Tháo gỡ nút thắt, tạo đòn bẩy thu hút đầu tư tư nhân

Theo Phó Cục trưởng Phạm Thy Hùng, Luật PPP (được sửa đổi, bổ sung tại Luật số 57/2024/QH15) đã có những thay đổi căn bản khi mở rộng phạm vi đầu tư theo phương thức PPP ra tất cả các lĩnh vực, đồng thời bãi bỏ quy mô vốn tối thiểu đối với dự án PPP và cho phép áp dụng tỷ lệ vốn nhà nước tham gia lên đến 70% tổng mức đầu tư đối với một số nhóm dự án cụ thể. Quy định này đã tháo gỡ nhiều khó khăn trong thực tiễn, cởi trói cho hoạt động thu hút đầu tư tư nhân thông qua phương thức PPP ở tất cả các lĩnh vực đầu tư.

Cùng với đó, Luật số 90/2025/QH15 tiếp tục sửa đổi, bổ sung nhiều nội dung của Luật PPP theo hướng tăng cường phân cấp, phân quyền, cắt giảm tối đa các thủ tục hành chính trung gian, đồng thời bổ sung hàng loạt chính sách hỗ trợ, ưu đãi vượt trội cho các dự án trong lĩnh vực khoa học – công nghệ và các lĩnh vực khác.

Cụ thể, thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ trong quyết định chủ trương đầu tư và phê duyệt dự án PPP đã được phân cấp cho bộ, ngành, địa phương; Bộ trưởng và Chủ tịch UBND cấp tỉnh có quyền lựa chọn hình thức đầu tư phù hợp. Các thủ tục không còn cần thiết như bắt buộc thành lập Hội đồng thẩm định dự án, yêu cầu chủ đầu tư có kinh nghiệm dự án tương tự, thủ tục phê duyệt chủ trương đầu tư đối với một số dự án… đã được loại bỏ nhằm đẩy nhanh tiến độ và tiết kiệm chi phí cho nhà đầu tư.

Đáng chú ý, Luật còn bổ sung nhiều chính sách ưu đãi vượt trội cho dự án PPP khoa học, công nghệ để đáp ứng chủ trương thúc đẩy hợp tác công tư trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia theo Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, gồm: quy trình thủ tục rút gọn; được áp dụng chỉ định nhà đầu tư, lựa chọn đặc biệt đối với doanh nghiệp khoa học, công nghệ có quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng công nghệ chiến lược; được hỗ trợ 70% vốn nhà nước để đầu tư xây dựng công trình khoa học, công nghệ; được Nhà nước chia sẻ rủi ro giảm doanh thu trong 03 năm đầu sau thời điểm vận hành, kinh doanh và nhiều chính sách ưu đãi khác.

Đồng thời, tháo gỡ nhiều khó khăn, vướng mắc cho nhà đầu tư, doanh nghiệp trong việc triển khai dự án PPP thời gian qua, bảo đảm nguyên tắc "lợi ích hài hòa, rủi ro chia sẻ", như: không bắt buộc thành lập doanh nghiệp dự án PPP; doanh nghiệp dự án PPP được kinh doanh các ngành nghề ngoài phạm vi hợp đồng dự án PPP; xử lý vướng mắc giảm doanh thu của các dự án BOT trong lĩnh vực đường bộ...

Đột phá mới về hợp tác công – tư trong đổi mới sáng tạo

Ông Phạm Thy Hùng cho biết, ngày 1/7/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 180/2025/NĐ-CP về cơ chế, chính sách hợp tác công tư trong lĩnh vực phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Theo Phó Cục trưởng Cục Quản lý Đấu thầu, đây là văn bản pháp lý quan trọng, lần đầu tiên khẳng định rõ ràng và đầy đủ vai trò của mô hình PPP trong lĩnh vực công nghệ và đổi mới sáng tạo – lĩnh vực vốn có tính chất đặc thù, rủi ro cao nhưng tiềm năng phát triển đột phá.

Nghị định mở rộng phạm vi hợp tác công tư không chỉ giới hạn ở các hình thức truyền thống như BOT, BTO, O&M… theo Luật PPP, mà còn bao gồm cả liên doanh, liên kết theo Luật Quản lý, sử dụng tài sản công và các hình thức hợp tác mới như tài trợ, đặt hàng của Nhà nước, hợp tác “ba nhà” (Nhà nước – Nhà đầu tư – Trường đại học, viện nghiên cứu…).

Đặc biệt, Nghị định xác định cụ thể loại hình công nghệ, sản phẩm theo hướng ưu tiên khuyến khích hợp tác công tư trong các lĩnh vực chuyển đổi số, đào tạo nguồn nhân lực, hạ tầng số, đồng thời có quy định mở để các bên lựa chọn các loại hình, sản phẩm khác phù hợp với định hướng nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Nghị định cũng quy định các chính sách ưu đãi, bảo đảm đầu tư có tính đặc thù, vượt trội nhằm khuyến khích khu vực tư tham gia hợp tác nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ như: hỗ trợ nguồn tài chính từ ngân sách nhà nước, ưu đãi đặc biệt về thuế thu nhập doanh nghiệp, đất đai, chia sẻ rủi ro, miễn nộp khoản doanh thu tối thiểu trong hoạt động liên doanh, liên kết.

Bên cạnh đó, Nghị định quy định cụ thể trình tự, thủ tục thực hiện từng hình thức hợp tác theo hướng đơn giản hóa tối đa các thủ tục, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong quản lý thực hiện các hoạt động này.

Ông Phạm Thy Hùng cho biết, ngay trong quá trình xây dựng Nghị định, Bộ Tài chính đã chủ động phối hợp với các bộ, ngành, doanh nghiệp công nghệ để xây dựng và chuẩn bị một số mô hình thí điểm triển khai hợp tác công tư sau khi Nghị định được ban hành. Một số dự án đáng chú ý gồm: Trung tâm ươm tạo, phát triển bán dẫn tại Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia (NIC); Dự án phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo tại NIC Hòa Lạc theo hình thức PPP; Trung tâm đổi mới sáng tạo Hà Nội theo mô hình hợp tác ba bên giữa Ban Quản lý khu công nghệ cao Hòa Lạc, Tập đoàn CMC và Đại học Bách khoa Hà Nội...