Theo Dữ liệu dân cư quốc gia, cả nước hiện có khoảng 16,1 triệu người cao tuổi, chiếm trên 16% dân số. Trong đó, có khoảng 2,6 triệu người từ 80 tuổi trở lên (chiếm 15,9% tổng số người cao tuổi), 9,05 triệu người cao tuổi là nữ (chiếm 57,8%), 10,3 triệu người cao tuổi sống ở nông thôn (chiếm 64%). Tuổi thọ bình quân là 73,6 tuổi (nam: 71,1 tuổi, nữ: 76,4 tuổi). Tỷ lệ người cao tuổi thuộc hộ nghèo là 3,6%, cận nghèo là 11,6%, cao hơn bình quân chung của cả nước.

Trong khoảng 16,1 triệu người cao tuổi thì có hơn 2,5 triệu người cao tuổi đang hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng; 1,2 triệu hưởng trợ cấp ưu đãi người có công với cách mạng; trên 2 triệu hưởng trợ cấp xã hội hằng tháng; khoảng 10 nghìn người đang được nuôi dưỡng, chăm sóc tại các cơ sở trợ giúp xã hội; 95% người cao tuổi có thẻ bảo hiểm y tế.

Có thể thấy, các chính sách an sinh đã và đang phát huy hiệu quả trong việc đảm bảo cuộc sống cho nhóm người cao tuổi. Tuy nhiên, trên thực tế vẫn còn một tỷ lệ không nhỏ người cao tuổi chưa có nguồn thu nhập hằng tháng (lương hưu hoặc trợ cấp).

Theo quy định cũ (trước 1/7/2025), chính sách trợ giúp xã hội đối với người cao tuổi còn hạn chế, mức trợ cấp xã hội thấp, nhiều người cao tuổi gặp khó khăn, thuộc hộ gia đình nghèo, cận nghèo chưa được hưởng trợ cấp xã hội. Một số địa phương chưa ban hành chính sách hỗ trợ người cao tuổi từ 60 - 80 không thuộc hộ nghèo, cận nghèo, không có lương hưu, trợ cấp xã hội, không hưởng chính sách ưu đãi người có công với cách mạng; họ cũng chưa được cấp thẻ bảo hiểm y tế.

Trong số người cao tuổi tại Việt Nam, 73% không có lương hưu hay trợ cấp BHXH hằng tháng, đang phải đối mặt với nhiều khó khăn trong cuộc sống và phải sống phụ thuộc vào con cái. Nhiều người cao tuổi sức khỏe kém vẫn phải tự lao động và kiếm sống hằng ngày. Vì vậy, đời sống của người cao tuổi, nhất là ở vùng nông thôn còn rất khó khăn, vất vả, tỷ lệ người nghèo ở người cao tuổi là 23,5%.

Do các yếu tố về đặc thù phát triển kinh tế nước ta ở các giai đoạn trước, không phải người lao động nào cũng có điều kiện tham gia BHXH (bao gồm cả BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện), do đó, khi về già, nhóm này không được hưởng lương hưu. Các quy định về độ tuổi được nhận trợ cấp xã hội còn khá hạn chế, yêu cầu phải từ 80 tuổi trở lên (trừ người thuộc hộ nghèo/cận nghèo hoặc khuyết tật, neo đơn, không nơi nương tựa, không có người nuôi dưỡng...).

Luật BHXH 2024 được thông qua, trong đó có nhiều nội dung được sửa đổi, tiến bộ, khắc phục những hạn chế nói trên. Cụ thể, Luật BHXH 2024 đã quy định: công dân Việt Nam từ đủ 75 tuổi trở lên mà không có lương hưu, trợ cấp BHXH hằng tháng khác thì sẽ được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội do ngân sách Nhà nước đảm bảo.

Như vậy, số người cao tuổi được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội (hay trợ cấp cho người cao tuổi - theo cách gọi cũ) đã được mở rộng đáng kể. Theo tính toán của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội trước đây, với việc giảm độ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội từ 80 tuổi xuống còn 75 tuổi, số người trong độ tuổi thuộc diện được hưởng trợ cấp hưu trí xã hội ước tính sẽ có thêm khoảng 1,5 triệu người.

Cụ thể hóa quy định trên của Luật BHXH 2024, Chính phủ cũng đã ban hành Nghị định 176/2025/NĐ-CP ngày 30/6/2025, quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật BHXH về trợ cấp hưu trí xã hội. Mức hưởng trợ cấp hưu trí xã hội hằng tháng là 500.000 đồng/tháng. Các quy định này có hiệu lực từ 1/7/2025.

Tùy theo điều kiện kinh tế - xã hội, khả năng cân đối ngân sách, huy động các nguồn lực xã hội, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trình Hội đồng nhân dân cùng cấp quyết định hỗ trợ thêm cho người hưởng trợ cấp hưu trí xã hội.

Như vậy, chính sách an sinh với nhóm người cao tuổi nói riêng đã được mở rộng đáng kể về diện bao phủ. Đây là một bước tiến đáng ghi nhận trong nỗ lực thực hiện an sinh xã hội theo hướng bao trùm, từng bước hướng tới mục tiêu BHXH toàn dân ở nước ta.