Sau nhiều năm phàn nàn về sự mất cân bằng cán cân thương mại đối với Trung Quốc, nước Mỹ dưới thời ông Donald Trump đã có những chính sách cương quyết và bất ngờ.

Đặc biệt, Mỹ đã đánh thuế lên hàng hóa trị giá hàng tỷ USD của Trung Quốc và áp đặt lệnh trừng phạt lên gã khổng lồ viễn thông Huawei.

“Các vấn đề tồn tại trong mối quan hệ thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc sẽ không thay đổi khi chính quyền thay đổi”, ông Greg Gilligan - Chủ tịch Phòng thương mại Mỹ tại Bắc Kinh - cho biết và đánh giá: “Hai bên đang chịu áp lực để giữ thái độ "diều hâu" vì chính trị trong nước không cho phép bên nào nhượng bộ.”

Hồi tháng 1/2020, hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đã ký một thỏa thuận thương mại giai đoạn một nhằm giảm bớt căng thẳng đã tồn tại trong 2 năm vừa qua. Trung Quốc đã nhượng bộ bằng cách thỏa thuận sẽ mua hàng hóa của Mỹ.

Vấn đề thuế quan vẫn là câu hỏi lớn khi các cuộc đàm phán cho giai đoạn 2 vẫn chưa được bắt đầu. Dưới thời ông Trump, doanh nghiệp của cả hai nền kinh tế đã chịu tổn thất nặng nề sau khi Trung Quốc đáp trả các biện pháp thuế quan của Mỹ. Hiện, chính quyền ông Biden vẫn chưa đưa ra một lập trường rõ ràng nào về vấn đề này.

Scott Kennedy - Chủ tịch Uỷ ban Kinh doanh và Kinh tế Trung Quốc tại Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và quốc tế (Mỹ) - cảnh báo: “Tất cả mọi người phải cẩn trọng. Quá trình chuyển giao quyền lực sẽ kéo dài và đại dịch cần được kiểm soát. Có lẽ cuộc chiến thương mại sẽ tạm ngừng nhưng còn quá sớm để biết liệu các biện pháp thuế quan và lệnh trừng phạt đối với Tập đoàn Huawei có được gỡ bỏ hay không”.

Sự cạnh tranh giữa Mỹ và Trung Quốc vẫn còn

Các nhà phân tích cho rằng, chính quyền Biden sẽ làm việc với các đồng minh của Mỹ hiệu quả hơn so với thời ông Trump để theo đuổi một chiến lược gắn kết hơn nhằm chống lại Trung Quốc. Một trong số ít những điểm mà Đảng Cộng hòa và Đảng dân chủ đều nhất trí chính là thái độ cứng rắn đối với Trung Quốc.

Mặc dù trong bài phát biểu đầu tiên trên cương vị tổng thống đắc cử, ông Biden không đề cập đến Trung Quốc nhưng lại nhấn mạnh trong chính sách đối ngoại khi tranh cử của mình “an ninh kinh tế là an ninh quốc gia”.

“Mỹ cần phải cứng rắn với Trung Quốc” – ông Biden viết trong một bài báo đăng trên tạp chí Foreign Affaire có tiêu đề “Tại sao Mỹ phải dẫn đầu một lần nữa: Cứu vãn chính sách đối ngoại của Mỹ hậu thời Trump” hồi đầu năm nay. “Nếu Trung Quốc vẫn làm theo cách của họ, họ sẽ tiếp tục cướp công nghệ và các tài sản trí tuệ của Mỹ và các công ty Mỹ. Nước này cũng sẽ tiếp tục trợ cấp cho các doanh nghiệp nhà nước, tạo lợi thế không công bằng nhằm thúc đẩy công nghệ và công nghiệp trong tương lai” – ông Biden viết trong bài báo.

Ông nói thêm: “Cách hiệu quả nhất để đối mặt với thách thức này là xây dựng một mặt trận thống nhất với các đồng minh và đối tác của Mỹ.”

Cơ hội hợp tác

Ngay khi ông Biden nhận đủ phiếu đại cử tri để đắc cử Tổng thống Mỹ nhiệm kỳ tới, người dân ở cả Mỹ và Trung Quốc đều hy vọng một chính sách đối ngoại dễ đoán hơn và mang lại nhiều cơ hội hợp tác hơn.

Kênh truyền hình CNBC dẫn lời ông Xu Hongcai, Phó Giám đốc Uỷ ban Chính sách kinh tế tại Hiệp hội Khoa học chính sách Trung Quốc nhận định: “Biden, Obama đều là người hiểu những điều cơ bản để tổ chức một cuộc đối thoại.”

Ông Xu cũng cho rằng, Trung Quốc có thể giúp Mỹ phát triển cơ sở hạ tầng và cùng hợp tác trong thương mại quốc tế. Ông cũng tuyên bố rằng Bắc Kinh đang tái cấu trúc các công ty nhà nước, một trong những vấn đề quan trọng trong các cuộc đàm phán thương mại với Mỹ.

Hiện, Trung Quốc vẫn chưa có phản ứng chính thức về tin tức đắc cử của ông Joe Biden. Năm 2016, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã gọi điện chúc mừng ông Donald Trump chỉ 1 ngày sau khi có kết quả.