Thực hiện nhiều chính sách thuế mới 

Chia sẻ về một số chính sách, quy định về thuế cho hơn 300 hộ, cá nhân kinh doanh (tham gia trực tiếp và trực tuyến) tại Hội thảo “Khéo kê khai - Thuế nhẹ vai” do VietcomBank - Chi nhánh Tân Bình phối hợp với Công ty Cổ phần KiotViet tổ chức, chuyên gia Tài chính - Kế toán - Thuế Trần Văn Quân, Giám đốc Công ty TNHH Vietnam Tax Accounting Consultancy (VNTAC) và Chủ tịch của Công ty TNHH Tư Vấn Vietnam Laws đã giải thích, phân tích rõ về mức chịu thuế, miễn thuế và các loại thuế theo tỷ lệ % mà HKD phải nộp theo từng ngành nghề.

Đồng thời, giải đáp và đưa ra so sánh mô hình kinh doanh giữa HKD và doanh nghiệp (DN), qua đó, giúp các các hộ, cá nhân hiểu rõ hơn và có phương án chọn lựa phù hợp.

Ông Trần Văn Quân cho biết, về nghĩa vụ thuế của cá nhân và HKD đã được quy định cụ thể trong Luật Quản lý thuế và Thông tư số 40/2021/TT-BTC. Bên cạnh đó, gần đây còn có nhiều thay đổi ưu đãi đã được thông qua, cụ thể, từ ngày 1/1/2026, phí môn bài sẽ được miễn hoàn toàn cho cả DN và HKD, cũng như miễn thuế 2 năm cho DN chuyển đổi từ HKD theo Nghị quyết 198/2025/QH15.

Đối với doanh thu từ các ngành nghề phân phối hàng hóa, sản xuất, dịch vụ đều chịu thuế GTGT, thuế TNCN, ngoại trừ mức doanh thu dưới 100 triệu đồng/năm (áp dụng đến 31/12/2025) hoặc dưới 200 triệu đồng/năm áp dụng từ 1/1/2026 và có thể điều chỉnh lên mức dự kiến 400 triệu đồng trở xuống thì được miễn thuế.

Trường hợp, vượt quá mức doanh thu trên, HKD và cá nhân phải kê khai và nộp thuế. Riêng HKD thuộc các nhóm ngành nghề như: Massage, karaoke, vũ trường, chế biến rượu, bia, thuốc lá… phải chịu thêm thuế tiêu thụ đặc biệt theo quy định tại Điều 2 Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt số 66/2025/QH15.

Ông Quân cho rằng, dù theo phương pháp khoán hay kê khai, tỷ lệ % tính thuế cho cùng một ngành nghề đều nhất quán như nhau. Điển hình, đối với kinh doanh buôn bán, thương mại, phân phối hàng hóa, thuế GTGT 1%, thuế TNCN 0,5%. Đối với dịch vụ trưng bày, thuế GTGT 3%, thuế TNCN 1,5%.

Đặc biệt, từ ngày 1/6/2025, HKD có doanh thu từ 1 tỷ đồng trở lên/năm và thuộc 6 nhóm ngành nghề quy mô lớn; phát sinh thường xuyên (như ăn uống, nhà hàng, khách sạn…) bắt buộc phải sử dụng hóa đơn khởi tạo từ máy tính tiền.

Theo đó, HKD phải có trách nhiệm gửi dữ liệu cho cơ quan thuế theo từng lần phát hành hóa đơn hoặc bằng hình thức gửi vào cuối ngày, trường hợp không tuân thủ sẽ bị xử phạt theo Nghị định 125/2020/NĐ-CP nếu vi phạm quy định của Nghị định số 123/2020/NĐ-CP và Nghị định số 70/2025/NĐ-CP. Điều này còn giúp HKD quản lý chính xác hàng hóa mua vào và bán ra và hàng tồn kho.

Liên quan đến đối tượng của Hợp đồng lao động được quy định tại Điều 2 của Luật Lao động năm 2019 và Luật Bảo hiểm xã hội (BHXH) số 41/2024/QH15 của Quốc hội đã mở rộng đối tượng tham gia, yêu cầu tham gia đối với hợp đồng lao động từ 1 tháng trở lên.

