Kenddrick Chan, người đứng đầu dự án quan hệ quốc tế kỹ thuật số tại LSE IDEAS, cơ quan nghiên cứu chính sách đối ngoại của Trường Kinh tế và Khoa học Chính trị London, cho biết: “Malaysia có cơ sở hạ tầng được thiết lập tốt với khoảng 5 thập kỷ kinh nghiệm trong lĩnh vực "phụ trợ" của quy trình sản xuất chất bán dẫn, đặc biệt là lắp ráp, thử nghiệm và đóng gói”.

Bởi vậy, quốc gia Đông Nam Á này dường như đang dẫn đầu trong việc thu hút các dòng đầu tư của Mỹ và phương Tây liên quan tới chất bán dẫn – thành phần quan trọng được tìm thấy trong mọi thứ, từ điện thoại thông minh đến ô tô.

Ngành bán dẫn phương Tây đổ bộ vào Malaysia

Tháng 12/2021, hãng chip khổng lồ Intel của Mỹ cho biết sẽ đầu tư hơn 7 tỷ USD để xây dựng một nhà máy đóng gói và thử nghiệm chip tại Malaysia, dự kiến bắt đầu sản xuất vào năm 2024. Aik Kean Chong, Giám đốc điều hành Intel Malaysia, cho biết “quyết định đầu tư vào Malaysia của chúng tôi bắt nguồn từ nguồn nhân lực đa dạng, cơ sở hạ tầng tốt và chuỗi cung ứng mạnh mẽ”.

Intel đã đầu tư vào Penang từ năm 1972 với giá trị 1,6 triệu USD, trở thành cơ sở sản xuất ở nước ngoài đầu tiên của công ty này. Công ty tiếp tục bổ sung một cơ sở thử nghiệm cũng như một trung tâm thiết kế và phát triển tại quốc gia này.

Không chỉ Intel, một "ông lớn" chip khác của Mỹ là GlobalFoundries vào tháng 9 năm ngoái đã mở một trung tâm ở Penang để hỗ trợ các hoạt động sản xuất toàn cầu cùng với các nhà máy của họ ở Singapore, Mỹ và Châu Âu.

“Các chính sách có tư duy tiến bộ và sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính quyền khu vực cùng với các đối tác như InvestPenang đã xây dựng một hệ sinh thái mạnh mẽ để ngành phát triển mạnh mẽ”, Tan Yew Kong, Phó chủ tịch cấp cao kiêm Tổng giám đốc của GlobalFoundries Singapore cho biết.

Nhà sản xuất chip hàng đầu của Đức Infineon vào tháng 7/2022 cho biết họ sẽ xây dựng mô-đun chế tạo wafer thứ ba ở Kulim. Newayss - một nhà cung cấp chính cho công ty chip Hà Lan ASML - cho biết vào tháng trước rằng họ sẽ xây dựng một cơ sở sản xuất mới ở Klang.

Yinglan Tan, đối tác sáng lập Insignia Ventures Partners, cho biết: “Lợi thế của Malaysia luôn là nguồn lao động lành nghề trong đóng gói, lắp ráp và thử nghiệm cũng như chi phí vận hành tương đối thấp hơn, giúp xuất khẩu trở nên cạnh tranh hơn trên toàn cầu”. Ông nói thêm rằng vị thế hiện tại của đồng ringgit khiến đất nước này trở thành “địa điểm hấp dẫn đối với người chơi nước ngoài”.

Hiện nay, Malaysia nắm giữ 13% thị trường toàn cầu về dịch vụ đóng gói, lắp ráp và thử nghiệm chip. Xuất khẩu thiết bị bán dẫn và mạch tích hợp tăng nhẹ lên 81,4 tỷ USD vào năm 2023, bất chấp bối cảnh nhu cầu chip toàn cầu suy yếu. Quốc gia này cũng đang có khoảng 575.000 nhân sự làm trong ngành bán dẫn, trong khi dân số chỉ khoảng 34 triệu người.

Ông Zafrul Aziz, Bộ trưởng Bộ Đầu tư, Thương mại và Công nghiệp Malaysia, từng tuyên bố hồi đầu năm 2024 rằng Malaysia đặt mục tiêu tiến lên các quy trình sản xuất chip cao hơn, như chế tạo tấm bán dẫn và quang khắc, thay vì chỉ dừng ở khâu đóng gói và lắp ráp.

Thực thi nỗ lực đó, báo chí Malaysia tiết lộ chính phủ nước này đã thành lập một “lực lượng đặc nhiệm” về chiến lược bán dẫn quốc gia nhằm phát triển hệ sinh thái bán dẫn của đất nước và thu hút đầu tư.

Tương tự, các quốc gia như Ấn Độ và Nhật Bản cũng đang thu hút các công ty nước ngoài với mục tiêu trở thành trung tâm chip lớn cùng với Mỹ, Đài Loan và Hàn Quốc. Ấn Độ vào tháng 2 đã phê duyệt xây dựng ba nhà máy bán dẫn với khoản đầu tư hơn 15 tỷ USD. Nước này vào tháng 6 năm ngoái cũng đã phê duyệt kế hoạch thành lập một đơn vị bán dẫn của gã khổng lồ chip nhớ Micron của Mỹ.

Trong cùng tháng đó, nhà sản xuất chip hợp đồng lớn nhất thế giới TSMC đã mở nhà máy đầu tiên ở Nhật Bản khi công ty đa dạng hóa hoạt động ngoài Đài Loan trong bối cảnh căng thẳng Mỹ-Trung.

“Malaysia và châu Á nói chung đã sẵn sàng hưởng lợi từ cuộc chiến công nghệ Trung-Mỹ, nơi việc tiếp cận các chip bán dẫn tiên tiến đang được vũ khí hóa như một công cụ để thiết lập ưu thế công nghệ toàn cầu”, May-Ann Lim, Giám đốc quản trị dữ liệu tại công ty tư vấn Access Partnership cho biết.

Chảy máu chất xám

Trong khi Malaysia được cho là sẽ hưởng lợi từ cuộc chiến chip Mỹ-Trung, quốc gia này cần phải chuẩn bị một nguồn nhân lực chất lượng cao dồi dào, bao gồm các kỹ sư giỏi nhất. Tuy nhiên, nạn chảy máu chất xám lại đang là cơn đau đầu của quốc gia Đông Nam Á.

Một nghiên cứu chính thức được thực hiện vào năm 2022 tại cho thấy 3/4 công nhân Malaysia ở Singapore là người có tay nghề hoặc bán tay nghề, phản ánh nhu cầu của người lao động muốn rời khỏi đất nước để có triển vọng việc làm tốt hơn và mức lương cao hơn.

Ông Lim cho biết: “Điều này có thể xảy ra nếu các công ty đầu tư vào việc nâng cao tay nghề cho lực lượng lao động ở Malaysia, nhưng lại để mất họ vào tay các đối thủ khác trong khu vực khi họ có đủ kỹ năng”. Chuyên gia Tan của Insignia Ventures Partners nói: “Liệu nhu cầu do đa dạng hóa chuỗi cung ứng tạo ra có được đáp ứng với đủ nguồn cung nhân tài lành nghề trong nước hay không vẫn là một thách thức hoạt động đang diễn ra”.