tục sẽ là một trong những giải pháp quan trọng và căn cơ trong điều hành ngân sách năm 2015.

Bài đăng trên Tạp chí Tài chính và Đầu tư số 12-2014