Nhận thấy tiềm năng của thị trường vay tiêu dùng Việt Nam, nhiều ngân hàng, tổ chức tài chính và các doanh nghiệp bán lẻ cả trong và ngoài nước đều mạnh dạn nhảy vào.

Tiềm năng mới khai phá

Để kích thích mua sắm trong dân, các công ty tài chính, ngân hàng đã đẩy mạnh đầu tư lĩnh vực cho vay tiêu dùng.

Ông Friedrich Weiss, Chủ tịch HĐQT Công ty PPF Việt Nam (thương hiệu Credit Home) cho rằng, tiềm năng thị trường vay tiêu dùng vẫn còn rất lớn. Việt Nam có dân số trẻ, mức tăng trưởng tự nhiên cao, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp trong lĩnh vực tín dụng tiêu dùng phát triển. Hơn nữa, do chưa có nhiều công ty, tổ chức hoạt động trong lĩnh vực này nên vẫn còn nhiều tiềm năng khai thác.

Cùng nhận định này, ông Lê Thành Trung, Phó Tổng giám đốc HDBank cho biết, tỷ trọng tín dụng tiêu dùng mới chiếm khoảng 5-6% GDP, rất thấp so với các nước trong khu vực và thế giới. Tại Thái Lan, tín dụng tiêu dùng đã bằng 18% GDP, trong khi con số này tại Malaysia lên tới 42%. Do đó, tín dụng tiêu dùng trong thời gian tới còn nhiều dư địa phát triển.

Nhận thấy tiềm năng của thị trường, nhiều ngân hàng và công ty tài chính như Vietcombank, Vietinbank, Sacombank, Techcombank, Citi Bank, VIB, ANZ, BIDV, HSBC, PPF Việt Nam, Prudential FC, VFG, JACCS… đều chú trọng phát triển lĩnh vực này. Nếu như Home Credit có sản phẩm cho vay mua xe máy với mức vay lên đến 130 triệu đồng, vay mua hàng tiêu dùng như điện thoại, điện máy với mức vay 32 triệu đồng thì Công ty Prudential FC có sản phẩm vay hỗ trợ mua sắm với mức vay 48 triệu đồng, vay tiêu dùng cá nhân với mức vay lên đến 190 triệu đồng.

Trong khi đó, các ngân hàng thương mại như: Sacombank, Dongabank… có các sản phẩm: “vay tiêu dùng trả góp”, “vay trả góp chợ”, “vay tiêu dùng sinh hoạt”, “vay mua nhà”, “vay mua ôtô”… Ngoài ra, vay mua điện thoại di động, laptop hay vay tiền mặt với những khoản nhỏ cũng đang dần trở nên phổ biến.

Theo báo cáo mới nhất của StoxPlus, tổng quy mô thị trường vay tiêu dùng năm 2013 đạt gần 188.000 tỷ đồng (khoảng 8,88 tỷ USD) với mức tăng trưởng 12% và chiếm 5,4% GDP. Tính bình quân đầu người, vay tiêu dùng ở Việt Nam đang ở mức 98 USD mỗi năm.

Trên thực tế, lãi suất cho vay của các ngân hàng thấp hơn so với các công ty tài chính. Ở các ngân hàng, lãi suất cho vay hình thức này thường nằm ở khoảng 15-25%/năm, trong khi ở các công ty tài chính là 24-65%/năm. Tuy nhiên, về thủ tục thì các công ty tài chính giải quyết nhanh hơn nhiều so với khối ngân hàng thương mại. Hơn nữa, với các công ty tài chính, không cần có tài sản thế chấp, khách hàng chỉ cần xuất trình chứng minh thư nhân dân, hộ khẩu, trong vòng 30 phút đã được đáp ứng (tại Home Credit chỉ mất 10 phút, khách hàng đã có khoản tiền cần vay). Chính thủ tục cho vay đơn giản đã giúp các công ty tài chính tìm kiếm khách hàng dễ dàng và cũng khuyến khích người dân vay tiền mua sắm nhiều hơn.

Theo phân tích của một chuyên gia tài chính, hiện nay, có nhiều chương trình của Chính phủ và ngân hàng với những gói lãi suất ưu đãi rất tốt. Tuy nhiên, việc vay được vốn với lãi suất ưu đãi còn phụ thuộc vào mục đích vay và điều kiện vay.

