Ngày 3/12, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) phối hợp với UBND tỉnh Lai Châu tổ chức Hội nghị trực tuyến “Phát triển kinh tế dưới tán rừng các tỉnh trung du và miền núi phía Bắc”.

Theo báo cáo của Tổng cục Lâm nghiệp, các tỉnh trung du, miền núi phía bắc (gồm 17 tỉnh) có tổng diện tích rừng là trên 5,731 triệu ha, chiếm 39,6% tổng diện tích rừng toàn quốc; trong đó, rừng tự nhiên khoảng 3,962 triệu ha, diện tích rừng trồng là 1,796 triệu ha.

Các loài cây trồng chủ yếu là keo, bạch đàn, thông, mỡ, quế,… Tính đến năm 2020, tỉ lệ che phủ rừng vùng trung du, miền núi phía bắc khoảng 52,6%.

Những năm qua, ngành công nghiệp chế biến gỗ tại các tỉnh trung du, miền núi phía bắc là ngành hàng xuất khẩu có tốc độ tăng trưởng cao, bình quân đạt trên 13%/năm. Năm 2020, sản lượng khai thác gỗ rừng trồng đạt 7,9 triệu m3 gỗ, ước đạt khoảng 9.480 tỷ đồng/năm.

Các tỉnh có 747 doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh, chế biến gỗ và lâm sản; tổng nguồn thu dịch vụ môi trường rừng giai đoạn 2011-2020 hơn 7.750 tỷ đồng, riêng năm 2020 thu 1.239 tỷ đồng.

Các tỉnh trung du, miền núi phía bắc còn có tiềm năng phát triển du lịch sinh thái với một số địa điểm đặc trưng thu hút du khách như: Đỉnh Fansipan - Vườn quốc gia Hoàng Liên; Vườn quốc gia Bái Tử Long - Vịnh Hạ Long; Khu Bảo tồn thiên nhiên Mường La, Tà Xùa, Sốp Cộp và Xuân Nha, tỉnh Sơn La... đã thu hút hàng trăm nghìn lượt khách du lịch đến tham quan; ước tính tổng chi tiêu của du khách khoảng 620 tỷ đồng, góp phần giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập cho người dân và thu ngân sách của các tỉnh.

Giai đoạn 2021-2030, ngành lâm nghiệp đã đưa ra các giải pháp cụ thể để phát triển kinh tế rừng khu vực này. Đó là phát triển ngành lâm nghiệp bền vững trên cơ sở quản lý, sử dụng hiệu quả tài nguyên rừng; phát triển, sử dụng rừng theo hướng đa chức năng, đa giá trị, trên cơ sở tiềm năng, lợi thế của từng tiểu vùng, địa phương; nâng cao giá trị các sản phẩm của rừng theo chuỗi.

Bộ NN&PTNN sẽ hoàn thiện quy hoạch lâm nghiệp quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, phù hợp với tiềm năng, thế mạnh của từng vùng, tiểu vùng; quy hoạch phát triển vùng nguyên liệu tập trung cho từng tỉnh.

Bên cạnh đó, nghiên cứu, xây dựng chính sách, cơ chế đặc thù đối với từng loại rừng để phát huy giá trị loại rừng đó; hoàn thiện một số chính sách có liên quan đến phát triển lâm sản ngoài gỗ dưới tán rừng. Nghiên cứu, lựa chọn, cung cấp giống cây rừng trồng, lâm sản ngoài gỗ, dược liệu... có năng suất, chất lượng để đưa vào sản xuất…

Phát biểu tại hội nghị, Bí thư Tỉnh ủy Lai Châu Giàng Páo Mỷ cho biết, Lai Châu xác định phát triển rừng bền vững là nhiệm vụ quan trọng và tập trung lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện hiệu quả công tác quản lý và bảo vệ, phát triển rừng.

Tỉnh cũng đã đẩy mạnh phát triển kinh tế rừng thông qua việc hình thành các vùng sản xuất hàng hóa tập trung gắn với các loại cây có giá trị kinh tế cao và chú trọng nâng cao ý thức, trách nhiệm của người dân trong việc quản lý, bảo vệ và phát triển rừng.

Đến nay, tại địa phương nhiều loại dược liệu quý hiếm đã được nhân dân bảo tồn và phát triển như sâm Lai Châu, cây bảy lá một hoa, lan kim tuyến, tam thất, đương quy, thảo quả, hà thủ ô. Nhờ đó, tỉ lệ che phủ rừng từng năm được nâng lên, đạt gần 51%; trên 70% số hộ dân tham gia trồng rừng và bảo vệ rừng có nguồn thu nhập ổn định.

Tại hội nghị, các đại biểu đưa ra những ý tưởng, giải pháp khai thác tiềm năng, thế mạnh của các giá trị hệ sinh thái rừng.

Chia sẻ về phát triển rừng tại Phần Lan, Đại diện Đại sứ quán Phần Lan cho biết, tại quốc gia này, quản lý rừng được cân bằng giữa tính bền vững với việc khai thác, sử dụng thông qua Luật Lâm nghiệp, các quyết định của Chính phủ và các chứng nhận, quản lý điều kiện tự nhiên của các khu rừng thương mại.

Đến nay, 2/3 diện tích rừng ở Phần Lan thuộc sở hữu của các gia đình bình thường và họ sản xuất ra hơn 80% gỗ được sử dụng cho ngành công nghiệp, lâm nghiệp. Hiện Phần Lan đứng đầu thế giới về công nghệ trong lâm nghiệp với các sản phẩm gỗ, bao bì, dệt may.

Đại diện lãnh đạo tỉnh Sơn La đề nghị Bộ NN&PTNT xem xét ban hành hướng dẫn quy trình kỹ thuật gieo ươm, trồng và chăm sóc các loài cây lâm sản ngoài gỗ có giá trị kinh tế có thể kết hợp canh tác dưới tán rừng.

Bộ NN&PTNT đề xuất Chính phủ cho phép tỉnh Sơn La có cơ chế, chính sách đặc thù hàng năm được phép trích 3% nguồn kinh phí chi trả dịch vụ môi trường rừng để đầu tư hỗ trợ lại cho công tác phát triển kinh tế rừng.

Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Minh Hoan ghi nhận những ý kiến đóng góp thiết thực của các đại biểu và cho biết, Bộ sẽ quan tâm tháo gỡ những vấn đề về thể chế và có chương trình, đề án riêng về phát triển dưới tán rừng cho vùng trung du, miền núi phía bắc, không để bà con phát triển một cách tự phát.

Cùng với đó, kích hoạt tất cả các giá trị để biến nông nghiệp trở thành kinh tế nông nghiệp, dựa trên 3 trụ cột: Tài nguyên bản địa, tinh hoa dân tộc và tinh hoa sáng tạo. Mặt khác, các địa phương phát triển bền vững dưới tán rừng là làm sao khai thác có kiểm soát, có chương trình, không làm mất đi giá trị hiện hữu của rừng.

Bên cạnh đó, tạo thêm nguồn lực để kinh tế dưới tán rừng thành một chuỗi ngành hàng, tích hợp giữa du lịch sinh thái, du lịch miền núi nhằm tạo thu nhập cho bà con.