Thực tế hiện nay cho thấy, cả nước có gần 14 triệu hộ nông dân với khoảng 78 triệu mảnh ruộng nhưng tình trạng nông dân “bỏ ruộng” đã trở thành hiện tượng lan rộng ở nhiều địa phương. Theo các chuyên gia, để khắc phục tình trạng trên, hướng tới phát triển bền vững trong xu thế hội nhập, cần đẩy mạnh tích tụ, tập trung ruộng đất nhằm tạo điều kiện cho các thành phần kinh tế tổ chức sản xuất hàng hóa, hình thành các vùng chuyên canh lớn tập trung, ứng dụng công nghệ cao giúp nâng cao giá trị nông sản Việt Nam.

Nhằm khuyến khích các doanh nghiệp (DN) đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn, tại Nghị định số 57/2018/NĐ-CP ngày 17/4/2018 Chính phủ đã đưa ra các chính sách ưu đãi dành cho các DN này. Nghị định đã quy định rõ các chính sách, cơ chế hỗ trợ tập trung đất đai.

Theo đó, DN có dự án nông nghiệp đặc biệt ưu đãi đầu tư thuê, thuê lại đất, mặt nước của hộ gia đình, cá nhân để thực hiện dự án đầu tư thì được Nhà nước hỗ trợ kinh phí tương đương với 20% tiền thuê đất, thuê mặt nước cho 05 năm đầu tiên kể từ khi dự án hoàn thành đi vào hoạt động; giá thuê đất, thuê mặt nước theo quy định được áp dụng mức ưu đãi do Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương quy định và giá thuê đất, thuê mặt nước ổn định tối thiểu 05 năm.

DN có dự án nông nghiệp (đặc biệt ưu đãi đầu tư, ưu đãi đầu tư và khuyến khích đầu tư) nhận góp vốn bằng quyền sử dụng đất của hộ gia đình, cá nhân để hình thành vùng nguyên liệu được Nhà nước hỗ trợ xây dựng cơ sở hạ tầng vùng nguyên liệu với mức hỗ trợ 50 triệu đồng/ha, nhưng không quá 10 tỷ đồng/dự án và không phải chuyển sang thuê đất đối với diện tích đất nhận góp vốn bằng quyền sử dụng đất.

Trong chu kỳ thuê đất của DN đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn, Nhà nước không điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất làm ảnh hưởng đến dự án.

Nghị định số 57/2018/NĐ-CP cũng nêu rõ, khuyến khích DN sử dụng đất nông nghiệp, đất nuôi trồng thủy sản xây dựng các nhà máy chế biến nông sản, cơ sở hạ tầng đi kèm (kho chứa, trụ sở, đường nội bộ, hệ thống xử lý chất thải). Thủ tục chuyển mục đích sử dụng đất, xây dựng theo quy định của Luật Đất đai và Luật Xây dựng.

Với nhiều điểm mới, Nghị định số 57/2018/NĐ-CP được kỳ vọng sẽ gỡ được những khó khăn, bất cập trong tập trung đất đai như hiện nay để sản xuất ở quy mô lớn. Các quy định của Nghị định được cho là sẽ tạo cơ chế để nông dân và DN thấy cùng có lợi, cùng hợp tác để tạo ra quỹ đất lớn hơn cho việc sản xuất nông nghiệp và ứng dụng công nghệ mới chứ không hẳn là Nhà nước hỗ trợ bằng tiền để DN đi mua đất của bà con nông dân.