Giật mình với 40 tấn cà phê làm từ đậu nành, hóa chất

Công an tỉnh Đắk Lắk vừa tống đạt quyết định khởi tố bị can, lệnh bắt tạm giam đối với ông Phan Danh Dương Bảo (52 tuổi); khởi tố bị can, lệnh cấm đi khỏi nơi cư trú đối với bà Hồ Thụy Bích Dân (47 tuổi) là vợ của ông Bảo. Các đối tượng trú tại xã Ninh Xuân, thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa bị điều tra về hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm cà phê bột.

Theo đó, ngày 25/5, Phòng Cảnh sát kinh tế Công an tỉnh Đắk Lắk phát hiện ông Bảo cùng con trai đang giao 120kg cà phê bột đựng trong 120 túi nhựa màu bạc không có nhãn mác cho một người phụ nữ ở phường Thành Công, Thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk. Tại thời điểm kiểm tra, ông Bảo không xuất trình được hóa đơn, chứng từ chứng minh nguồn gốc xuất xứ của số cà phê trên.

Xét thấy vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật nên Phòng Cảnh sát kinh tế Công an tỉnh Đắk Lắk đã triệu tập làm việc với các đối tượng có liên quan. Đồng thời tiến hành khám xét khẩn cấp nơi sản xuất của ông Bảo tại tỉnh Khánh Hòa. Qua khám xét, Công an đã thu giữ nhiều máy móc, phương tiện dùng để rang xay, đóng gói cà phê bột; 2 tấn nguyên liệu gồm: đậu nành, đường, chất tạo màu, tạo mùi và 1.604 túi cà phê bột các loại với tổng khối lượng gần 1 tấn.

Bước đầu, vợ chồng ông Bảo khai nhận đã mua các loại máy móc, nguyên liệu trên về để sản xuất cà phê bột giả. Với công thức chỉ cho từ 3 đến 9kg hạt cà phê, còn lại là đậu nành và các chất phụ gia tạo màu, tạo mùi đưa vào rang xay sẽ cho ra 100kg cà phê bột giả.

Từ đầu năm 2024 đến nay, vợ chồng ông Bảo đã sản xuất hơn 20 tấn cà phê bột giả bán ra thị trường nhiều tỉnh như Bình Định, Lâm Đồng và Đắk Lắk. Hiện, Phòng Cảnh sát kinh tế Công an tỉnh Đắk Lắk đang tiếp tục điều tra mở rộng vụ án để xử lý các đối tượng có liên quan.

Còn tại Phú Yên, ngày 9/6 mới đây, Cơ quan Cảnh sát điều tra (CSĐT) Công an tỉnh đã tống đạt quyết định khởi tố bị can đối với bà Đặng Thị Hòa Hiệp (Sinh năm 1972, thường trú tại Thành phố Hồ Chí Minh) về tội “Sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm”.

Bị can Đặng Thị Hòa Hiệp buộc áp dụng biện pháp ngăn chặn bằng lệnh cấm đi khởi nơi cư trú, lệnh cấm xuất cảnh. Khám xét nơi ở của bị can tại Doanh nghiệp tư nhân (DNTN) Đại Chúng – Dạ Thảo (cơ sở chế biến cà phê, trà Dạ Thảo, ở địa chỉ khu phố Phú Thứ, thị trấn Phú Thứ, huyện Tây Hòa, tỉnh Phú Yên), Cơ quan CSĐT thu giữ nhiều tang vật, tài liệu liên quan. 

Trước đó, Phòng Cảnh sát kinh tế Công an tỉnh Phú Yên phát hiện hoạt động chế biến, kinh doanh cà phê thương hiệu Dạ Thảo có nhiều dấu hiệu bất thường, nên xác lập chuyên án đấu tranh.

Đến ngày 11/4, Phòng Cảnh sát kinh tế và Sở Nông nghiệp và Môi trường Phú Yên kiểm tra DNTN Đại Chúng – Dạ Thảo, lập biên bản vi phạm. Sau đó, cơ quan Công an tạm giữ 6.845 túi cà phê dạng bột (hơn 3.455kg), 1 xe ôtô bán tải BS 78C-064.94 cùng nhiều công cụ, thiết bị, vật dụng, chất phụ gia về chế biến cà phê.

Qua điều tra xác định, do giá nguyên liệu cà phê nhân đầu vào tăng cao, từ tháng 12/2024 đến giữa tháng 4/2025, DNTN Đại Chúng - Dạ Thảo điều chỉnh công thức sản xuất, giảm hàm lượng caffeine trong sản phẩm cà phê thương hiệu Dạ Thảo với trọng lượng gần 22 tấn (tương ứng 42.187 sản phẩm) cà phê bột các loại.

