TP. Hồ Chí Minh: Tạo lợi thế cạnh tranh, thu hút đầu tư từ các KCN xanh

Thu Dịu

TP. Hồ Chí Minh đang từng bước triển khai chuyển đổi một số khu công nghiệp (KCN) theo định hướng KCN xanh, KCN sinh thái tạo lợi thế cạnh tranh trong thu hút dòng vốn chất lượng cao.

Quang cảnh hội thảo. Ảnh: T.D
Quang cảnh hội thảo. Ảnh: T.D

Tiềm năng đi đầu trong tiến trình chuyển đổi xanh

Ngày 29/7, Viện Nghiên cứu phát triển TP. Hồ Chí Minh phối hợp với Climateworks Centre (Đại học Monash, Úc) tổ chức hội thảo tham vấn lộ trình chuyển đổi xanh các khu công nghiệp tại TP. Hồ Chí Minh, hướng đến mục tiêu phát thải ròng bằng 0 (Net Zero).

Chia sẻ tại hội thảo, các chuyên gia nhấn mạnh, cam kết đạt mức phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 của Việt Nam đòi hỏi sự chuyển đổi sâu rộng trong các quy trình công nghiệp vốn là trụ cột của nền kinh tế định hướng xuất khẩu. Trong bối cảnh đó, TP. Hồ Chí Minh được đánh giá là địa phương có tiềm năng đi đầu trong tiến trình này, trở thành một “ví dụ sống động” cho mô hình chuyển đổi công nghiệp dựa trên cách tiếp cận theo địa phương.

TP. Hồ Chí Minh hội tụ nhiều yếu tố then chốt để trở thành hình mẫu trong chuyển đổi công nghiệp hướng tới phát thải ròng bằng 0. Trước hết, Thành phố có quy mô tác động lớn khi hai ngành năng lượng và công nghiệp chiếm tới 80% tổng lượng phát thải của cả nước vào năm 2022 đều hiện diện mạnh mẽ tại đây.

Thứ hai, với vị thế là cụm công nghiệp lớn thứ ba cả nước, TP. Hồ Chí Minh giữ vai trò chiến lược trong chuỗi cung ứng và tăng trưởng kinh tế. Đồng thời, thành phố cũng là trung tâm của đổi mới sáng tạo và công nghệ mới, tạo điều kiện thuận lợi để ứng dụng các giải pháp sản xuất xanh và sạch.

Cuối cùng, sự ủng hộ từ các nhà hoạch định chính sách cùng với xu thế dịch chuyển dòng vốn đầu tư và tài chính toàn cầu sang các lĩnh vực bền vững cho thấy tiềm năng hiện thực hóa mục tiêu Net Zero tại TP. Hồ Chí Minh là hoàn toàn khả thi.

Do đó, để tận dụng lợi thế này, theo các chuyên gia, TP. Hồ Chí Minh cần một cách tiếp cận phối hợp đa ngành và liên kết chặt chẽ giữa chính quyền, doanh nghiệp và nhà đầu tư. Việc phát triển các KCN gắn với mục tiêu Net Zero không chỉ giúp mở khóa các cơ hội xuất khẩu xanh mà còn nâng cao vai trò lãnh đạo của TP. Hồ Chí Minh trong nỗ lực bảo vệ môi trường và phát triển bền vững trên cả nước.

Ông Trần Thanh Tùng, Trưởng phòng Quản lý môi trường, Hepza chia sẻ tại hội thảo. Ảnh: T.D
Ông Trần Thanh Tùng, Trưởng phòng Quản lý môi trường, Hepza chia sẻ tại hội thảo. Ảnh: T.D

Các trụ cột của chuyển đổi xanh

Chia sẻ về quá trình chuyển đổi xanh tại các KCN trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh mở rộng, ông Trần Thanh Tùng, Trưởng phòng Quản lý môi trường, Ban quản lý các KCN-KCX TP. Hồ Chí Minh (Hepza) cho biết, trong khuôn khổ Dự án “Triển khai khu công nghiệp sinh thái tại Việt Nam theo hướng tiếp cận từ chương trình khu công nghiệp sinh thái toàn cầu”, KCN Hiệp Phước (Nhà Bè) là 1 trong 5 khu công nghiệp tại TP. Hồ Chí Minh đang thí điểm chuyển đổi mô hình KCN xanh và phát triển bền vững.

Nơi đây được kỳ vọng trở thành khu công nghiệp sinh thái đầu tiên của Thành phố khi tham gia chương trình KCN sinh thái toàn cầu giai đoạn 2020-2023 do Chính phủ Thụy Sĩ hỗ trợ. Từ mức đáp ứng chỉ 44% vào năm 2020, đến cuối năm 2023, tỷ lệ đạt tiêu chí đã tăng lên 76% và được kỳ vọng sẽ đạt 88% trong thời gian tới.

Theo ông Trần Văn Bích, Trưởng Phòng nghiên cứu phát triển kinh tế, Viện Nghiên cứu phát triển TP. Hồ Chí Minh, KCN Bình Chiểu (Tam Bình) là KCN có quy mô nhỏ nhất trong số 17 KCN đang hoạt động tại TP. Hồ Chí Minh (cũ), với diện tích hơn 27ha, vận hành từ năm 2000.

Sau hơn 20 năm khai thác, hạ tầng tại đây đã xuống cấp, công nghệ sản xuất của nhiều doanh nghiệp không còn phù hợp. Hiện chỉ còn 16 dự án đang hoạt động, chiếm tỉ lệ thấp.

Do đó, TP. Hồ Chí Minh chọn KCN Bình Chiểu là 1 trong 5 khu công nghiệp thí điểm chuyển đổi. Theo định hướng, khu này sẽ phát triển theo mô hình dịch vụ phục vụ sản xuất công nghiệp, kết hợp hạ tầng xanh và phát thải thấp.

Giai đoạn 2025-2026, TP. Hồ Chí Minh sẽ lập quy hoạch chi tiết, rà soát hiện trạng và điều chỉnh theo định hướng mới. Từ 2026-2030, thành phố triển khai xây dựng nhà xưởng cao tầng, sắp xếp lại hạ tầng logistics, hình thành các khu chức năng hỗ trợ như lưu trú, dịch vụ và thương mại.

Đến năm 2045, toàn bộ khu vực dự kiến chuyển đổi hoàn toàn sang mô hình xanh, phát thải thấp, thu hút ngành công nghiệp công nghệ cao và công nghiệp hỗ trợ. Phương án chuyển đổi cũng hướng đến tiêu chí khu công nghiệp tuần hoàn, sử dụng năng lượng tái tạo, quản lý chất thải hiệu quả và hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi mô hình phát triển.

 

Theo quy hoạch đến 2050, TP. Hồ Chí Minh sẽ có 105 khu chế xuất, khu công nghiệp với hơn 49.000 ha, trở thành trung tâm công nghiệp hàng đầu cả nước. Giai đoạn 2025-2030, Thành phố đặt mục tiêu thu hút 20-21 tỷ USD đầu tư. Hiện TP. Hồ Chí Minh đang hoàn thiện đề án chuyển đổi 5 khu gồm: Tân Thuận, Hiệp Phước, Tân Bình, Cát Lái và Bình Chiểu theo hướng công nghệ cao, xanh và tuần hoàn. Đây là bước đi chiến lược nhằm gia tăng sức hút đầu tư trong giai đoạn mới.