Trong "Báo cáo ngành thép & xi măng Việt Nam hưởng lợi gì khi Trung Quốc thiếu điện sản xuất" Công ty chứng khoán VNDIRECT vừa phát hành, chuyên viên phân tích Trần Bá Trung cho rằng các doanh nghiệp có tỷ trọng xuất khẩu thép xây dựng và xi măng sang thị trường Trung Quốc lớn sẽ được hưởng lợi.

Tình trạng thiếu điện của Trung Quốc

Sản xuất công nghiệp Trung Quốc phục hồi quá nhanh sau đại dịch đã gây áp lực lên hệ thống điện quốc gia. Theo Tân Hoa Xã, tiêu thụ điện của Trung Quốc đã tăng 13,5% so với cùng kỳ trong 8 tháng đầu năm 2021, tuy nhiên sản lượng điện lại chỉ tăng 10,1% so với cùng kỳ.

Tình trạng mất cân bằng cung - cầu này chủ yếu do: các nhà máy nhiệt điện cắt giảm sản lượng để tránh thua lỗ trong bối cảnh giá nhiên liệu đầu vào tăng cao và thời tiết bất lợi khiến sản lượng điện tái tạo không đạt kỳ vọng. Tình trạng thiếu điện trở nên trầm trọng trong tháng 9/2021 khi có 17/31 tỉnh/khu vực tại Trung Quốc thông báo về tình trạng cắt điện, trong đó có rất nhiều tỉnh đang là thủ phủ sản xuất công nghiệp như Hà Bắc, Sơn Đông, Liêu Ninh...

Các ngành sản xuất thâm dụng điện như thép - xi măng đang đứng đầu trong danh sách yêu cầu hạn chế sản xuất nhằm giảm áp lực cho hệ thống điện quốc gia. Sản lượng sản xuất thép – xi măng của Trung Quốc trong tháng 8/2021 đã giảm lần lượt 12,2%-4,3% so với cùng kỳ, và thấp hơn 14,2%-8,7% so với trung bình quý II/2021. Nguồn cung giảm quá nhanh đã khiến ngành thép – xi măng Trung Quốc rơi vào tình trạng mất cân đối cung - cầu tạm thời. VNDIRECT kỳ vọng xu hướng này sẽ tiếp diễn tối thiểu đến hết quý IV/2021 khi sản lượng điện tại Trung Quốc chưa có dấu hiệu sẽ tăng mạnh trong thời gian tới.

Doanh nghiệp Việt Nam tận dụng cơ hội xuất khẩu vào Trung Quốc

Sản lượng và giá bán thép – xi măng Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc ghi nhận mức tăng trưởng mạnh trong tháng 8-9 so với giai đoạn tháng 5-7 trước đó, cùng lúc thời điểm các nhà máy sản xuất vật liệu xây dựng tại Trung Quốc bị yêu cầu cắt giảm công suất do thiếu điện. Theo đó, các nhà xuất khẩu vật liệu xây dựng Việt Nam đang được hưởng lợi khi quốc gia láng giềng thiếu hụt nguồn cung tạm thời.

VNDIRECT cho rằng các doanh nghiệp có tỷ trọng xuất khẩu thép xây dựng và xi măng sang thị trường Trung Quốc lớn sẽ được hưởng lợi. Trong đó, Hoà Phát (HPG) và Xi măng Bỉm Sơn (BCC) là hai doanh nghiệp niêm yết tiêu biểu.

Theo Hoà Phát, sản lượng tiêu thụ phôi thép của công ty trong tháng 9/2021 đạt 140 nghìn tấn, tăng mạnh so với mức 164 nghìn tấn trong 4 tháng từ tháng 5-8/2021. Trong đó, sản lượng xuất khẩu phôi thép đi Trung Quốc chiếm tỷ trọng chủ yếu. Do đó, VNDIRECT cho rằng HPG đang được hưởng lợi lớn từ việc thiếu hụt nguồn cung thép tạm thời tại Trung Quốc

Đồng thời, với Xi măng Bỉm Sơn, Trung Quốc là thị trường xuất khẩu truyền thống của BCC, chiếm khoảng 15-20% tổng sản lượng tiêu thụ hàng năm của công ty. VNDIRECT ước tính giá bán xuất khẩu xi măng sang Trung Quốc sẽ tăng khoảng 3- 5% so với cùng kỳ trong quý IV/2021, tuy nhiên giá than cao và nguồn cung hạn chế sẽ khiến biên lợi nhuận trong quý cuối năm của BCC chịu áp lực. Sản lượng sản xuất của BCC được kỳ vọng sẽ phục hồi trong quý IV (sau khi công ty thực hiện bảo dưỡng nhà máy trong quý III) và sẽ được hưởng lợi nhẹ từ việc thiếu hụt nguồn cung xi măng tạm thời tại Trung Quốc.

Trong khi đó, các doanh nghiệp tôn mạ cũng được hưởng lợi gián tiếp khi áp lực cạnh tranh từ tôn mạ Trung Quốc tại các thị trường xuất khẩu khác giảm. Với các daonh nghiệp như Tôn Hoa Sen (HSG) và Nam Kim (NKG), Mỹ và EU là hai thị trường xuất khẩu chủ yếu trong 9 tháng đầu năm 2021. Tuy nhiên, sản lượng thép tại Trung Quốc thấp hơn có thể gián tiếp giảm áp lực cạnh tranh đối với sản phẩm xuất khẩu của HSG và NKG. Do đó, hai doanh nghiệp tôn mạ hàng đầu Việt Nam sẽ được hưởng lợi nhẹ.

Nhưng ông Trần Bá Trung cũng lưu ý, trạng thái cân bằng cung - cầu các sản phẩm thép – xi măng có thể sẽ sớm được thiết lập trong năm 2022 khi giới chức Trung Quốc đang đề xuất nhiều giải pháp để giải quyết vấn đề thiếu hụt điện hiện nay như: tăng sản lượng khai thác than nội địa và tăng giá thu mua điện, hỗ trợ các nhà máy nhiệt điện hoạt động trở lại… Do đó, tiềm năng xuất khẩu vật liệu xây dựng mạnh mẽ của các doanh nghiệp Việt Nam sẽ là ngắn hạn.