5 chỉ tiêu cân đo hiệu quả

Là những tổ chức hoạt động theo mô hình doanh nghiệp (DN) do Nhà nước sở hữu 100% vốn, HOSE, HNX và VSD sẽ phải chịu sức ép cao hơn về hiệu quả sử dụng đồng vốn nhà nước, cũng như minh bạch thông tin theo thông lệ trên thị trường chứng khoán (TTCK). Điều này được đề cập cụ thể trong dự thảo Thông tư hướng dẫn chế độ quản lý tài chính và đánh giá hiệu quả hoạt động đối với Sở Giao dịch Chứng khoán, Trung tâm Lưu ký, mà Bộ Tài chính vừa công bố lấy ý kiến và dự kiến có hiệu lực từ 1/1/2014, thay thế Thông tư 29/2010 của Bộ Tài chính hướng dẫn cơ chế tài chính đối với các Sở Giao dịch Chứng khoán và VSD.

Theo đó, để đánh giá hiệu quả hoạt động của HOSE, HNX và VSD, với vai trò thực hiện chức năng chủ sở hữu, giám sát tài chính và đánh giá hiệu quả hoạt động của các tổ chức này, Bộ Tài chính định ra 5 chỉ tiêu gồm: doanh thu; lợi nhuận và tỷ suất lợi nhuận; nợ phải trả quá hạn và khả năng thanh toán nợ đến hạn; tình hình chấp hành các quy định về thuế, chế độ báo cáo tài chính, báo cáo để thực hiện giám sát tài chính; chỉ tiêu hoạt động nghiệp vụ. Trong đó, riêng tiêu chí về hoạt động nghiệp vụ, thì đối với Sở Giao dịch Chứng khoán là khối lượng chứng khoán niêm yết/giao dịch trong năm tài chính; đối với VSD là khối lượng chứng khoán đăng ký trong năm tài chính...

Phương pháp tính toán các chỉ tiêu trên thực hiện theo cơ chế đánh giá hiệu quả hoạt động đối với DN do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ. Trong trường hợp quy mô TTCK biến động làm ảnh hưởng đến giá trị chứng khoán, thì khi tính toán các chỉ tiêu trên, HOSE, HNX và VSD được xem xét, loại trừ yếu tố này. Việc đánh giá, xếp loại hiệu quả hoạt động của HOSE, HNX và VSD thực hiện theo nguyên tắc so sánh giữa kế hoạch, mục tiêu được Bộ Tài chính giao với kết quả thực hiện. Các chỉ tiêu, tiêu chí đánh giá phải được đăng ký từ quý đầu tiên của năm kế hoạch và không được điều chỉnh trong năm thực hiện. Hàng năm, căn cứ vào các chỉ tiêu đánh giá, các Sở Giao dịch Chứng khoán, VSD xếp loại kết quả hoạt động theo các loại A, B hoặc C. Báo cáo xếp loại này phải gửi cho Bộ Tài chính để quản lý, giám sát.

Minh bạch như DN niêm yết

Thực ra, quan điểm giám sát chặt hơn của Bộ Tài chính đối với hoạt động của HOSE, HNX và VSD đã được cụ thể hóa tại Thông tư 52/2012 hướng dẫn về công bố thông tin trên TTCK, khi định ra hàng loạt nghĩa vụ minh bạch thông tin của các tổ chức này. Quan điểm này được tiếp nối với đòi hòi chi tiết hơn tại dự thảo Thông tư Bộ Tài chính đang xây dựng.

Với quy định hiện hành, HOSE, HNX và VSD là các đơn vị giám sát, yêu cầu các DN niêm yết, công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ… tuân thủ các nghĩa vụ về minh bạch thông tin trên TTCK. Tuy nhiên, ở chiều ngược lại, có ý kiến cho rằng, nghĩa vụ minh bạch của HOSE, HNX và VSD lại chưa được đặt ra tương ứng với các thành viên khác trên thị trường. Độ “vênh” này, xét ở một góc độ nhất định ảnh hưởng không tích cực đến tính công bằng, minh bạch trên thị trường. Để khắc phục hạn chế này, Bộ Tài chính đã đưa ra khá nhiều quy định mới trong dự thảo  thay thế Thông tư 29/2010.

Nếu như quy định hiện hành chỉ quy định chung chung HOSE, HNX và VSD phải lập báo cáo tài chính, báo cáo thống kê gửi Bộ Tài chính và các cơ quan quản lý nhà nước, thì theo dự thảo, các tổ chức này phải lập hệ thống báo cáo tài chính tương tự như DN niêm yết, gồm: báo cáo tài chính quý, giữa niên độ và báo cáo tài chính năm; báo cáo tình hình biến động nguồn vốn và sử dụng vốn; báo cáo tình hình huy động vốn, đầu tư vốn ra bên ngoài... HOSE, HNX và VSD có trách nhiệm kiểm tra và tự chịu trách nhiệm về độ tin cậy của số liệu báo cáo tài chính, các báo cáo khác. Ngoài đưa ra quy định cụ thể về thời hạn nộp các loại báo cáo này, Bộ Tài chính còn yêu cầu HOSE, HNX và VSD phải lập và gửi báo cáo đột xuất theo yêu cầu…

Tuy nhiên, điều thị trường mong đợi là thay vì phần nhiều thông tin chỉ dừng lại ở báo cáo Bộ Tài chính, dự thảo Thông tư cần đưa ra các quy định cụ thể hơn về nghĩa vụ công khai thông tin ra thị trường của HOSE, HNX và VSD, nhất là về thời hạn, nội dung, phương tiện công bố thông tin…, nhằm góp phần tăng tính minh bạch của chính các cơ quan đang vận hành TTCK.