Những năm gần đây, Việt Nam đã thực hiện đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực tài chính nói chung và lĩnh vực thuế nói riêng. Đặc biệt, từ năm 2007 đến nay, cùng với việc triển khai thực hiện Đề án đơn giản hoá thủ tục hành chính trên các lĩnh vực quản lý nhà nước giai đoạn theo Quyết định số 30/QĐ-TTg ngày 10/1/2007 và Quyết định số 07/QĐ-TTg ngày 04/12008 của Thủ tướng Chính phủ, ngành Tài chính đã thực hiện bước tiến lớn trong cải cách thủ tục hành chính thuế.

Nhằm thống nhất, đồng bộ thủ tục hành chính thuế, tạo điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế và cơ quan thuế trong triển khai thực hiện công tác quản lý thuế, năm 2006, Quốc hội đã thông qua Luật Quản lý thuế, tạo minh bạch, rõ ràng các chức năng quản lý thuế, các thủ tục hành chính thuế, quyền và nghĩa vụ của người nộp thuế khi thực hiện các thủ tục hành chính thuế. Trên cơ sở Luật Quản lý thuế, ngành Thuế đã triển khai đồng bộ các chương trình, giải pháp đẩy mạnh cải cách hành chính thuế ở tất cả các khâu: đăng ký thuế, khai thuế, nộp thuế, miễn thuế, giảm thuế, hoàn thuế và thủ tục mua hóa đơn… Ðây cũng là cơ sở pháp lý để cơ quan thuế tổ chức lại bộ máy quản lý, bảo đảm thực hiện có hiệu quả cơ chế cơ sở sản xuất, kinh doanh tự kê khai, tự nộp thuế, nhằm khuyến khích sự tuân thủ, tự nguyện trong thực hiện nghĩa vụ thuế của người nộp thuế.

Cụ thể hóa các mục tiêu này, những năm vừa qua, ngành Thuế đã trình Bộ Tài chính công bố Bộ Thủ tục hành chính thuộc lĩnh vực thuế, phí, lệ phí, gồm trên 300 thủ tục và công khai trên các trang thông tin điện tử của Bộ Tài chính, Tổng cục Thuế, tại cơ quan thuế các cấp để doanh nghiệp, người dân biết và dễ dàng thực hiện, đồng thời, kiểm soát việc thực thi theo đúng quy định, tránh sự tùy tiện gây phiền hà cho người nộp thuế. Trên cơ sở đó, tiến hành rà soát kiến nghị đơn giản hóa còn 256 thủ tục hành chính về thuế. Các thủ tục hành chính Thuế được cải cách theo hướng đơn giản, thuận tiện, giảm chi phí, phiền hà cho các tổ chức và cá nhân nộp thuế; Các mẫu biểu hồ sơ khai thuế được thiết kế, ban hành đồng bộ với các quy định của Luật quản lý thuế; Thủ tục thu nộp thuế, hoàn thuế được đơn giản hoá tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người nộp thuế. Cơ quan thuế đã thực hiện tuyên truyền, giáo dục về thuế bằng nhiều hình thức phong phú, để nâng cao ý thức tự giác tuân thủ luật pháp cảu người nộp thuế; Các văn bản pháp luật, mẫu biểu và quy trình thủ tục thực hiện đều được công khai và cung cấp cho người nộp thuế qua bộ phận tuyên truyền hỗ trợ người nộp thuế tại cơ quan thuế địa phương và thông qua trang thông tin điện tử ngành thuế (www.gdt.gov.vn), trang thông tin điện tử Bộ Tài chính (www.mof.gov.vn) và các trang thông tin điện tử của chính quyền địa phương. Nhờ đó, việc tiếp cận thông tin và thực hiện pháp luật về thuế của người dân và doanh nghiệp đã được thuận lợi, ý thức tuân thủ pháp luật thuế ngày càng nâng cao. Một số thủ tục hành chính về thuế đã có những bước chuyển biến rõ rệt, tiết kiệm được một lượng lớn thời gian, chi phí cho doanh nghiệp cũng như cơ quan quản lý nhà nước khi tham gia, thực hiện các quyền nghĩa vụ về thuế.

