Luật Kế toán có hiệu lực từ ngày 1/1/2017 cho phép áp dụng nguyên tắc giá trị hợp lý. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai, Công ty TNHH Chứng khoán - Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam gặp một số vướng mắc và đề nghị cơ quan có thẩm quyền xem xét, hướng dẫn.

Về cơ sở xác định giá trị hợp lý, đối với các chứng khoán niêm yết đã có giá niêm yết hàng ngày để đánh giá. Tuy nhiên với các chứng khoán chưa niêm yết thì hiện chưa rõ xác định giá trị hợp lý theo phương pháp nào. Vậy, Công ty chứng khoán có thể tham khảo 3 báo giá của công ty chứng khoán trên thị trường để xác định giá trị hợp lý là giá bình quân của 3 báo giá đó như khi xác định giá trích lập dự phòng theo Thông tư số 146/2014/TT-BTC quy định về chế độ tài chính với công ty chứng khoán không?

Trường hợp khi áp dụng nguyên tắc giá trị hợp lý thì đối với chi phí ghi nhận khi đánh giá giảm các khoản đầu tư và doanh thu ghi nhận khi đánh giá tăng đang được ghi nhận vào lãi/lỗ chưa thực hiện. Vậy các doanh thu và chi phí này có phải tính thuế thu nhập doanh nghiệp không? Theo quy định trước ngày 1/1/2017 (theo nguyên tắc giá gốc) thì khi chứng khoán giảm giá và trích lập dự phòng thì chi phí này vẫn được ghi nhận vào chi phí tính thuế thu nhập doanh nghiệp.

Về vấn đề này, Bộ Tài chính có ý kiến như sau:

Khoản 2, Điều 28 đánh giá và ghi nhận theo giá trị hợp lý của Luật Kế toán số 88/2015/QH13 ngày 20/11/2015 quy định: "Việc đánh giá lại tài sản và nợ phải trả theo giá trị hợp lý phải bảo đảm có căn cứ xác thực. Trường hợp không có cơ sở để xác định được giá trị một cách đáng tin cậy thì tài sản và nợ phải trả được ghi nhận theo giá gốc”.

Căn cứ quy định nêu trên, đề nghị Công ty xác định giá trị hợp lý theo các trường hợp như sau:

Đối với các chứng khoán niêm yết, giá trị hợp lý là giá đóng cửa niêm yết trên thị trường chứng khoán tại ngày trao đổi. Trường hợp tại ngày trao đổi thị trường chứng khoán không giao dịch thì giá trị hợp lý của cổ phiếu là giá đóng cửa phiên giao dịch trước liền kề với ngày trao đổi.

Đối với cổ phiếu chưa niêm yết được giao dịch trên sàn UPCOM, giá trị hợp lý của cổ phiếu là giá giao dịch đóng cửa trên sàn UPCOM tại ngày trao đổi. Trường hợp tại ngày trao đổi sàn UPCOM không giao dịch thì giá trị hợp lý của cổ phiếu là giá đóng cửa phiên giao dịch trước liền kề với ngày trao đổi.

Đối với các chứng khoán chưa niêm yết khác, việc xác định giá trị hợp lý phải bảo đảm có căn cứ xác thực. Trường hợp không có cơ sở để xác định được giá trị một cách đáng tin cậy thì tài sản được ghi nhận theo giá gốc.

Đối với khoản chênh lệch đánh giá lại tài sản khi áp dụng nguyên tắc giá trị hợp lý thì pháp luật thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành không có quy định cho tính vào chi phí được trừ (khi đánh giá giảm các khoản đầu tư) hoặc thu nhập (khi đánh giá tăng các khoản đầu tư) khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp. Đây là vấn đề mới phát sinh, Bộ Tài chính sẽ nghiên cứu và có quy định khi sửa đổi, bổ sung các văn bản về thuế thu nhập doanh nghiệp.

Trong quá trình thực hiện nếu còn vướng mắc thì đề nghị công ty phản ánh trực tiếp về Bộ Tài chính để kịp thời nghiên cứu giải đáp vướng mắc.