TS. Đinh Thế Hiển phân tích, với tính cạnh tranh của thị trường thì hầu như sẽ khó có tổ chức tín dụng nào có mức cho vay thấp hơn đáng kể so với tổ chức khác. Do vậy, thay vì tìm kiếm tổ chức có lãi suất thấp nhất thì người tiêu dùng nên chọn lựa tổ chức nào có chính sách chăm sóc khách hàng tốt và có chương trình vay phù hợp nhu cầu.

Cuộc đua quyết liệt

Theo các chuyên gia tài chính, nhu cầu vay tiêu dùng đang ngày càng phát triển mạnh mẽ. Số liệu của Home Credit đã cho thấy: trong năm 2009, Home Credit chỉ có 43.274 hợp đồng vay; đến năm 2010, số lượng hợp đồng đã tăng hơn gấp 3 lần (lên 160.674 hợp đồng), năm 2012 lên 221.789 hợp đồng. Và tính đến hết tháng 8/2014, Home Credit đã có 2 triệu khách hàng. Cùng với đó, số lượng điểm giao dịch của công ty cũng đã tăng gấp 10 lần so với khi thành lập, đạt 5.000 điểm.

Ông Igor Prerovsky, Tổng giám đốc Công ty PPF Việt Nam – đơn vị sở hữu thương hiệu Home Credit – cho biết, nếu như năm 2013 là giai đoạn mở rộng mạnh mẽ và tăng cường độ phủ của Home Credit trên thị trường thì 2014 sẽ là thời điểm để điều chỉnh, rà soát và tối ưu hoạt động của hệ thống các điểm giao dịch của thương hiệu. “Chúng tôi tối đa hóa sự minh bạch và hạn chế thấp nhất sự phiền hà cho khách hàng, bằng việc cho phép người đi vay có thời gian suy nghĩ lại, trả lại khoản vay mà không phải chịu bất cứ khoản phạt nào”, ông Igor Prerovsky cho biết.

Không những thế, doanh nghiệp này còn kết hợp với Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam (VINATAS) giới thiệu cuốn cẩm nang “Nghĩ kỹ càng, ký khôn ngoan” đến 8.000 người tiêu dùng trên khắp cả nước.

Trong khi đó, các ngân hàng thương mại cổ phần cũng mở rộng mạng lưới kinh doanh, tăng thị phần bằng hình thức mua bán, sáp nhập. Năm 2013, HDBank đã mua lại 100% vốn của Công ty Tài chính Việt Société Générale (SGVF). Trước HDBank, Công ty Tài chính Fullerton Financial Holdings (FFH), công ty con của Tập đoàn Temasek (Singapore) đã nâng mức sở hữu cổ phần tại Mekong Bank (MDB) từ 15 lên 20%. Hiện tại Maritime Bank dự kiến sáp nhập MDB, còn SHB cũng đang tiến hành sáp nhập một công ty tài chính. Tất cả những động thái này cho thấy cuộc đua thâm nhập của các ngân hàng vào thị trường tài chính tiêu dùng đang diễn ra quyết liệt.

Tuy thế, quả ngọt có lẽ không dành cho tất cả mọi người. Bán lẻ và cho vay tiêu dùng là hai mảng hoàn toàn khác nhau. Một ngân hàng hoạt động bán lẻ tốt chưa chắc đã cho vay tiêu dùng thành công. Theo ông Nguyễn Quang Thuân, Tổng giám đốc StoxPlus, tuy tham gia khá tích cực vào thị trường cho vay tiêu dùng, nhưng hầu hết các ngân hàng đều xem đây như một phần của sản phẩm ngân hàng bán lẻ. Hiện nay, chỉ có VPBank và MDB đang triển khai mạnh dịch vụ này với nhóm khách hàng.

Nếu tính về quy mô điểm bán, số lượng khách hàng cũng như sản phẩm thì PPF Việt Nam đang đứng đầu thị trường. Hiện với sản phẩm đa dạng, mỗi ngày, Home Credit xử lý đến 5.000 yêu cầu cho vay vẫn đang chiếm “ngôi đầu bảng”.