Về thủ tục đăng ký cấp mã số thuế: đã thống nhất áp dụng mã số thuế giữa cơ quan Hải quan và cơ quan Thuế, thống nhất mã số đăng ký kinh doanh và đăng ký thuế thành còn 1 mã số doanh nghiệp duy nhất theo cơ chế 1 cửa liên thông với Bộ Kế hoạch & Đầu tư, Bộ Công an, từ đó, rút ngắn được thời gian cấp mã số thuế và từng bước tiến hành áp dụng hình thức người nộp thuế khai và gửi hồ sơ qua mạng đối với việc đăng ký thuế thu nhập cá nhân của người làm công ăn lương thông qua cơ quan chi trả đạt kết quả tốt. Tính đến hết năm 2011, ngành Thuế đã hoàn thành việc cấp mã số thuế cho 19,8 triệu mã số thuế cá nhân. Ngay từ đầu năm 2012, ngành Thuế đơn vị này đã triển khai ứng dụng quản lý thuế thu nhập cá nhân tại TP. Hồ Chí Minh. Đến tháng 5/2012, ứng dụng này đã vận hành tốt trên địa bàn toàn Thành phố và từ tháng 5 đến tháng 7/2012, Tổng cục Thuế đã triển khai tiếp cho 8 cục thuế, đồng thời triển khai gối đầu từ tháng 6 đến tháng 8/2012 cho 15 cục thuế địa phương.

Bên cạnh đó, ngành Thuế đã triển khai chuyển đổi hệ thống đăng ký cấp mã số thuế lên mô hình tập trung qua ứng dụng thu nhập cá nhân, nhận tờ khai quyết toán thuế qua mạng (hết tháng 6/2012 đã nhận được 303.822 file của các đơn vị chi trả. Toàn Ngành đã thực hiện mở rộng phạm vi triển khai hệ thống kê khai tờ khai thuế qua mạng Internet (gọi tắt iHTKK) và nửa đầu năm 2012, hệ thống này đã được triển khai thành công cho gần 130.000 doanh nghiệp tại 50 cục thuế, số lượng tờ khai được nhận qua hệ thống lên đến hơn 2,4 triệu tờ. Triển khai trang web tracuuhoadon ra xã hội để cung cấp các thông tin về hóa đơn có giá trị sử dụng, thông tin về hóa đơn không có giá trị sử dụng và thông tin về các thông báo phát hành hóa đơn, báo cáo mất, hủy hóa đơn của người nộp thuế và cơ quan thuế.

Ngoài ra, hệ thống ứng dụng hiện hành cũng được Tổng cục Thuế nâng cấp đáp ứng các yêu cầu thay đổi chính sách thuế. Các nội dung đáp ứng gồm: xử lý hoàn thuế kiêm bù trừ và nâng cấp mẫu báo cáo kế toán theo Thông tư số 144/2011/TT-BTC...sửa đổi gần 178 mẫu biểu, trong đó 135 mẫu dành cho người nộp thuế, 43 mẫu dành cho cơ quan thuế; Tổng cục Thuế cũng cho hay, đơn vị này đã xây dựng và triển khai ứng dụng quản lý thuế sử dụng đất phi nông nghiệp và quy trình cấp mã số thuế chuẩn bị cho việc cấp mã số thuế cho người nộp thuế sử dụng đất phi nông nghiệp trên toàn quốc. Tập huấn ứng dụng trong toàn ngành để hỗ trợ cán bộ từng thôn, tổ nhập dữ liệu tờ khai thuế và tổng hợp tờ khai toàn chi cục phục vụ cho việc cấp mã số thuế và in thông báo thuế. Những tháng cuối năm 2012, ngành Thuế sẽ đẩy mạnh triển khai ứng dụng quản lý thuế thu nhập cá nhân cho các tỉnh, thành phố còn lại để đưa hệ thống ứng dụng vận hành trên địa bàn toàn quốc vào cuối năm 2012.

Bên cạnh những nỗ lực cải cách hành chính thuế, thông qua các diễn đàn đối thoại giữa cơ quan nhà nước với doanh nghiệp thời gian qua cho thấy doanh nghiệp đánh giá cao cố gắng cải cách thủ tục hành chính của ngành thuế và hải quan; Quan hệ giữa ngành Thuế, với doanh nghiệp cũng đã có bước cải thiện đáng kể, mức độ dễ dàng trong tiếp cận thông tin và giải quyết thủ tục cũng được nâng lên, giải quyết ngày một tốt hơn các yêu cầu về thủ tục mang tính hỗ trợ cho doanh nghiệp trong việc hoàn thành nghĩa vụ đối với Nhà nước.