Sáng ngày 30/7, Bộ Tài chính tổ chức Hội nghị Lấy ý kiến dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công (2017); dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung Nghị định số 97/2018//NĐ-CP về cho vay lại vốn vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài của Chính phủ.

Sẽ trình Quốc hội việc sửa Luật Quản lý nợ công tại Kỳ họp thứ 10

Phát biểu tại Hội nghị, ông Nguyễn Quốc Phương - Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Kinh tế đối ngoại cho biết, Luật Quản lý nợ công số 20/2017/QH14 đã được Quốc hội thông qua ngày 23/11/2017, có hiệu lực thi hành từ 1/7/2018. Chính phủ đã ban hành các Nghị định hướng dẫn triển khai Luật, trong đó có nội dung cho vay lại vốn vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài của Chính phủ được Chính phủ hướng dẫn tại Nghị định số 97/2018/NĐ-CP.

Qua hơn 7 năm thực hiện, Luật Quản lý nợ công đã đi vào cuộc sống, quản lý Nhà nước về nợ công được thống nhất một đầu mối, phù hợp với thông lệ quốc tế, huy động đầy đủ các nguồn vốn phục vụ đầu tư phát triển và trả nợ gốc của NSNN. Đồng thời góp phần nâng cao tính tự chịu trách nhiệm của các cơ quan sử dụng nợ công; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát sử dụng vốn vay, trả nợ công; quản lý, kiểm soát chặt chẽ các khoản Chính phủ bảo lãnh, vay về cho vay lại, góp phần cải thiện các chỉ tiêu an toàn nợ công và mở rộng dư địa tài khóa.

Theo ông Nguyễn Quốc Phương, thời gian qua, việc sắp xếp tổ chức bộ máy nhà nước, thực hiện chủ trương phân cấp, phân quyền theo ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị, được thể chế hóa tại Luật Tổ chức Chính phủ, Luật Tổ chức chính quyền địa phương, việc tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp. Việc Quốc hội ban hành hoặc sửa đổi, bổ sung nhiều luật tại kỳ họp thứ 9, trong đó có Luật Ngân sách nhà nước, Luật Đầu tư công, Luật Đấu thầu... đã tác động đến việc thực hiện các văn bản pháp luật, trong đó có Luật Quản lý nợ công.

Thực hiện chủ trương rà soát các quy định pháp luật, đảm bảo đồng bộ trong cải cách thể chế, Bộ Tài chính đã tổ chức rà soát, tổng kết đánh giá việc triển khai Luật Quản lý nợ công. Bộ Tài chính đã báo cáo Chính phủ về chủ trương đưa Luật sửa đổi, bổ sung vào Chương trình lập pháp năm 2025, đồng thời xây dựng bộ hồ sơ dự án Luật theo thể thức rút gọn và dự kiến sẽ trình Chính phủ để trình Quốc hội Khóa XV tại kỳ họp thứ 10.

Song song với đó, Bộ Tài chính đã xây dựng, gửi lấy ý kiến đối với dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định số 97/2018/NĐ-CP và Nghị định số 79/2021/NĐ-CP về cho vay lại vốn vay nước ngoài của Chính phủ.

“Các nội dung đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật Quản lý nợ công 2017, sửa đổi các Nghị định của Chính phủ về cho vay lại nhằm triển khai kịp thời các chủ trương, định hướng lớn của Đảng, Quốc hội, Chính phủ về phân cấp, phân quyền, đảm bảo đồng bộ với Luật Ngân sách Nhà nước, Luật Đầu tư công sửa đổi; tháo gỡ vướng mắc và rút ngắn quy trình huy động, sử dụng vốn vay nước ngoài của Chính phủ, đẩy nhanh tiến độ triển khai các Dự án sử dụng vốn vay nước ngoài, mở rộng ưu đãi và điều kiện tiếp cận vốn vay nước ngoài cho các đơn vị sự nghiệp công lập”, Lãnh đạo Cục cho biết.

Hoàn thiện pháp luật, thúc đẩy phân cấp và đổi mới thủ tục

Tại cuộc họp, đại diện Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Kinh tế đối ngoại đã giới thiệu môt số nội dung liên quan đến Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quản lý nợ công năm 2017. Theo đó, Dự án Luật tập trung sửa đổi bốn nhóm nội dung chính: (i) Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp; (ii) Giảm yêu cầu thủ tục nhằm thúc đẩy hiệu quả quá trình huy động vốn vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài; (iii) Đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật, trong đó nhấn mạnh việc đơn giản hóa thủ tục đàm phán, ký kết; (iv) Khơi thông nguồn lực, tháo gỡ khó khăn để triển khai hiệu quả Nghị quyết số 57-NQ/TW và xử lý các vướng mắc trong thi hành Luật hiện hành.

