“Kẻ ăn không hết, người lần không ra” là câu thành ngữ đang rất đúng với thực trạng người mua nhà ở xã hội (NƠXH). Không ít người mua được hưởng lợi bán chênh lệch, nhưng cũng không ít người ngậm ngùi xếp hàng mà không mua được nhà.

Trước tình trạng “bát nháo” này, Bộ Xây dựng đã có văn bản gửi UBND TP. Hà Nội về việc kiểm tra, chấn chỉnh hoạt động môi giới, mua bán NƠXH trên địa bàn.

Bị trục lợi như nhà thương mại

Theo báo chí phản ánh, hồi đầu năm 2019, tại một số dự án NƠXH trên địa bàn Hà Nội như dự án NƠXH Ecohome 3 (phường Đông Ngạc, quận Bắc Từ Liêm); dự án NƠXH tại 282 Nguyễn Huy Tưởng (quận Thanh Xuân)… có hiện tượng các cá nhân môi giới, sàn giao dịch bất động sản (BĐS) thực hiện môi giới mua bán NƠXH và thu tiền chênh lệch trái quy định.

Cụ thể, chi phí hướng dẫn, hỗ trợ làm hồ sơ và cam kết sẽ được mua NƠXH là hàng chục triệu đồng; chi phí để khách hàng mua được căn góc, vị trí đẹp chênh so với giá bán gốc hàng trăm triệu đồng. Đối với trường hợp mua lại NƠXH thì phải trả tiền chênh khoảng 3 – 5 triệu/m2.

Như dự án NƠXH Phúc Đồng (quận Long Biên) dự kiến bàn giao vào cuối năm 2019, nhưng đến thời điểm này, các sàn BĐS vẫn đua nhau rao bán với giá chênh từ 100 đến 200 triệu đồng/ căn hộ. Các cuộc mua bán này đều là thoả thuận viết tay giữa hai bên và sau 5 năm mới đủ điều kiện sang tên chính thức theo quy định của Nhà nước.

Hay dư luận TP. Quy Nhơn (Bình Định) phản ánh một dự án NƠXH dành cho người có thu nhập thấp nhưng thực tế sau khi đưa vào hoạt động thì có tới 50% số hộ dân ở đây có… ô tô. Do lượng ôtô quá nhiều so với thiết kế nên dẫn đến bức xúc chỗ đậu xe.

Mới đây, CTCP Đầu tư và Thương mại Thủ Đô – chủ đầu tư dự án NƠXH Ecohome 3 (Bắc Từ Liêm, Hà Nội) báo cáo Sở Xây dựng những trường hợp vi phạm khi mua nhà của dự án này. Theo quy định của pháp luật, mỗi hộ gia đình, cá nhân chỉ được giải quyết hỗ trợ NƠXH một lần. Tuy nhiên, có một số trường hợp được xét duyệt mua NƠXH Ecohome 1 và Ecohome 2 nhưng vẫn nộp hồ sơ mua NƠXH Ecohome 3.

Qua kiểm tra bước đầu, chủ đầu tư phát hiện 4 trường hợp vi phạm các quy định về mua NƠXH là: Trần Thị L. (mã hồ sơ D1-M1751), Ngô Thị Ngọc Ch. (D1-M0243), Đinh Thị Thu Th. (D1-M0290), Vũ Trung H (D1-M1158).

Đối với các trường hợp này, chủ đầu tư đình chỉ quyền mua căn hộ, đồng thời báo cáo Sở Xây dựng xử lý theo quy định. Hiện, chủ đầu tư tiếp tục rà soát và báo cáo xử lý đối với các trường hợp vi phạm quy định về NƠXH.

Ngoài việc nhượng quyền mua căn hộ, còn có hiện tượng cho thuê NƠXH làm văn phòng với giá 5 – 7 triệu đồng/ tháng và việc điều hành hoạt động của văn phòng không theo giờ giấc khiến nhiều hộ dân bức xúc.

Cầu nhiều, cung ít

Theo Bộ Xây dựng, các hành vi nêu trên là trái với các quy định hiện hành về đối tượng, điều kiện, trình tự, thủ tục mua bán NƠXH… được quy định cụ thể trong Luật Nhà ở 2014, Nghị định số 100/2015/NĐ-CP ngày 20/10/2015 của Chính phủ về phát triển và quản lý NƠXH, Thông tư số 21/2016/TT-BXD ngày 30/6/2016 của Bộ Xây dựng hướng dẫn thực hiện một số nội dung của Nghị định số 100/2015/NĐ-CP.

Có thể nhận thấy nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng mua bán NƠXH sai quy định xảy ra tràn lan hiện nay. Trong đó chủ yếu là do nhu cầu về nhà ở quá lớn, nhưng nguồn cung ít, kinh phí để sử dụng vào mục đích này của nhiều hộ gia đình còn hạn hẹp, nên nhiều người bất chấp các rủi ro để mua lại NƠXH nhằm giải quyết nhu cầu chỗ ở trước mắt.

Điều này đã khiến không ít cò và môi giới BĐS tranh thủ kiếm lời, mua bán, chuyển nhượng NƠXH hưởng chênh lệch và đẩy rủi ro về phía người mua nhà.

Theo một số luật sư, hồ sơ để lựa chọn mua NƠXH rất gắt gao, trải qua nhiều bước thẩm định, chấm điểm hồ sơ người đăng ký mua nhà. Luật cũng quy định cấm người mua NƠXH bán lại trước 5 năm, nhưng lại không có biện pháp xử lý.

Đáng chú ý là công tác hậu kiểm còn lỏng lẻo, nhiều người mua nhà sang tay, gửi sàn giao dịch thì không phát hiện ra, trong khi người có nhu cầu ở thực lại bị loại hồ sơ.

Trên thực tế, với giá NƠXH hiện nay từ 15 đến 17 triệu đồng/m2, người thu nhập thấp cũng khó có cơ hội tiếp cận, mà chỉ có người có thu nhập ổn định mới mua được NƠXH.

Trao đổi với báo chí mới đây, ông Nguyễn Chí Dũng, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội, cho biết việc xét duyệt hồ sơ ban đầu là của chủ đầu tư. Chủ đầu tư có trách nhiệm phát hiện và loại những hồ sơ vi phạm như: xác nhận hồ sơ sai, đã từng mua dự án NƠXH…

Sở Xây dựng sẽ có trách nhiệm một lần nữa rà soát hồ sơ. Tuy nhiên, theo ông Dũng, qua rà soát đến nay vẫn có trường hợp đã mua nhà một lần nhưng chủ đầu tư không phát hiện ra.

Để quản lý, giám sát việc sử dụng NƠXH trên địa bàn, Hà Nội đã giao cho công an các địa phương thường xuyên kiểm tra người sử dụng NƠXH, trường hợp sử dụng nhà nếu không đúng đối tượng sẽ bị thu hồi.