Tổng cục Hải quan cho biết, số lượng container hàng hóa tồn đọng quá thời hạn làm thủ tục hải quan tại các cửa khẩu cảng biển cả nước, chủ yếu thuộc 3 cục hải quan tỉnh, thành phố: Hải Phòng, Đà Nẵng và TP Hồ Chí Minh. Tính đến cuối năm 2014, đã lên tới gần 6.000 container, trong đó, chiếm tỷ lệ lớn nhất là 5.060 container tồn đọng tại cảng Hải Phòng.

Thực tế này, làm cho cơ quan cảng vụ và hải quan gặp nhiều khó khăn.

Theo ông Nguyễn Nhật, Cục trưởng Cục Hàng hải Việt Nam, phí lưu bãi phải trả cho đơn vị vận tải và kinh doanh kho bãi của nhiều lô hàng lớn hơn giá trị thực tế của lô hàng đó. Đơn cử như, các lô hàng phế liệu cao su hoặc lốp cao su đã qua sử dụng bình quân trả phí lưu container, kho bãi khoảng 300 triệu đồng/container, trong khi giá trị hàng hóa chỉ khoảng 10-20 triệu đồng/container.

Trong khi đó nguyên nhân dẫn đến thực trạng tồn đọng này là do các “khổ chủ bỏ của chạy lấy người”. Đó là các trường hợp, người đứng tên mua từ chối nhận hàng do không ký hợp đồng mua bán hoặc hàng hóa không đúng chủng loại như đã cam kết; Người gửi hàng không ghi rõ địa chỉ người nhận; hoặc không thanh toán tiền vận chuyển cho chủ hàng; Người được chỉ định làm dịch vụ trung gian cho các công ty nước ngoài nhưng sau đó không được giao giấy tờ nhận hàng nên từ chối nhận hàng; Bên mua và bên bán hủy hợp đồng hoặc bên mua hàng làm mất giấy tờ gốc nên không làm được thủ tục nhận hàng.

Để giải phóng container tồn đọng tại các cảng biển, trên thực tế từ giữa năm 2014 đến nay, Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan và các cục hải quan tỉnh, thành phố đã phối hợp với cảng vụ, cơ quan chức năng giải phóng được lượng hàng tồn đáng kể.

Tính đến thời điểm này, trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh chỉ còn tồn 28 container là lốp các loại phương tiện giao thông đã qua sử dụng. Hiện nay, đơn vị này đang triển khai các biện pháp xử lý dứt điểm.

Cục Hải quan TP. Đà Nẵng cũng cho hay, tính đến ngày 31/12/2014 trên địa bàn TP. Đà Nẵng còn tồn 87 container hàng hóa là lốp, lốp cao su đã qua sử dụng. Tuy nhiên đến ngày 18/01/2015 doanh nghiệp đã làm thủ tục nhận hàng và tính đến thời điểm hiện tại, cảng Đà Nẵng không còn tồn đọng container lốp ô tô đã qua sử dụng.

Cảng Hải Phòng có số lượng lên đến 5.060 container tính vào thời điểm thống kê 8/2014, đến nay cũng đã giải phóng được 1.332 container.

Còn nhiều khó khăn trong giải phóng hàng hóa

Mặc dù đã có nhiều nỗ lực, tuy nhiên, theo Cục Giám sát quản lý, Tổng cục Hải quan và ý kiến từ Hải quan TP. Hải Phòng - nơi vẫn còn 3.728 container tồn đọng, việc giải phóng hàng hóa còn nhiều khó khăn.

Cụ thể như, số lượng hàng hóa, container tồn lưu quá lớn, các cơ quan quản lý không đủ nhân lực để xử lý kịp thời. Hơn nữa, tính chất hàng hóa rất đa dạng và phức tạp, giá trị thu được từ các container hàng hóa tồn lưu khi xử lý thấp, không đủ chi trả cho các hoạt động kiểm tra, vận chuyển và lưu kho bãi. Địa phương không có nguồn lực tài chính cho việc kiểm tra, xử lý, tiêu hủy toàn bộ các container hàng hóa tồn lưu tại các cảng.

Cục Giám sát quản lý hải quan cho hay, Tổng cục Hải quan đã ban hành công văn số 15427/TCHQ-GSQL ngày 30/12/2014 hướng dẫn Cục Hải quan thành phố Hải Phòng về việc lập Hội đồng xử lý và thời hạn thông báo để chủ sở hữu các lô hàng đến Cục Hải quan thành phố Hải Phòng để xác nhận chủ sở hữu; Tiếp tục cùng với Hải quan Hải Phòng tiến hành làm việc với 2 doanh nghiệp thuộc Tổng công ty Hàng hải Việt Nam có kế hoạch xử lý 183 container còn tồn đọng…

Tổng cục Hải quan cũng đã có chỉ đạo Hải quan TP. Hải Phòng tiếp tục thực hiện công văn 231/TCHQ-GSQL ngày 12/9/2014 và công văn số 13182/TCHQ-GSQL ngày 30/10/2014 thực hiện  kiểm tra, soi chiếu container tồn đọng, trên cơ sở đó đưa ra phương án xử lý…/.