Chủ động ứng phó El Nino

Trước dự báo của các cơ quan chuyên môn về tình hình xâm nhập mặn mùa khô 2023 - 2024, tỉnh Tiền Giang đang chủ động triển khai các giải pháp ứng phó nhằm bảo vệ vùng chuyên canh cây ăn trái các huyện phía Tây của tỉnh.

Tại huyện Cai Lậy, địa phương đã chủ động ban hành kế hoạch phòng, chống hạn, mặn bảo vệ sản xuất và đảm bảo nước sinh hoạt trong mùa khô 2023 - 2024.

Mục tiêu là bảo vệ cho trên 14.663 ha cây ăn trái phía Nam Quốc lộ 1. Theo đó, huyện dự kiến bố trí các điểm đo cố định để theo dõi mặn tại chợ Tam Bình, phà Ngũ Hiệp, vàm Ba Rài, bến phà Thái Lộc; đồng thời, mở rộng các điểm đo theo các hướng xâm nhập mặn.

Bên cạnh các giải pháp phi công trình, UBND huyện Cai Lậy còn yêu cầu các xã, thị trấn tập trung giải phóng các chướng ngại vật lòng kinh, khai thông dòng chảy trên các tuyến kinh cấp I, II theo phân cấp; đẩy nhanh tiến độ thi công nạo vét công trình thủy lợi.

Cùng với đó là vận động người dân nạo vét các kinh nội đồng để trữ nước. Một trong những giải pháp quan trọng là tổ chức đắp các đập, bơm chuyền 2 - 3 cấp ở từng khu vực tuyến kinh nội đồng khi có chỉ đạo; vận hành chặt chẽ hệ thống ô bao Đông Tây - Ba Rài. Dự toán tổng kinh phí thực hiện hơn 27,9 tỷ đồng…

Theo nhận định của Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia và Đài Khí tượng Thủy văn tỉnh Tiền Giang, hiện nay, trạng thái khí quyển và đại dương đang trong điều kiện El Nino. Dự báo trong 3 tháng cuối năm 2023 và 3 tháng đầu năm 2024, El Nino tiếp tục duy trì với xác suất khoảng 85% - 95%.

El Nino thường gây thiếu hụt lượng mưa ở hầu hết các vùng trên cả nước, phổ biến từ 25% - 35%. Từ nay đến tháng 12-2023, tổng lượng dòng chảy từ thượng nguồn Mê Kông về hạ lưu và Đồng bằng sông Cửu Long ở mức thấp hơn trung bình nhiều năm (TBNN), từ 20% - 30%. Mực nước đầu nguồn sông Cửu Long dao động theo triều với xu thế xuống dần. Mực nước cao nhất năm tại Tân Châu xuất hiện vào những ngày đầu tháng 10-2023 ở mức thấp hơn báo động I từ 0,4 - 0,8 m, thấp hơn cùng kỳ năm 2022 và TBNN. 

Do El Nino tác động đến khí tượng, thủy văn nên tình trạng hạn, thiếu nước, xâm nhập mặn trong mùa khô năm 2023 - 2024 trên địa bàn tỉnh Tiền Giang có khả năng ở mức cao hơn năm 2015 - 2016, trường hợp cực đoan kéo dài xâm nhập mặn có khả năng sẽ tương đương như mùa khô 2019 - 2020. Điều này sẽ ảnh hưởng đến sản xuất vụ đông xuân 2023 - 2024 ở vùng Dự án Ngọt hóa Gò Công và diện tích vườn cây ăn trái ở các huyện phía Tây.

Trên địa bàn huyện Cai Lậy, có 2 xã cù lao có nguy cơ bị ảnh hưởng bởi xâm nhập mặn từ phía sông Hàm Luông (tỉnh Bến Tre). Do đó, UBND huyện Cai Lậy đã ban hành phương án phòng, chống hạn, mặn cho 2 xã cù lao này.

Sử dụng ngân sách để đầu tư đắp các đập tạm ngăn mặn

Để bảo vệ cho hơn 2.700 ha vườn cây ăn trái của 2 xã, song song với giải pháp phi công trình, địa phương sẽ tiến hành nạo vét các tuyến kinh, đắp các đập tạm để ngăn mặn. Đồng thời, vận hành 15 giếng khoan (xã Tân Phong 8 giếng, Ngũ Hiệp 7 giếng) để bổ sung nguồn nước tưới khi bị nhiễm mặn, thiếu nước ngọt phục vụ sản xuất.

Phó Chủ tịch UBND huyện Cai Lậy Võ Văn Nhanh cho biết, khi có hạn, mặn xảy ra, địa phương sẽ sử dụng ngân sách huyện để đắp các đập tạm ngăn mặn tại 2 xã Tân Phong và Ngũ Hiệp. Địa phương cũng sẽ đầu tư kinh phí lắp đặt hệ thống đường ống để bơm từ các giếng khoan tại 2 xã Tân Phong và Ngũ Hiệp phục vụ sản xuất.

Còn đối với TX. Cai Lậy, địa phương cũng đã chủ động ban hành phương án phòng, chống xâm nhập mặn. Theo Phòng Kinh tế TX. Cai Lậy, trong năm 2023, thị xã đã đầu tư 12 công trình nạo vét kinh với chiều dài hơn 32 km, hiện đã đưa vào sử dụng.

