Nếu năm 2000, số ca mắc mới ung thư đại trực tràng ở nam và nữ là 5.400 ca, đến năm 2010 là hơn 13.000 ca thì đến năm 2018 đã tăng lên gần 15.000 ca. Trong khi đó, ung thư thực quản đứng thứ 15 trong tất cả các loại ung thư và có xu hướng gia tăng.

Nguyên nhân khiến số ca mắc ung thư đại trực tràng tăng

Theo bác sĩ Đồng Ngọc Khanh, nguyên Giám đốc Bệnh viện Đa khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn – chuyên gia nội tiêu hóa, có rất nhiều nguyên nhân khiến bệnh ung thư đại trực tràng và ung thư thực quản ngày càng gia tăng.

Thứ nhất, do kinh tế ngày càng phát triển, cường độ lao động của người dân ngày càng cao, nhiều người không có thời gian nghỉ ngơi để chăm sóc cho sức khỏe. Bên cạnh đó, áp lực công việc, ít vận động, lười rèn luyện thể dục, thể thao, thừa cân béo phì cũng là nguyên nhân không nhỏ.

Thứ hai là do thói quen ăn uống và sinh hoạt như thức khuya nhiều, sử dụng các loại thực phẩm không rõ nguồn gốc, chứa các chất bảo quản, hormon tăng trọng và sử dụng các loại thức ăn nhanh, chế độ ăn ít hoa quả, rau xanh, ăn quá nhiều chất đạm, thực phẩm công nghiệp chế biến sẵn chứa nhiều chất bảo quản, nitrosamine và dùng nhiều các loại chất kích thích như thuốc lá, bia rượu…

Ngoài ra, do quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa ngày càng được chú trọng nên số lượng các nhà máy công nghiệp ngày càng gia tăng, đồng nghĩa với việc thải ra môi trường một lượng chất thải công nghiệp lớn. Tại các thành phố lớn, nước thải sinh hoạt và công nghiệp, rác thải không được xử lý làm cho tình trạng ô nhiễm nguồn nước về mặt hữu cơ và vi sinh vật ngày càng cao. Ở các vùng nông thôn, việc lạm dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật tràn lan làm cho các nguồn nước ở sông, hồ, kênh bị ô nhiễm làm tăng nguy cơ tổn thương gen và phát triển tế bào ung thư.

Đặc biệt, trong đời sống hằng ngày, nhiều tác nhân gây bệnh nguy hiểm như: vi khuẩn, vi sinh gây bệnh, độc tố nấm, độc tố vi khuẩn, hóa chất bảo vệ thực vật, thuốc tăng trọng, thuốc kích thích tăng trưởng, thuốc nhuộm màu, chất bảo quản chống ôi thiu, thối rữa… Những tác nhân này khi xâm nhập vào cơ thể có thể gây ra những phản ứng tức thời như: ngộ độc, rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy. Về lâu dài có thể gây các bệnh mạn tính, đột biến gen, phát sinh tế bào ung thư.

Xu hướng trẻ hoá người mắc bệnh ung thư đại trực tràng

Bác sĩ Đồng Ngọc Khanh cho biết, trước đây, bệnh thường gặp ở những bệnh nhân trên 50 tuổi, nhưng gần đây bệnh này ngày càng trẻ hóa. “So với trước đây, trẻ em hiện nay tiếp xúc nhiều hơn với những yếu tố gây ung thư như môi trường nhiễm, lạm dụng các loại thuốc bảo vệ thực vật… làm tăng nguy cơ tổn thương gen và phát triển tế bào ung thư”, bác sĩ Khanh nói.

Thực phẩm có nhiều mỡ, thịt động vật làm tăng lượng axit mật và làm thay đổi quần thể vi khuẩn trong đường ruột. Các vi khuẩn đường ruột sẽ biến đổi axit mật thành các chất độc có thể gây ung thư.

Bên cạnh đó, hiện nay, trẻ em ăn nhiều thực phẩm có chứa chất bảo quản, thực phẩm đóng hộp, chế độ ăn nhiều thịt, mỡ động vật… trong khi ăn ít chất xơ, làm giảm khối lượng phân, kéo dài thời gian phân ở trong ruột, làm ruột phải tiếp xúc lâu với chất gây ung thư. Chế độ ăn thiếu các Vitamin A, B, C, E, thiếu canxi… cũng làm tăng nguy cơ ung thư.

Những người có nguy cơ mắc bệnh

• Tiền sử gia đình bị ung thư đại tràng: Khi trong gia đình có ba, mẹ bị mắc bệnh ung thư đại tràng thì trong bộ gen sẽ di truyền cho con, cháu trong gia đình và khả năng mắc bệnh cao hơn nhưng người khác.
• Người có các thói quen sống không lành mạnh: Lối sống ít vận động và cơ thể béo phì cũng làm gia tăng nguy cơ mắc ung thư đại tràng và các ung thư khác nói chung. Thêm vào đó, việc uống rượu, hút thuốc lá, thuốc lào và sử dụng các chất kích thích làm tăng khả năng mắc ung thư đại tràng.
• Những người có tiền sử mắc các bệnh về đại tràng như polyp đại tràng, viêm đại tràng mạn tính, bệnh Crohn… có nguy cơ mắc ung thư đại tràng cao. Các polyp đại tràng nếu có nhiều và kích thước lớn, đặc biệt là polyp tuyến, khả năng cao đó là tổn thương tiền ung thư. Các tổn thương tiền ung thư có thể phát triển thành ung thư và cần được theo dõi sát sao. Những người đã được phẫu thuật nối niệu quản với đại tràng có nguy cơ bị ung thư ở miệng nối sau khoảng 25-30 năm phẫu thuật. Do phần đại tràng luôn phải tiếp xúc với phân và nước tiểu.
• Tiền sử mắc bệnh đái tháo đường: Người mắc các bệnh đái tháo đường có khả năng mắc ung thư đại tràng cao hơn những người không mắc bệnh.
• Tiền sử xạ trị vùng bụng: Những người đã từng xạ trị vùng bụng để điều trị ung thư như ung thư cổ tử cung, ung thư bàng quang… có khả năng mắc ung thư thứ hai là ung thư đại tràng.
• Tuổi già: Đa số những người được chẩn đoán mắc bệnh ung thư đại tràng ở tuổi trên 50, mặc dù bệnh này có thể gặp ở những người trẻ tuổi.