Đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp

Tại Phiên họp thứ 26, ngày 28/9 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về việc áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất với đề xuất tại tờ trình của Chính phủ về việc ban hành Nghị quyết về áp dụng thuế TNDN bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu.

Thừa ủy quyền của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc đã trình bày tờ trình của Chính phủ nêu rõ sự cần thiết ban hành dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về việc áp dụng thuế TNDN bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu. Bộ trưởng khẳng định, thuế TTTC không phải là điều ước quốc tế, không phải là cam kết quốc tế, không bắt buộc các quốc gia phải áp dụng.

Tuy nhiên, nếu Việt Nam không áp dụng thì vẫn phải chấp nhận việc các quốc gia khác áp dụng thuế TTTC, có quyền thu thuế bổ sung đối với các doanh nghiệp tại Việt Nam (nếu thuộc đối tượng áp dụng) mà được hưởng mức thuế suất thực tế tại Việt Nam thấp hơn mức TTTC 15%, đặc biệt là các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài.

Để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của mình, Việt Nam cần khẳng định áp dụng thuế TTTC. Theo hướng dẫn của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD) về quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu, thuế TTTC có bản chất là thuế TNDN bổ sung và các nước cần quy định trong hệ thống pháp luật của mình cho  phù hợp.

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc nêu rõ, việc áp dụng các quy định của thuế TTTC mang lại cho Việt Nam những cơ hội mới, cụ thể như: Tăng nguồn thu ngân sách nhà nước từ phần thu thuế bổ sung; Tăng cường hội nhập quốc tế; Giảm thiểu hiện tượng trốn thuế, tránh thuế, chuyển giá, chuyển lợi nhuận. Đồng thời, việc ban hành Nghị quyết về việc áp dụng thuế TNDN bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu là để thực hiện quyền đánh thuế của Việt Nam với thuế TTTC, là quyền lợi của Đất nước. 

Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cũng trình bày cụ thể mục đích, quan điểm xây dựng dự án Nghị quyết, quá trình xây dựng dự án Nghị quyết, bố cục và nội dung cơ bản của dự án Nghị quyết.

Theo đó, mục đích xây dựng Nghị quyết nhằm xây dựng chính sách Thuế TTTC để áp dụng từ năm 2024; Đảm bảo quyền lợi và lợi ích hợp pháp của Việt Nam; Tạo mức độ tin tưởng giữa doanh nghiệp và Chính phủ để doanh nghiệp tiếp tục đầu tư và mở rộng đầu tư tại Việt Nam; Thể hiện sự tiến bộ và minh bạch trong hệ thống quản lý thuế và môi trường đầu tư kinh doanh tiệm cận với các chuẩn mực quốc tế; Giữ nguyên các chính sách ưu đãi hiện hành áp dụng cho các doanh nghiệp không thuộc đối tượng áp dụng của Thuế TTTC.

Giữ quyền đánh thuế của Việt Nam

Trình bày báo cáo thẩm tra về dự thảo Nghị quyết, ông Lê Quang Mạnh - Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách cho biết, các quy định về việc áp dụng Thuế TTTC gọi tắt là quy định GloBE được OECD đề xuất và bắt đầu áp dụng từ kỳ tính thuế TNDN năm 2024.

“Nếu Việt Nam không nội luật hóa các quy định về thuế TTTC, thì các nước xuất khẩu vốn đầu tư sẽ được thu khoản thuế TNDN bổ sung (cho đủ mức 15%) đối với các công ty đa quốc gia có dự án đầu tư nước ngoài (ĐTNN) tại Việt Nam đang được hưởng mức thuế suất thực tế dưới 15%.”, Chủ nhiệm Lê Quang Mạnh nêu rõ.

Do đó, để bảo đảm giữ quyền đánh thuế của Việt Nam, ông Lê Quang Mạnh cho hay, Thường trực Ủy ban Tài chính Ngân sách nhất trí cần ban hành văn bản pháp lý để tạo cơ sở cho các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài thuộc diện điều chỉnh của GloBE có thể kê khai nộp thuế TNDN bổ sung và yên tâm về môi trường pháp lý tại Việt Nam.

Trong bối cảnh Chính phủ chưa triển khai kế hoạch sửa đổi, bổ sung Luật Thuế TNDN để quy định vào Luật các nội dung liên quan đến thuế TTTC, đa số ý kiến trong Thường trực nhất trí cần tạm thời ban hành Nghị quyết (thí điểm) của Quốc hội về việc áp dụng thuế TNDN bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu của OECD trước khi tiến hành sửa Luật này.

Theo ông Lê Quang Mạnh, tờ trình của Chính phủ đã đề xuất một số giải pháp để thực hiện dự thảo Nghị quyết. Tuy nhiên, còn thiếu các nội dung cần thiết về công tác thu thập, tổng hợp các thông tin, số liệu hàng năm liên quan đến doanh thu, lợi nhuận… của tổ chức thành viên của Tập đoàn đa quốc gia có Công ty mẹ tối cao đặt tại nước ngoài, tổ chức thành viên tại nước ngoài của các Tập đoàn đa quốc gia nội địa, làm cơ sở xác định đối tượng thuộc phạm vi áp dụng thuế TTTC hàng năm. 

“Đề nghị Cơ quan soạn thảo báo cáo rõ thêm về việc chuẩn bị và triển khai các nội dung này để bảo đảm các điều kiện cần thiết cho việc thực hiện Nghị quyết. Ngoài ra, đề nghị cơ quan soạn thảo khẩn trương tham gia các Thoả thuận đa phương về trao đổi thông tin tự động của OECD để có thể tiếp cận và khai thác thông tin về các tập đoàn thuộc đối tượng của thuế TTTC”, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách Lê Quang Mạnh nêu.

Thường trực Ủy ban Tài chính Ngân sách nhấn mạnh, hồ sơ dự án Nghị quyết cơ bản đã bảo đảm điều kiện để trình Quốc hội bổ sung vào chương trình xây dựng luật pháp lệnh năm 2023 và trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 6 vào tháng 10/2023 để thông qua theo quy trình thủ tục rút gọn trong một kỳ họp. 

Phát biểu kết luận, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Trần Thanh Mẫn nêu rõ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất về thẩm quyền ban hành, sự cần thiết, mục tiêu cũng như tên gọi dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về việc áp dụng thuế TNDN bổ sung theo quy định chống xói mòn cơ sở thuế toàn cầu.

Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội đề nghị Chính phủ tiếp thu các ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến thẩm tra để bổ sung, hoàn thiện các báo cáo, đánh giá kỹ quy trình triển khai trình Quốc hội xem xét, quyết định theo trình tự, thủ tục rút gọn tại Kỳ họp thứ 6 (tháng 10/2023).