Theo đó, ngay cả chủ HKD cũng là đối tượng bắt buộc tham gia BHXH, với mức đóng là 585.000 đồng/tháng, trong trường hợp đóng thêm bảo hiểm y tế thì số tiền này mỗi chủ hộ phải đóng 690.300 đồng/tháng. Ngoài ra, HKD có sử dụng lao động thuộc diện đóng BHXH thì phải ký hợp đồng và đóng 21,5% của mức lương cho người lao động, trong khi người lao động đóng 10,5%.

Nên mở tài khoản riêng để minh bạch dòng tiền và giảm thiểu rủi ro

Giải đáp những thắc mắc liên quan đến thời hạn kê khai, chuyên gia thuế Trần Văn Quân cho biết, đối với HKD kê khai theo tháng thì hạn chót là ngày 20 hàng tháng, nếu kê khai theo quý thì hạn chót là ngày cuối tháng đầu tiên của quý tiếp theo, theo mẫu kê khai 01/CNKD.

Đối với cá nhân có thu nhập phát sinh theo từng lần thì kê khai trong 10 ngày kể từ ngày phát sinh thu nhập, trường hợp khoản thu nhập này trên mức miễn thuế nhưng chưa thực hiện đăng ký kinh doanh thì vẫn phải thực hiện nghĩa vụ thuế.

Đồng thời, HKD, CNKD vi phạm hành vi không đăng ký kinh doanh sẽ bị xử phạt từ 5 -10 triệu đồng theo Điều 62 Nghị định số 122/2021/NĐ-CP; ngoại trừ 5 trường hợp được miễn đăng ký kinh doanh theo quy định tại Điều 82 Thông tư số 68/2025/TT-BTC.

Với quy định về sử dụng hóa đơn điện tử (HĐĐT) khởi tạo từ máy tính tiền, ông Quân giải thích, nếu doanh thu từ 1 tỷ đồng trở lên/năm và thuộc ngành nghề bắt buộc sử dụng máy tính tiền, HKD nên đăng ký thay đổi sang hình thức kê khai, qua đó giúp quản lý được hóa đơn đầu vào và tình trạng xuất nhập tồn kho hàng hóa.

Bên cạnh đó, trường hợp bán hàng qua sàn thương mại điện tử (TMĐT) có chức năng thanh toán, sàn sẽ có nghĩa vụ kê khai, khấu trừ và nộp thuế thay, đồng thời, sàn sẽ cấp chứng từ khấu trừ thuế cho các chủ kinh doanh.

Nếu cá nhân bán hàng qua sàn có thu nhập trong năm thấp hơn ngưỡng chịu thuế thì các chứng từ khấu trừ có thể dùng để hoàn thuế. Trường hợp HKD bán cả kênh online (qua sàn) và offline/sỉ thì phải tách bạch doanh thu.

Chỉ kê khai phần doanh thu bán lẻ hoặc bán sỉ không qua sàn; không kê khai phần doanh thu mà sàn đã khấu trừ, trường hợp sàn TMĐT không có chức năng thanh toán thì nghĩa vụ xuất hóa đơn, khai thuế vẫn thuộc trường hợp của người bán.

Đặc biệt, liên quan đến câu hỏi HKD mua rau củ quả, nông sản trực tiếp từ nông dân thì cách tính thuế như thế nào, ông Quân giải thích, theo quy định mới Luật Thuế giá trị gia tăng số 48/2024/QH15 của Quốc hội quy định, các sản phẩm tự nuôi trồng, đánh bắt bán ra ở khâu đầu tiên thì không chịu thuế.

Khi HKD mua đi bán lại, bản chất là phân phối hàng hóa nên vẫn chịu thuế GTGT 1%,  thuế TNCN 0.5%, nhưng DN phân phối, bán ra thì phải chịu thuế 5%.

