Ngày càng nguy hiểm

Theo thống kê của Cơ quan Cảnh sát Quốc gia Nhật Bản (NAP), số vụ lừa đảo qua mạng xã hội và các dịch vụ internet năm 2017 tăng gấp gần 4 lần so với năm 2013. Báo cáo cập nhật ngày 9/3 của NAP cho thấy, chỉ tính riêng năm 2018, số lượng trường hợp phạm tội qua mạng, gồm cả hành vi khiêu dâm trẻ em và lừa đảo là 9.040 vụ.

Số vụ tấn công email có mục đích cũng tăng, lên 6.740. Đặc biệt, các nhà chức trách nhận thấy có sự gia tăng tội phạm sử dụng phương pháp mới là gửi email đính kèm file PDF khiến máy tính nhiễm độc và đánh cắp thông tin cá nhân hoặc doanh nghiệp.

Ước tính, những tổn thất do tội phạm qua mạng có thể lên đến 610 triệu USD. Điều đáng lo ngại hơn cả là con số phạm tội liên quan đến trẻ em đáng báo động. Có đến gần 2.000 trẻ em dưới 18 tuổi đã trở thành nạn nhân.

Lý giải cho tỷ lệ tội phạm mạng gia tăng mạnh năm vừa qua, đặc biệt là các vụ nạn nhân là trẻ em, các nhà phân tích cho rằng ngày nay, mọi người dân Nhật Bản đều có thể tiếp cận internet thường xuyên và dễ dàng. Theo thống kê, có đến 90% học sinh cấp 3, 60% học sinh cấp 2 sử dụng điện thoại thông minh.

Với quan điểm đề cao tính cá nhân, không gian riêng tư, phụ huynh Nhật Bản hiếm khi kiểm tra con mình truy cập, tiếp cận thông tin gì. Cũng do vấn đề quyền riêng tư, các vụ xâm hại trẻ em không được đăng tải cụ thể mà thường tổng hợp thành báo cáo mang tính số liệu của cơ quan chức năng. Điều đó phần nào không tạo được sự răn đe mạnh đối với hoạt động tội phạm nhằm vào giới trẻ qua mạng. 

Báo cáo của NAP chỉ ra rằng, tội phạm mạng hiện nay tại Nhật Bản có 3 đặc điểm nguy hiểm: Ngày càng quy mô, tinh vi và có tổ chức. Tất cả tạo áp lực rất lớn lên việc bảo đảm an ninh mạng ở nước này.

Nỗ lực từ mọi phía

Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề trên, ngay từ năm 1998, Nhật Bản đã xây dựng chương trình cảnh sát mạng. Tính đến nay, trên toàn đất nước hoa anh đào, tất cả các đơn vị cấp tỉnh đều có phòng an ninh mạng chuyên đấu tranh với tội phạm trên internet. Cùng với sự gia tăng của loại hình tội phạm mới, chính quyền của Thủ tướng Shinzo Abe phải tăng cường nhân lực và tài chính cho lực lượng này.

Đặc biệt, để chuẩn bị cho hàng loạt sự kiện tầm cỡ thế giới do Nhật Bản đăng cai như: World Cup bóng bầu dục, Hội nghị G20, và nhất là Olympics 2020, xứ sở Phù Tang đang gấp rút đẩy mạnh bảo vệ an ninh mạng. Đầu tháng 2 vừa qua, Viện Công nghệ thông tin và truyền thông quốc gia Nhật Bản bắt đầu khảo sát vấn đề an ninh mạng của hàng trăm triệu thiết bị với sự đồng ý của nhà cung ứng dịch vụ internet. Cơ quan này tiến hành kiểm tra nhiều lỗ hổng tiềm ẩn trong các bộ định tuyến, webcam và hàng loạt thiết bị gia dụng kết nối mạng.

Ông Tsutomu Youshida, phát ngôn viên của Viện cho biết: “Nhiều sản phẩm như webcam dễ dàng bị tin tặc tấn công bởi cài mật khẩu quá đơn giản. Do đó, nhiều hình ảnh dễ bị phát tán mà chủ nhân không biết. Đợt khảo sát sẽ cho biết tỷ lệ các sản phẩm dễ bị tấn công mạng trong số 200 triệu thiết bị được kiểm tra”. Dù không tiến hành kiểm tra các vật dụng cá nhân như smartphone, nhưng khảo sát có thể được áp dụng đối với các bộ định tuyến tại nhiều quán cà phê có cung ứng internet miễn phí cho người dùng di động.

Ngoài ra, các công ty lớn của Nhật Bản cũng chủ động hợp tác với cảnh sát để phòng ngừa tội phạm mạng. Điển hình như Rakuten, trang thương mại điện tử lớn nhất của đất nước mặt trời mọc đã ký thỏa thuận định kỳ trao đổi thông tin với Cục Cảnh sát để ngăn ngừa các hành động tấn công mạng, mua bán hàng bằng thẻ tín dụng ăn cắp hay đánh cắp thông tin cá nhân.

Tuy nhiên, cùng với các biện pháp ngăn chặn tội phạm mạng từ phía nhà chức trách, Nhật Bản cũng khuyến cáo người dân nâng cao cảnh giác và tự bảo vệ mình trước những hình thức lừa đảo trên không gian ảo.