Cuộc đọ sức của các ông lớn

Theo số liệu thống kê từ hãng nghiên cứu thị trường IBM, quy mô thị trường dược phẩm Việt Nam năm 2017 là khoảng 4,7 tỷ USD. Đến năm 2021, quy mô thị trường được dự báo sẽ tăng lên 7,7 tỷ USD. Các nhà đầu tư nước ngoài đánh giá Việt Nam là thị trường hấp dẫn cho ngành dược, với mức chi tiêu cho dược phẩm tăng từ 38 USD/người năm 2015 lên 56 USD/người năm 2017. Mức chi tiêu cho y tế tại Việt Nam tương đương 7% GDP, trong đó 60% là chi phí dành cho dược phẩm. Chính vì sự màu mỡ đó mà nhiều "ông lớn" đã tỏ rõ tham vọng khi tuyên bố tham gia lĩnh vực này.

Cụ thể, cuối tuần trước, Tập đoàn Vingroup đã chính thức khai trương chuỗi 11 nhà thuốc VinFa tại Hà Nội. Các nhà thuốc này đều nằm kế bên các cửa hàng tiện lợi VinMart+ tại các khu đô thị hoặc các tòa chung cư.

Được biết, vào tháng 4/2018, VinGroup đã công bố tham gia vào ngành dược với dự án "Trung tâm Nghiên cứu Sản xuất Thuốc VinFa" tại huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh. Dự án có tổng vốn đầu tư 2.200 tỷ đồng, quy mô giai đoạn 1 gần 10 ha và được đầu tư theo tiêu chuẩn quốc tế với các phân khu: Nghiên cứu, sản xuất, hậu cần và các công trình phụ trợ.

Trong đó, VinFa đặc biệt đầu tư chiều sâu cho việc nghiên cứu, phát triển và bảo tồn các bài thuốc có nguồn gốc từ dược liệu quý Việt Nam, tiến tới xuất khẩu tinh hoa y học cổ truyền ra thị trường thế giới. Vinfa cũng sẽ tập trung vào các mảng sản xuất Thực phẩm bảo vệ sức khỏe, Vaccine và Thiết bị y tế với tiêu chuẩn chất lượng quốc tế, đáp ứng cao nhất nhu cầu chăm sóc sức khỏe và điều trị cho người dân.

Bên cạnh việc khai thác nguồn dược liệu quý của dân tộc, Vinfa cũng sẽ đẩy mạnh hợp tác với các đối tác uy tín từ những nền sản xuất dược phẩm nổi tiếng thế giới như Mỹ, châu Âu, Australia… để nhận tư vấn và chuyển nhượng công nghệ, kỹ thuật và nhập khẩu nguyên liệu và sản phẩm.

Động thái này diễn ra không lâu sau khi 2 đơn vị bán lẻ lớn khác cũng nhảy vào lĩnh vực bán lẻ dược phẩm là Thế giới Di động với nhà thuốc An Khang và FPT Retail với nhà thuốc Long Châu.

Cụ thể, đầu năm ngoái khi Thế giới Di động tuyên bố tham gia vào lĩnh vực phân phối dược phẩm. Thế giới Di động đã hiện thực hóa kế hoạch bằng việc mua lại chuỗi cửa hàng dược phẩm Phúc An Khang vào tháng 12/2017. Từ đó, một loại các doanh nghiệp bán lẻ khác như FPT Retail hay Digiworld cùng tuyên bố sẽ tham gia vào cuộc đua trong lĩnh vực này. FPT Retail thậm chí còn nhắm tới kiểm soát 30% thị phần bán lẻ dược phẩm Việt Nam vào năm 2022. Công ty này đã mua lại chuỗi nhà thuốc Long Châu vào năm 2017 và đang nhắm tới việc mở thêm 30 địa điểm nữa trong năm 2018 này so với con số 10 hiện tại. Đến năm 2022, FPT Retail dự kiến sẽ sở hữu 100 nhà thuốc trên khắp cả nước.

Cơ hội vẫn thuộc về doanh nghiệp nội

Nuôi tham vọng lớn nhưng các doanh nghiệp mới tham gia thị trường dược phẩm như Vingroup, Thế giới Di động, FPT Retail hay Digiworld đều có một xuất phát điểm như nhau là chưa ai có kinh nghiệm trước. Và họ đều có thể thở phào rằng không có đối thủ nặng ký nước ngoài nào cạnh tranh với họ như ở những lĩnh vực bán lẻ khác mà những doanh nghiệp này hoạt động trước đó.

Cho tới nay, các doanh nghiệp nước ngoài chỉ được phép nhập khẩu dược phẩm và bán cho các nhà bán buôn tại Việt Nam. Nhưng gần đây, các doanh nghiệp ngoại lại tiếp tục gặp rào cản nữa khi Nghị định 54/2017/NĐ-CP ngày 8/5/2017 của Chính phủ mở rộng khái niệm phân phối thuốc bao gồm cả các dịch vụ kho bãi và vận chuyển. Theo dự thảo thông tư hướng dẫn thi hành nghị định của Bộ Y tế, các doanh nghiệp nước ngoài không được cấp dịch vụ bảo quản và vận chuyển thuốc. Có nghĩa rằng hoạt động kinh doanh của những doanh nghiệp này sẽ còn bị hạn chế hơn nữa. 

Thị trường dược phẩm được đánh giá rất màu mỡ tuy nhiên, hiện tại thì thị trường này vẫn bị chi phối bởi các cửa hàng nhỏ lẻ. Ai sẽ là người chiến thắng vẫn còn là câu hỏi bỏ ngỏ. Nhưng chắc chắn một điều rằng, để chiến thắng trong lĩnh vực này, doanh nghiệp phải có một tiềm lực tài chính rất lớn, vì phân phối dược phẩm không chỉ ở chi phí nhập thuốc về bán mà chi phí đào tạo và giữ chân dược sỹ cũng không phải là nhỏ.

Như vậy, cách duy nhất để các công ty nước ngoài tham gia sâu vào thị trường dược phẩm là mua mua cổ phần ở các công ty dược phẩm hàng đầu trong nước như Traphaco, Domesco, Dược Hậu Giang…

Còn ở thị trường phân phối và bán lẻ dược phẩm, cuộc đua giữa các doanh nghiệp nội cũng mới chỉ bắt đầu. Và thời gian sẽ là liều thuốc thử cho "sếu đầu đàn".