Đối với các HKD mua hàng trực tiếp từ nông dân để bán lại cho siêu thị hoặc các chuỗi cung ứng vẫn bị tính thuế GTGT, thuế TNCN như kinh doanh thương mại, bất kể hàng hóa đó không chịu thuế ở khâu nhập khẩu hoặc sản xuất nuôi trồng… bán ra đầu tiên trước đó; đây là điểm mới của Luật Thuế giá trị gia tăng số 48/2024/QH15.

Ngoài ra, để chứng minh nguồn gốc xuất xứ, hộ kinh doanh cần lập Bảng kê 01 ghi rõ thông tin (họ tên, địa chỉ, căn cước công dân) của người bán trực tiếp. Bảng kê này dùng để chứng minh nguồn gốc, không phải là chứng từ để tính chi phí đầu vào cho việc tính thuế, bởi vì, dù mua vào bằng bảng kê hay mua có hóa đơn thì số thuế phải nộp cũng chỉ tính trên doanh thu bán ra bao gồm cả thuế và lợi nhuận của HKD.

Riêng nội dung về quản lý dòng tiền và chuyển đổi hình thức kinh doanh, ông Quân khuyến nghị HKD nên mở tài khoản ngân hàng riêng và sử dụng tài khoản này cho các giao dịch thu chi liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh.

Việc sử dụng chung dòng tiền cá nhân và kinh doanh có thể dẫn đến việc cơ quan thuế kiểm soát cả giao dịch cá nhân, trong một số trường hợp có thể sẽ bị yêu cầu giải trình chứng minh nguồn tiền có liên quan đến hoạt động mua bán hàng hóa của HKD hay không.

Dễ tiếp cận các nguồn vốn vay ưu đãi từ ngân hàng

Về nội dung chuyển đổi từ hộ khoán sang kê khai, HKD có quyền lựa chọn thời điểm chuyển đổi hình thức kê khai từ khoán sang kê khai, không nhất thiết phải chờ đến cuối năm.

Do đó, ông Quân khuyến khích HKD nên chuyển đổi sớm để thích nghi và có sổ sách kế toán để minh bạch tài chính, dễ tiếp cận các nguồn vốn ưu đãi dùng cho vay vốn lưu động từ các ngân hàng.

Đối với việc xử lý hàng tồn kho khi chuyển đổi, ông Quân cũng lưu ý, khi chuyển đổi từ hộ khoán, hoặc hộ kê khai sang doanh nghiệp, các hộ cần theo dõi, quản lý hóa đơn chứng từ và hàng tồn kho một cách chính xác, có hệ thống.

Bởi vì, hàng tồn kho này sẽ được xác định giá trị như tài sản của chủ hộ mang góp vốn vào doanh nghiệp của mình khi chuyển đổi từ HKD ngoài vốn góp bằng tiền. Điều này cũng được hướng dẫn theo Công văn số 3612/TCT-DNNCN về xác định giá trị tài sản khi HKD chuyển thành DN.  

Bên cạnh đó, chuyên gia thuế cũng thông tin việc chuyển đổi HKD sang DN tại Nghị quyết 198/2025/QH15 của Quốc hội áp dụng chính sách miễn thuế TNDN 2 năm đầu cho các doanh nghiệp chuyển đổi từ HKD (không áp dụng cho trường hợp giải thể HKD và thành lập DN mới).

Tuy nhiên, chủ hộ cần được tư vấn chuyên sâu để nắm rõ được các sự khác nhau giữa trách nhiệm pháp lý, đặc thù ngành nghề, chiến lược dài hạn, quy mô, và sản phẩm kinh doanh. Ví dụ, ngành kinh doanh hải sản mua trực tiếp của của ngư dân bán ra thì HKD chỉ nộp 1% thuế GTGT và 0,5% thuế TNCN nhưng nếu doanh nghiệp bán ra thì chịu thuế 5%.

Về nguyên tắc, HKD có thể tự học để khai thuế nếu mô hình mua bán đơn thuần, trường hợp HKD hoạt động nhiều lĩnh vực mà việc xác định sai doanh thu khai thuế cho từng lĩnh vực khác nhau có thể làm sai lệch nghĩa vụ thuế và bị xử phạt về hành vi kê khai sai, truy thu phạt chậm nộp….