Tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2020 được dự báo khó khăn hơn năm 2019 do những rủi ro, thách thức từ sự leo thang căng thẳng thương mại giữa các nền kinh tế lớn, tình hình biến đổi khí hậu, xung đột chính trị, sắc tộc, biên giới gây bất ổn cho môi trường phát triển kinh tế. Trước những rủi ro nêu trên, phần lớn các tổ chức quốc tế đều thận trọng khi đưa ra các dự báo tăng trưởng kinh tế thế giới trong ngắn và trung hạn.

Đối với tình hình kinh tế trong nước, bên cạnh những thuận lợi cơ bản từ nền tảng chính trị ổn định, kinh tế vĩ mô tiếp tục được củng cố, môi trường kinh doanh được cải thiện, cơ cấu kinh tế từng bước được chuyển dịch hợp lý với nòng cốt là ngành công nghiệp chế biến tiếp tục đóng vai trò là động lực then chốt cho tăng trưởng,...

Tuy nhiên, kinh tế trong nước vẫn tiếp tục đối mặt với những khó khăn, rủi ro đan xen từ mặt trái của việc chuyển dịch dòng vốn đầu tư, hội nhập quốc tế liên quan đến xuất xứ hàng hóa, điều hành chính sách tiền tệ, cùng áp lực về cơ sở hạ tầng kinh tế, an sinh xã hội và diễn biến phức tạp bất thường về tình hình biến đổi khí hậu, thiên tai, dịch bệnh,...

Mục tiêu, nhiệm vụ và căn cứ xây dựng dự toán NSNN năm 2020

Với dự báo tình hình kinh tế thế giới và trong nước, cùng các yêu cầu, nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội theo các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội, xác định mục tiêu ngân sách nhà nước (NSNN) năm 2020 là: Phấn đấu thực hiện đến mức cao nhất các mục tiêu tài chính - NSNN giai đoạn 2016-2020. Tiếp tục thực hiện chính sách tài khóa chặt chẽ, tăng cường kỷ cương, kỷ luật ngân sách, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh; thực hiện cơ cấu lại NSNN gắn với sắp xếp phù hợp tổ chức bộ máy, tinh giản biên chế, đổi mới khu vực sự nghiệp công, ưu tiên dành nguồn thực hiện cải cách tiền lương và các chính sách an sinh xã hội.

Trên cơ sở đánh giá khả năng thực hiện các nhiệm vụ kinh tế - xã hội năm 2019, dự kiến tình hình kinh tế thế giới và trong nước năm 2020, cùng với dự báo của một số tổ chức quốc tế; dự toán NSNN năm 2020 được xây dựng trên cơ sở dự kiến tăng trưởng kinh tế 6,8%, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) bình quân tăng dưới 4%; giá trị GDP khoảng trên 6,8 triệu tỷ đồng; giá dầu thô 60 USD/thùng, sản lượng khai thác trong nước khoảng 9,02 triệu tấn; tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu khoảng 7%, nhập khẩu khoảng 9%.

Dự toán thu NSNN

Dự kiến dự toán thu cân đối NSNN năm 2020 là 1.512,3 nghìn tỷ đồng, tăng 3,8% so với ước thực hiện năm 2019, tăng 7,2% so với dự toán năm 2019. Tỷ lệ huy động vào NSNN khoảng 22,2%GDP, trong đó từ thuế, phí khoảng 19,4%GDP. Cụ thể:

Dự toán thu nội địa: 1.264,1 nghìn tỷ đồng, chiếm 83,6% tổng thu cân đối NSNN, tăng dần qua các năm (bình quân giai đoạn 2016-2018 khoảng 80,5%, năm 2019 ước 82%); trong đó: thu tiền sử dụng đất 95,9 nghìn tỷ đồng, thu từ hoạt động xổ số kiến thiết 31,7 nghìn tỷ đồng, thu nội địa từ thuế, phí đạt 1.018,1 nghìn tỷ đồng, tăng khoảng 12,5% so với ước thực hiện năm 2019 (đã loại trừ một số nguồn thu lớn đã đi vào ổn định, khó có mức tăng trưởng cao).

Dự toán thu dầu thô: 35,2 nghìn tỷ đồng, giảm 11,6 nghìn tỷ đồng (-25%) so với ước thực hiện năm 2019, chiếm 2,3% tổng thu cân đối NSNN và giảm dần qua các năm (bình quân giai đoạn 2011-2015 khoảng 13%, giai đoạn 2016-2018 khoảng 4%, năm 2019 ước 3,2%); trên cơ sở sản lượng khai thác trong nước là 9,02 triệu tấn, giá dự toán 60 USD/thùng.

Dự toán thu cân đối từ hoạt động xuất nhập khẩu: 208 nghìn tỷ đồng, giảm 3 nghìn tỷ đồng (-1,4%) so với ước thực hiện năm 2019, chiếm 13,8% tổng thu cân đối NSNN và giảm dần qua các năm (bình quân giai đoạn 2011-2015 khoảng 17%, giai đoạn 2016-2018 khoảng 15%, năm 2019 ước 14,5%).

Dự toán thu viện trợ: 5 nghìn tỷ đồng.