Ngoài ra, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung còn giao Chính phủ hướng dẫn nhiều nội dung cụ thể như: quy trình lập, triển khai và công bố Chương trình quản lý nợ công ba năm, kế hoạch vay và trả nợ hằng năm; phương thức lựa chọn tổ chức quản lý phát hành trái phiếu chính phủ quốc tế; cơ chế vay lại, chia sẻ rủi ro giữa Bộ Tài chính và các đơn vị cho vay lại, trong đó có phí dự phòng rủi ro; bảo đảm tiền vay đối với đơn vị sự nghiệp công lập; tỷ lệ trích nộp dự phòng rủi ro trong trường hợp chia sẻ rủi ro tín dụng; công bố thông tin, số liệu về nợ công...

Cùng với việc sửa đổi Luật, Bộ Tài chính cũng đang xây dựng Dự thảo sửa đổi Nghị định số 97/2018/NĐ-CP và Nghị định số 79/2021/NĐ-CP về cho vay lại vốn vay ODA, vay ưu đãi nước ngoài của Chính phủ. Việc sửa đổi này xuất phát từ yêu cầu tại Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, cũng như Chương trình hành động tại các Nghị quyết số 03/NQ-CP và 71/NQ-CP của Chính phủ.

Mục đích của việc ban hành Nghị định mới nhằm giảm tỷ lệ cho vay lại xuống mức thấp nhất; không yêu cầu bảo đảm tiền vay đối với các tổ chức khoa học, công nghệ và cơ sở giáo dục đại học công lập tự chủ tài chính.

Theo quy định hiện hành, tỷ lệ vay lại được xác định theo mức độ tự đảm bảo tài chính của đơn vị vay lại: 100% đối với đơn vị tự đảm bảo toàn bộ kinh phí thường xuyên và đầu tư; 50% đối với đơn vị tự đảm bảo toàn bộ kinh phí thường xuyên và một phần đầu tư; các trường hợp khác do Chính phủ quyết định nhưng không thấp hơn 10%.

Tuy nhiên, trên thực tế giai đoạn 2017–2024, Bộ Tài chính chỉ thực hiện cho vay lại 04 dự án, đều phải xin phép Chính phủ cho áp dụng tỷ lệ vay lại 10% - thấp hơn mức quy định hiện hành. Về tài sản bảo đảm, các đơn vị sự nghiệp công lập không thể dùng tài sản công, đất công làm tài sản đảm bảo, dẫn tới không đáp ứng điều kiện bảo đảm tiền vay theo quy định hiện hành.

Do đó, việc sửa đổi hai Nghị định trên là cần thiết để tháo gỡ vướng mắc, tạo điều kiện tiếp cận nguồn vốn vay lại cho các đơn vị được xác định tại Nghị quyết số 57-NQ/TW.

Việc sửa đổi sẽ được thực hiện theo nguyên tắc đảm bảo tuân thủ Hiến pháp, Luật Ngân sách Nhà nước (sửa đổi năm 2025), Luật Quản lý nợ công năm 2017 và thống nhất với các văn bản pháp luật hiện hành, cũng như các nghị quyết mới được ban hành.

Các nội dung sửa đổi sẽ được triển khai trong khuôn khổ Luật Quản lý nợ công năm 2017, để sớm thực hiện hiệu quả chủ trương cho vay lại theo Nghị quyết số 57-NQ/TW. Đồng thời, toàn bộ nội dung sẽ tiếp tục được rà soát, hoàn thiện sau khi Luật Quản lý nợ công (sửa đổi) chính thức được thông qua, bảo đảm tính chặt chẽ và khả thi trong thực tiễn triển khai.

Tại Hội nghị, đại diện các bộ, ngành, doanh nghiệp đã nêu các ý kiến thảo luận tập trung vào việc hoàn thiện khung pháp lý, cơ chế quản lý và các công cụ tài chính nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn vay, đồng thời giảm rủi ro cho Chính phủ. Các bên tham gia đều thể hiện sự cam kết hợp tác và ủng hộ các nỗ lực cải cách của Chính phủ.