DNTN Đại Chúng – Dạ Thảo đã tiêu thụ hơn 17,6 tấn (tương ứng 35.342 sản phẩm cà phê bột) với số tiền gần 1,3 tỷ đồng. Trong quá trình điều tra, bà Hiệp đã tự nguyện giao nộp 590 triệu đồng để khắc phục hậu quả do hành vi gây ra.

Gần nhất, ngày 11/6, Công an Thành phố Huế đã ra quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với Trần Thị Phước (60 tuổi, trú tại phường Thuận Lộc, Thành phố Huế) về hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm.

Bà Trần Thị Phước bị cáo buộc sản xuất cà phê có hàm lượng cafeine rất thấp, chủ yếu là đậu nành, hạt bắp, phụ gia. Cơ sở sản xuất và chế biến cà phê bột Gia Cát do bà làm chủ mua đậu nành, hạt bắp, phụ gia không rõ nguồn gốc, xuất xứ rồi thuê nhân công xay trộn với cà phê hạt. Sau đó đóng gói thành phẩm ghi nhãn hiệu Gia Cát để bán ra thị trường. Công an xác định, nhiều sản phẩm cà phê bột nhãn hiệu Gia Cát có hàm lượng cafeine rất thấp so với quy định và bản tự công bố sản phẩm của cơ sở.

Cần mạnh tay hơn với hàng giả

Liên tiếp các vụ việc cà phê giả bị Công an phát giác gần đây khiến các “tín đồ” cà phê không khỏi hoang mang, lo lắng. Là người ghiền cà phê lâu năm anh Kiên, nhà ở phường Thạnh Xuân, quận 12, TP. Hồ Chí Minh ngán ngẩm nói “Thị trường cà phê hiện như 'ma trận' với người dùng”.

Theo anh, cà phê là đồ uống yêu thích của nhiều người mỗi ngày, nhưng thật giả thì lại không phân biệt được. Muốn uống ở các quán có thương hiệu, theo chuỗi để an tâm thì phải vào các khu vực trung tâm, xa. Còn tại địa bàn thì không biết quán lấy nguồn cà phê từ đâu, đặc biệt là các “quán cóc”, bán vỉa hè, lề đường.

Vì thế, hầu hết đều uống cà phê theo cảm tính, tùy may rủi. Cho nên, việc cơ quan công an phát hiện ra các đường dây làm giả cà phê khiến nhiều người giật mình, nhưng rất phấn khởi. Anh Kiên hy vọng ngành chức năng tiếp tục mạnh tay hơn nữa để đảm bảo an toàn thực phẩm cho người dân.

Tại cuộc Tọa đàm về hàng giả mới đây, ông Phan Minh Thông - Chủ tịch HĐQT Phúc Sinh Group thẳng thắn chỉ ra thực trạng rằng, cà phê kém chất lượng, trộn hóa chất tràn lan trên thị trường hiện nay khiến doanh nghiệp khốn khổ.

Ông đặt câu hỏi, "tại sao trong khi giá cà phê rang xay tại nhà máy khoảng 235.000 đồng/kg thì trên thị trường vẫn đầy sản phẩm chỉ bán 130.000 đồng, 150.000 đồng?" 

Vì vậy, vị Chủ tịch của thương hiệu K-Coffee cho rằng, Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân và những quy định, hành động đang được triển khai gần đây như quyết liệt chống hàng giả, hàng kém chất lượng khiến các doanh nghiệp rất vui mừng, hưởng ứng.

Theo BS Nguyễn Thành Úc - Bệnh viện Đa khoa Tiền Giang, cà phê giả thường được làm từ bột bắp, đậu nành rang cháy, nguyên liệu được tẩm hương liệu hóa học để tạo mùi… Điều này có thể gây ngộ độc gan, thận, gây suy giảm chức năng các cơ quan này.

Đồng thời, có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa như gây đầy bụng, khó tiêu, rối loạn tiêu hóa. Cà phê giả cũng tác động xấu đến hệ thần kinh. Ngoài ra khi sử dụng các loại hóa chất tạo màu, tạo mùi không rõ nguồn gốc, cơ thể có thể tích tụ các chất gây ung thư gan, ung thư dạ dày.

Luật sư Nguyễn Giang Nam – Đoàn Luật sư Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng, để dẹp bớt tình trạng cà phê giả, các Chi cục, Đội Quản lý thị trường địa phương cần chủ động vào cuộc tích cực hơn nữa.

Bên cạnh đó, Sở An toàn thực phẩm Thành phố Hồ Chí Minh mới được thành lập cũng có thể phát huy vai trò. Các ngành chức năng phải tăng cường giải pháp, không chỉ là các đợt cao điểm mà phải thường xuyên, liên tục. Phải quyết liệt, mạnh tay và không nhân nhượng trong xử lý. Có như vậy mới bảo vệ được người tiêu dùng.