Dự toán chi NSNN

Nguyên tắc, định hướng bố trí dự toán chi NSNN năm 2020 như sau:

Thứ nhất, tăng tỷ trọng chi ĐTPT trong tổng chi NSNN, ưu tiên bố trí tăng chi ĐTPT của NSTW; bố trí đảm bảo các chính sách an sinh xã hội đã ban hành; triệt để tiết kiệm chi thường xuyên gắn với quyết tâm thực hiện mục tiêu tinh gọn bộ máy, tinh giản biên chế, đổi mới đơn vị sự nghiệp công phù hợp với tình hình thực tế.

Thứ hai, bố trí chi trả lãi đầy đủ, đúng hạn. Quản lý chặt chẽ các khoản vay, đảm bảo an ninh tài chính quốc gia.

Thứ ba, thực hiện cải cách tiền lương theo phương án từ ngày 01 tháng 7 năm 2020 điều chỉnh mức lương cơ sở từ 1,49 triệu đồng/tháng lên 1,6 triệu đồng/tháng (tăng 7,38%), lương hưu và trợ cấp ưu đãi người có công tăng tương ứng.

Thứ tư, bố trí chi dự phòng, dự trữ quốc gia theo quy định để đảm bảo xử lý kịp thời các nhiệm vụ cấp bách phát sinh trong năm.

Với nguyên tắc, định hướng như trên, dự kiến dự toán chi cân đối NSNN năm 2020 là 1.747,1 nghìn tỷ đồng, tăng 7% so với dự toán năm 2019, bằng 25,7%GDP; trong đó:

Dự toán chi đầu tư phát triển: 470,6 nghìn tỷ đồng, tăng 9,6% so dự toán năm 2019, chiếm 26,9% tổng chi NSNN và là năm có tỷ trọng cao nhất từ năm 2016 đến nay.

Dự toán chi trả nợ lãi: 118,2 nghìn tỷ đồng, chiếm 6,8% tổng chi NSNN.

Dự toán chi thường xuyên: 1.056,5 nghìn tỷ đồng, chiếm 60,5% tổng chi NSNN, giảm dần qua các năm (dự toán các năm 2017, 2018 và 2019 tương ứng là 64,4%, 61,8% và 61,2%).

Dự toán chi tạo nguồn cải cách tiền lương và tinh giản biên chế: 61,5  nghìn tỷ đồng, đảm bảo nguồn để từ ngày 01/7/2020 điều chỉnh mức lương cơ sở từ 1,49 triệu đồng/tháng lên 1,6 triệu đồng/tháng (tăng 7,38%); lương hưu và trợ cấp ưu đãi người có công tăng tương ứng.

Bội chi NSNN

Tỷ lệ bội chi NSNN năm 2020 dự kiến là 3,44%GDP (tương ứng 234,8 nghìn tỷ đồng), giảm dần qua các năm; trong đó bội chi NSTW là 3,2%GDP và bội chi NSĐP là 0,24%GDP.

Bình quân bội chi NSNN cả giai đoạn 2016-2020 là 3,6-3,7%GDP, vượt mục tiêu Nghị quyết số 25/2016/QH14 là tỷ lệ bội chi NSNN bình quân giai đoạn 2016-2020 không quá 3,9%GDP, năm 2020 không quá 3,5%GDP.

Đến cuối năm 2020, dự kiến nợ công là 54,3%GDP, nợ Chính phủ là 48,5%GDP, nợ nước ngoài của quốc gia là 45,5%GDP.

Các nhóm giải pháp chủ yếu thực hiện dự toán NSNN năm 2020

Một là, tiếp tục thực hiện có hiệu quả Đề án cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng và các đề án tái cơ cấu ngành, lĩnh vực nhằm thúc đẩy tăng trưởng nhanh, bền vững trên cơ sở ổn định kinh tế vĩ mô.

Hai là, điều hành phối hợp chặt chẽ chính sách tiền tệ với chính sách tài khóa nhằm bảo đảm ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát theo mục tiêu đề ra.

Ba là, tập trung cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh; tạo điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp phát triển, cạnh tranh bình đẳng, thúc đẩy tăng trưởng cao và bền vững, tạo nguồn thu ngân sách ổn định, vững chắc.

Bốn là, tiếp tục mục tiêu triệt để tiết kiệm, chống lãng phí, phù hợp khả năng cân đối ngân sách, đảm bảo tính bền vững, gắn với chiến lược và định hướng phát triển trong từng thời kỳ, ngay từ khâu xác định nhiệm vụ quan trọng, trọng tâm cần thực hiện đến xây dựng và triển khai dự toán NSNN năm 2020 và kế hoạch tài chính - NSNN 3 năm 2020-2022.

Năm là, kiên định thực hiện quản lý giá theo nguyên tắc thị trường, thúc đẩy cạnh tranh bình đẳng giữa các thành phần kinh tế, nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực.

Sáu là, tiếp tục phát triển đồng bộ, vận hành thông suốt thị trường tài chính và dịch vụ tài chính.

Bảy là, tăng cường quản lý tài chính doanh nghiệp, đẩy mạnh tái cấu trúc, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước.

Tám là, đổi mới cơ chế tài chính đơn vị sự nghiệp công lập, giá dịch vụ công.

Chín là, tăng cường kỷ luật, kỷ cương tài chính, đẩy mạnh cải cách hành chính, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí.