VIS Rating trong báo cáo 6 tháng đầu năm 2025 cũng nhấn mạnh sự phân hóa: ngân hàng lớn củng cố vị thế, còn nhóm nhỏ vẫn đối diện áp lực vốn và thanh khoản.

Chất lượng tài sản cải thiện nhưng rủi ro phân hóa còn hiện hữu

Theo VIS Rating, tỷ lệ nợ xấu (NPL) toàn ngành đã giảm 20 điểm cơ bản, xuống còn 2,3% trong 6 tháng đầu năm 2025. Đây là kết quả từ việc thị trường bất động sản hồi phục dần, cùng với các biện pháp pháp lý được tháo gỡ, giúp nhiều dự án nhà ở hoàn tất và trả nợ. Nhờ đó, rủi ro tín dụng phần nào được kiểm soát, tạo ra tín hiệu tích cực cho các tổ chức tín dụng.

Một số ngân hàng tư nhân lớn như VPBank (VPB) và MB Bank (MBB) ghi nhận tỷ lệ nợ quá hạn cho vay mua nhà giảm rõ rệt. Hồ sơ tín dụng trở nên lành mạnh hơn, phản ánh khả năng kiểm soát rủi ro và sự lựa chọn danh mục khách hàng có chiến lược. Ở chiều ngược lại, các ngân hàng nhỏ như PGBank (PGB), VietABank (VAB), Bản Việt (BVB), SaigonBank (SGB) vẫn ghi nhận nợ xấu mới hình thành ở mức cao. Điều này cho thấy công tác quản trị rủi ro tại nhóm này còn nhiều hạn chế, đặc biệt trong bối cảnh thị trường chưa hồi phục hoàn toàn.

Một số trường hợp tích cực như ABBank (ABB) đã chủ động xử lý nợ, giúp cải thiện chỉ số, nhưng chưa đủ để đảo ngược xu hướng phân hóa toàn ngành. Theo dự báo của VIS Rating, trong nửa cuối năm 2025, rủi ro tín dụng tiếp tục giảm, song tiến trình này sẽ không đồng đều. Các ngân hàng lớn và quốc doanh, vốn có nền khách hàng đa dạng và nguồn lực mạnh để xử lý nợ, sẽ dẫn đầu. Ngược lại, nhóm nhỏ sẽ tiếp tục dễ bị tổn thương trước biến động bất ngờ từ thị trường.

Khả năng sinh lời ổn định, thanh khoản tiếp tục là thách thức với ngân hàng nhỏ

Báo cáo cho thấy, tỷ suất lợi nhuận trên tài sản (ROAA) toàn ngành giữ ổn định ở mức 1,5% trong nửa đầu năm nay. Đây là kết quả của sự kết hợp giữa tăng trưởng tín dụng mạnh, biên lãi ròng (NIM) ổn định và chi phí tín dụng giảm. Đáng chú ý, có 16/27 ngân hàng niêm yết cải thiện NIM, chủ yếu nhờ cho vay bất động sản và xây dựng – những lĩnh vực mang lại lợi suất cao.

Một số ngân hàng lớn như SHB, HDB, Techcombank (TCB) nổi bật với khả năng gia tăng biên lãi. Trong khi đó, nhóm quốc doanh như CTG, BID, VCB cùng với VPB ghi nhận ROAA cải thiện thêm 18 điểm cơ bản so với cùng kỳ 2024, nhờ chi phí tín dụng giảm và khả năng thu hồi nợ xấu tốt hơn.

Đối với nhóm ngân hàng nhỏ, kết quả lại phân hóa rõ rệt. Một số đơn vị như ABB, NVB, KLB cải thiện lợi nhuận nhờ tăng trưởng tín dụng và xử lý nợ hiệu quả. Ngược lại, các ngân hàng như BVB, BAB chịu áp lực lớn từ chi phí tín dụng cao, khiến lợi nhuận bị bào mòn. Khả năng cạnh tranh vì thế cũng suy giảm, đặc biệt trong môi trường lãi suất huy động chưa giảm nhiều.

Xét về vốn, toàn ngành duy trì sự ổn định. Tỷ lệ bao phủ nợ xấu (LLCR) đạt 80%, với các ngân hàng lớn như MBB, VPB cải thiện đáng kể nhờ chất lượng tài sản tốt hơn. Tuy nhiên, một số ngân hàng tầm trung như TPB, LPB, VIB lại chứng kiến vốn chủ sở hữu suy giảm do chi trả cổ tức tiền mặt, khiến bộ đệm vốn mỏng đi trong bối cảnh kinh tế tiềm ẩn biến động.

Thanh khoản vẫn là thách thức nổi bật, đặc biệt với ngân hàng nhỏ. Tỷ lệ tiền gửi không kỳ hạn (CASA) toàn ngành tăng lên 19,8%, chủ yếu nhờ lợi thế mạng lưới của các ngân hàng quốc doanh. Nhưng tỷ lệ cho vay trên tiền gửi (LDR) đã lên tới 109%, phản ánh tín dụng tăng nhanh hơn tốc độ huy động.
Những ngân hàng lớn như ACB, VPB, HDB, MBB duy trì cân bằng nhờ phát hành trái phiếu dài hạn và tiếp cận vốn ngoại. Ngược lại, nhóm nhỏ vốn hạn chế tài sản thanh khoản, phụ thuộc nhiều vào nguồn ngắn hạn, đang chịu áp lực lớn từ chi phí huy động. Nếu xảy ra biến động bất ngờ về dòng tiền gửi, rủi ro thanh khoản của nhóm này sẽ gia tăng đáng kể.

Triển vọng thận trọng cho những tháng cuối năm 2025

Nhìn lại 6 tháng đầu năm, ngành ngân hàng Việt Nam đã ghi nhận nhiều tín hiệu tích cực, nhưng mức độ phân hóa vẫn rất rõ nét. Theo VIS Rating, triển vọng nửa cuối 2025 được hỗ trợ bởi ba yếu tố chính: (i) chất lượng tài sản tiếp tục cải thiện nhờ bất động sản hồi phục, giúp nợ xấu giảm thêm; (ii) khả năng sinh lời ổn định khi NIM duy trì và chi phí tín dụng được kiểm soát; (iii) thanh khoản nhìn chung vẫn trong tầm quản lý, dù nhóm nhỏ còn đối diện thách thức.

Điểm nhấn quan trọng là sự phân hóa. Các ngân hàng lớn và quốc doanh sẽ tiếp tục củng cố vị thế, dẫn dắt tăng trưởng lợi nhuận và tạo sự ổn định cho toàn ngành. Ngược lại, các ngân hàng nhỏ, nếu không kịp tái cấu trúc mô hình huy động và cải thiện quản trị rủi ro, sẽ gặp nhiều áp lực từ chi phí vốn và cạnh tranh ngày càng gay gắt.

Về dài hạn, nửa đầu năm 2025 đã chứng minh ngành Ngân hàng đang đi theo hướng phục hồi, song hưởng lợi không đồng đều. Xu hướng phân hóa này dự kiến kéo dài trong 6 tháng cuối năm và có thể tiếp tục kéo sang năm 2026. Trong bối cảnh đó, những ngân hàng có nền tảng vốn mạnh, quản trị rủi ro tốt và chính sách thanh khoản linh hoạt sẽ giữ vai trò trụ cột, trong khi nhóm ngân hàng quy mô nhỏ nếu chậm thay đổi sẽ chịu áp lực ngày càng lớn.