Ngay khi thành lập, Tổng Công ty mua bán nợ Việt Nam (VAMC) đã đặt mục tiêu xử lý 70 nghìn tỷ đồng nợ xấu trong năm 2013. Theo Thống đốc Nguyễn Văn Bình, VAMC không phải “cây đũa thần” đối với doanh nghiệp đang vướng nợ xấu nhưng sau hơn 2 tháng thành lập chưa thực sự phát huy hiệu quả, nhiều người đã bắt hoài nghi về tính hiệu quả của đơn vị này.

Trong một cuộc trao đổi mới đây, TS. Cao Sỹ Kiêm – Nguyên Thống đốc Ngân hàng Nhà nước đã phân tích về tâm lý không muốn bán nợ xấu của các ngân hàng, đồng thời cũng cần hoàn thiện pháp lý để các nhà đầu tư ngoại có thể tham gia thị trường mua bán nợ Việt Nam.

TS. Cao Sỹ Kiêm: Nợ xấu tăng lên là điều tất yếu, phản ánh thực trạng nợ xấu trong nền kinh tế của Việt Nam, vì tất cả nợ cũ đến thời hạn không trả, đẩy sang nợ xấu bùng lên.

Thời gian qua, các ngân hàng thương mại chủ yếu là tự xử lý nợ bằng cách cơ cấu lại nợ giai đoạn đầu, những tài sản thế chấp, tài sản thu được, trích lập dự phòng rủi ro… Từ khi ra đời VAMC vẫn đang tiếp tục hoàn thiện cơ chế, thể chế, văn bản hướng dẫn xử lý chứ chưa tập trung giải quyết nợ xấu. Hợp đồng đầu tiên bây giờ mới đang làm thủ tục.

Một nguyên nhân khác là các ngân hàng không muốn công bố nợ xấu ra ngoài, vì nó cũng có ảnh hưởng trực tiếp ngay đến hoạt động của ngân hàng ấy. Vì vậy, ngân hàng sẽ chọn cách giữ để giải quyết, để giảm số nợ xấu xuống nhằm tăng uy tín và giữ được khách hàng. Đây là tâm lý chung ở tất cả các ngân hàng.

Hơn nữa, vì quy định đặt ra chặt chẽ, rất cao, ví dụ nợ đưa sang VAMC phải là nợ có khả năng khắc phục, có khả năng thu hồi, nợ đó phải có tài sản đảm bảo… Mà những món nợ dễ xử lý như vậy thì ngân hàng sẽ giữ lại để xử lý trước, để giảm xuống trước, còn lại nợ khó khăn mới chuyển sang VAMC. Tâm lý giữ lại, không muốn bán của các ngân hàng là vì thế.

Vậy có nghĩa là mục tiêu xử lý 70 nghìn tỷ đồng nợ xấu trong năm 2013 mà VAMC đặt ra từ khi thành lập không phù hợp với thực tế, thưa ông?

Tâm lý được chuyển biến khi chủ trương, chính sách hướng dẫn của Ngân hàng Nhà nước rộng hơn. Cụ thể, trước đây các ngân hàng còn chờ đợi quy định, cơ chế cụ thể về việc mua bán nợ xấu như thế nào cũng như nghe ngóng về năng lực xử lý nợ xấu của VAMC.

Mới đây, NHNN ban hành Thông tư 19/2013/TT-NHNN quy định mua, bán, xử lý nợ xấu của VAMC và Thông tư 20/2013/TT-NHNN quy định về cho vay tái cấp vốn trên cơ sở trái phiếu đặc biệt của VAMC thì điều kiện mua nợ đã dễ thở hơn. Trong đó việc gỡ bỏ quy định nợ xấu phải có ít nhất 65% tài sản đảm bảo là bất động sản và cho phép trái phiếu đặc biệt được tái cấp vốn tối đa lên tới 70% là điều kiện tốt để VAMC nhanh chóng mua nợ xấu.

Điều kiện quy định từ 2 thông tư đã thuận lợi, sát thực tế hơn nên sắp tới nợ xấu sẽ được chuyển sang VAMC. Cùng với chủ trương cho nhà đầu tư (NĐT) nước ngoài tham gia vào thị trường mua bán nợ Việt Nam, thị trường mua bán nợ xấu của Việt Nam sẽ sôi động hơn.

Thị trường mua bán nợ ở Việt Nam rất tiềm năng, nhưng vì sao các nhà đầu tư ngoại lại chưa muốn tham gia, thưa ông?

Điểm vướng mắc và đang khó nhất hiện nay để NĐT ngoại yên tâm là môi trường pháp lý, những quy định cách giải quyết cụ thể của pháp luật Việt Nam, ví dụ như có cho phép người nước ngoài mua nhà tại Việt Nam không? Điểm mấu chốt là pháp lý có hợp thông lệ quốc tế hay không, có đảm bảo cho họ hoạt động hay không, giải quyết được khâu này, NĐT yên tâm và sẽ tham gia thôi.

Vậy theo ông, nếu giải quyết xong các vấn đề pháp lý, nhà đầu tư ngoại sẽ tham gia thị trường nợ xấu bằng các hình thức nào?

Có ba phương thức để nhà đầu tư nước ngoài có thể tham gia hoạt động thị trường nợ của Việt Nam, đó là: Trực tiếp mua bán với các NHTM; Mua thông qua VAMC; Liên kết với các công ty tài chính hay quỹ đầu tư trong nước. Nếu mua nợ trực tiếp từ ngân hàng thì chi phí lớn hơn, nhưng nhà đầu tư sẽ được hưởng nhiều lợi ích hơn.

Tuy nhiên, việc xây dựng các quy định cần phải rất thận trọng, phải sát với thông lệ quốc tế thì mới có khả năng thu hút các nhà đầu tư quốc tế, nhưng cũng phải đảm bảo được sự an toàn cho nền tài chính trong nước.

Nếu có nhà đầu tư nước ngoài tham gia, khả năng giải quyết 30 nghìn tỷ trong năm 2013 hoàn toàn có thể thực hiện được.

Xin cảm ơn ông!