Đồng thời, lập hồ sơ thi công 1 công trình nạo vét kinh khác; đang hoàn thiện 2 cống. Trong thời gian tới, thị xã sẽ tiếp tục vận động nhân dân tăng cường tích trữ, bảo vệ nguồn nước; tập trung giải phóng chướng ngại vật lòng sông, kinh, khơi thông dòng chảy. Song song với đó, thị xã kiểm tra, sửa chữa kịp thời các cống ngăn mặn theo phân cấp quản lý; củng cố hệ thống đê bao, đặc biệt là tổ chức đắp đập kịp thời để ngăn mặn, trữ ngọt…

Riêng tại huyện Cái Bè, để bảo vệ gần 24.500 ha cây ăn trái và hơn 7.100 ha lúa trên địa bàn huyện, địa phương đã chủ động đề ra nhiều giải pháp phi công trình và công trình. Theo UBND huyện Cái Bè, đối với diện tích vườn cây ăn trái (vùng ven sông Tiền), địa phương đề xuất đầu tư 5 đập thép để ngăn mặn. Đồng thời, sửa chữa hệ thống thủy lợi nội đồng; nạo vét 25 tuyến kinh với chiều dài 24 km…

Khép kín, không để mặn lấn sâu

Để chủ động ứng phó hạn, mặn mùa khô 2023 - 2024, UBND tỉnh vừa ban hành Phương án 447. Trong đó, một trong những nội dung quan trọng của phương án đưa ra là đảm bảo ngăn mặn, giữ ngọt đủ nước tưới cho khoảng 124.214 ha sản xuất nông nghiệp thuộc Dự án Bảo Định mở rộng thuộc 2 tỉnh Tiền Giang và Long An; đặc biệt là diện tích cây ăn trái của Tiền Giang với hơn 65.000 ha.

Bên cạnh các giải pháp phi công trình, tỉnh còn đưa ra nhiều giải pháp công trình để ứng phó hạn, mặn. Cụ thể, tỉnh sẽ đóng ngăn mặn cống Nguyễn Tấn Thành (dự kiến sẽ lắp đặt cửa trước Tết Nguyên đán để ngăn mặn; trường hợp không đảm bảo tiến độ đề nghị Ban Quản lý đầu tư và Xây dựng thủy lợi 10 có phương án đảm bảo ngăn mặn) và 6 cống Rạch Gầm, Phú Phong, Mù U, Cây Còng, Hai Tân, Cái Sơn khi độ mặn tại vàm kinh Nguyễn Tấn Thành vượt ngưỡng 0,5 g/l và có xu hướng tiếp tục tăng.

Đồng thời, tổ chức 8 điểm bơm chuyền để bổ cấp nguồn nước cho khu vực của các xã: Song Thuận, Long Hưng, Kim Sơn, Phú Phong, Vĩnh Kim, Đông Hòa (thuộc huyện Châu Thành) bị thiếu nước khi các cống, đập đóng ngăn mặn từ phía sông Tiền.

Trong trường hợp độ mặn trên sông Hàm Luông tại Vàm Mơn, huyện Chợ Lách, tỉnh Bến Tre (cách sông Tiền 9 km) từ 1,5 đến 2 g/l và có xu hướng tiếp tục tăng, tỉnh sẽ tiến hành đắp 3 đập thép ngăn mặn gồm: Trà Tân, Ba Rài và Phú An.

Đồng thời, tổ chức 3 điểm bơm chuyền tại các cống Đông Tà Lượt, Tây Tà Lượt, cống 26-3… nếu xảy ra thiếu nước do đắp 3 đập thép ngăn mặn. Đây là giải pháp căn cơ nhất để bảo vệ vùng chuyên canh cây ăn trái, đặc biệt là cây sầu riêng tại các huyện phía Tây.

Tại buổi làm việc với các huyện, thị phía Tây vào sáng 6-11, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Tiền Giang Nguyễn Văn Mẫn cho rằng, nếu không có phương án chủ động phòng, chống hạn, mặn từ sớm, từ xa thì sẽ bị thiệt hại rất lớn cho vùng cây ăn trái các huyện phía Tây, đặc biệt là cây sầu riêng. Đồng chí Nguyễn Văn Mẫn thống nhất không thay đổi vị trí đắp 3 đập thép ngăn mặn Trà Tân, Ba Rài, Phú An.

Địa phương phải cam kết đảm bảo công tác giải phóng mặt bằng để xây dựng các đập thép. Về phương án thi công, Chi cục Thủy lợi có kế hoạch cụ thể cho từng đập. Riêng 2 cù lao Ngũ Hiệp và Tân Phong, Chi cục Thủy lợi phối hợp với khảo sát thực tế và góp ý kế hoạch phòng, chống hạn, mặn của huyện; xây dựng kế hoạch cụ thể của Ngũ Hiệp và Tân Phong. Tinh thần là đắp đập tạm để ngăn mặn. Đồng thời, cố gắng rà soát toàn bộ, khép kín các vùng không để mặn lấn vô sâu. Chi cục Thủy lợi thường xuyên có các dự báo kịp thời về tình hình xâm nhập mặn..