Theo quy định tại Nghị định 154/2005/NĐ-CP thì các loại hàng hóa sau đây không được gửi kho ngoại quan: Hàng hoá giả mạo nhãn hiệu hoặc tên gọi xuất xứ Việt Nam; Hàng hoá gây nguy hiểm cho người hoặc ô nhiễm môi trường; Hàng hoá cấm xuất khẩu, cấm nhập khẩu, tạm ngừng xuất khẩu, tạm ngừng nhập khẩu, trừ trường hợp được Thủ tướng Chính phủ cho phép.

Doanh nghiệp thường chọn hình thức gửi kho ngoại quan

Quá trình thực hiện cho thấy, đối với hàng hóa từ nước ngoài đưa vào Việt Nam để chờ xuất đi nước khác, đặc biệt là hàng hóa xuất đi Trung Quốc, ngoài hình thức gửi kho ngoại quan, DN có thể lựa chọn làm thủ tục theo loại hình kinh doanh tạm nhập tái xuất (TN-TX). Hiện nay các DN thường lựa chọn hình thức gửi kho ngoại quan, vì loại hình này DN chưa phải nộp thuế (kho ngoại quan là khu phi thuế quan), thời hạn lưu giữ dài hơn (1 năm và 6 tháng gia hạn), thủ tục đơn giản hơn; trong khi nếu làm thủ tục theo loại hình TN-TX, DN phải nộp đủ các loại thuế (trừ thuế giá trị gia tăng), thời hạn lưu lại tại Việt Nam ngắn hơn (60 ngày và gia hạn 60 ngày), thủ tục hải quan phức tạp (làm thủ tục tạm nhập và tái xuất, thanh khoản, hoàn thuế).

Qua tham khảo ý kiến của một số bộ, ngành, Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố có liên quan cho thấy có nhiều ý kiến khác nhau đối với vấn đề này.

Một số Bộ cho rằng không nên hạn chế quyền kinh doanh của DN đối với các mặt hàng mà Nhà nước không cấm (ý kiến của Bộ Tư pháp, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, UBND TP. Hồ Chí Minh).

Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Ninh cho rằng, việc không cho gửi kho ngoại quan đối với mặt hàng này (Nhà nước không cấm-PV) ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh kho ngoại quan và tình hình phát triển kinh tế, xã hội, an ninh, quốc phòng của tỉnh Quảng Ninh, đặc biệt là khu vực thành phố Móng Cái, do tại địa bàn này có đến 13 kho ngoại quan và các mặt hàng rượu, bia, thuốc lá điếu, xì gà chiếm đến 90% tổng lượng hàng hóa gửi kho ngoại quan để xuất đi Trung Quốc.

Bên cạnh đó, nhằm khuyến khích phát triển kinh tế xã hội tại một số địa phương, Thủ tướng Chính phủ đang cho phép thực hiện thí điểm việc tái xuất qua cửa khẩu phụ, điểm thông quan đối với một số mặt hàng kinh doanh TNTX, gửi kho ngoại quan, nhưng thuộc danh mục hàng cấm XK, cấm NK (tại tỉnh Cao Bằng theo công văn số 748/TTg-KTTH ngày 27-5-2013 về việc thí điểm một số cơ chế, chính sách phát triển kinh tế biên mậu được thí điểm đến hết năm 2015).

Ngoài ra, thực tế phát sinh nhu cầu cần có các địa điểm để người vận chuyển bàn giao những lô hàng đóng chung container hoặc thu gom hàng lẻ XK để đóng chung container, phải giải quyết ở văn bản dưới Luật. Đồng thời để minh bạch về thủ tục và tháo gỡ những vướng mắc nêu trên, vì vậy, từ Điều 61 đến Điều 63 Luật Hải quan số 54/2014/QH13 đã quy định rất rõ về hàng hoá được gửi trong kho ngoại quan, địa điểm thu gom hàng lẻ; thời hạn lưu giữ hàng hoá trong kho bảo thuế, địa điểm thu gom hàng lẻ; điều kiện thành lập kho ngoại quan, kho bảo thuế, địa điểm thu gom hàng lẻ; trách nhiệm của chủ kho, chủ hàng hoá và thương nhân kinh doanh địa điểm thu gom hàng lẻ.

Đặc biệt, Luật không quy định cụ thể các mặt hàng không được gửi kho ngoại quan. Đồng thời quy định kéo dài thời gian hàng hóa lưu tại kho ngoại quan từ 6 tháng lên không quá 12 tháng.

Sẽ kế thừa quy định các loại hàng hóa không được gửi kho ngoại quan

Để thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại buổi làm việc với Tổng cục Hải quan về hạn chế việc lợi dụng loại hình gửi hàng hóa vào kho ngoại quan sau đó tái xuất sang nước thứ ba, tại dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Hải quan về thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát hải quan, Bộ Tài chính dự định sẽ tiếp tục kế thừa nội dung quy định các loại hàng hóa không được gửi kho ngoại quan tại Nghị định 154/2005/NĐ-CP hiện hành, đồng thời quy định: “Hàng hóa xuất nhập khẩu có điều kiện; hàng hóa thuộc danh mục hàng hóa chịu thuế Tiêu thụ đặc biệt gồm: rượu, bia, thuốc lá điếu, xì gà và hàng hóa khác theo quy định cụ thể của Thủ tướng Chính phủ được đưa từ nước ngoài vào kho ngoại quan” là loại hàng hóa không được gửi kho ngoại quan.

Tuy nhiên, do nhóm hàng hóa chịu thuế Tiêu thụ đặc biệt, hàng hóa thuộc danh mục áp dụng thuế suất theo hạn ngạch thuế quan không phải là mặt hàng cấm NK, cấm XK (một số mặt hàng thuộc diện NK có điều kiện). Bên cạnh đó, nhóm hàng hóa này đang được Thủ tướng Chính phủ cho phép thực hiện thí điểm tại tỉnh Cao Bằng (thí điểm đến hết năm 2015) nên quy định như dự thảo Nghị định sẽ tạm thời chưa thống nhất về chính sách XNK hàng hóa hàng hóa giữa các địa phương (các tỉnh khác bị cấm, riêng tỉnh Cao Bằng thì được thực hiện theo cơ chế thí điểm).

Cũng tại Hội nghị lấy ý kiến góp ý về dự thảo Nghị định hướng dẫn Luật Hải quan do Tổng cục Hải quan tổ chức vừa qua, nhiều ý kiến DN góp ý rằng, Chính phủ quy định chi tiết việc lập kho ngoại quan và nên quy định rõ các quy định khác theo quy định của Chính phủ. Bên cạnh đó, không nên quy định cấm một số mặt hàng không được gửi vào kho ngoại quan. Chỉ nên quy định không cho vào kho ngoại quan những hàng cấm, không cho nhập từ kho ngoại quan vào nội địa những hàng Nhà nước cấm.