Nhiều bộ, ngành, địa phương giải ngân rất thấp

Theo báo cáo mới nhất của Bộ Tài chính, ước thanh toán vốn đầu tư công từ đầu năm đến ngày 31/5/2024 là 148.284,8 tỷ đồng, đạt 20,99% tổng kế hoạch. Nếu so với kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, tỷ lệ giải ngân đạt 22,34%, (cùng kỳ năm 2023 tỷ lệ là 20,8% tổng kế hoạch và 22,22% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao). Riêng đối với nguồn vốn Chương trình phục hồi và phát triển kinh tế - xã hội có tỉ lệ ước giải ngân tốt, đạt 3.785,49 tỷ đồng, bằng 61,93% kế hoạch triển khai, trong đó nguồn Chương trình phục hồi của các bộ, cơ quan trung ương đạt 81,44%.

Cũng theo Bộ Tài chính, có 11/44 bộ, cơ quan trung ương và 31/63 địa phương có tỷ lệ ước giải ngân đạt trên mức bình quân chung của cả nước. Một số bộ, cơ quan trung ương và địa phương có tỷ lệ giải ngân tốt có thể kể đến như: Đài Truyền hình Việt Nam (100%), Bộ Xây dựng (41,44%), Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (41,53%), Ngân hàng Chính sách xã hội (37,78%), Tiền Giang (47,8%), Phú Thọ (41,95%), Tuyên Quang (39,34%), Hòa Bình (35,6%). Tuy nhiên, có 30 bộ, cơ quan trung ương có tỷ lệ ước giải ngân dưới 10% (trong đó 04 bộ, cơ quan trung ương chưa giải ngân); có 27 địa phương tỷ lệ giải ngân dưới 20%.

Lý giải nguyên nhân tiến độ giải ngân chưa như kỳ vọng, ông Dương Bá Đức - Vụ trưởng Vụ Đầu tư (Bộ Tài chính) cho biết, một số vướng mắc dẫn đến chậm giải ngân vốn đầu tư công đã được Bộ Tài chính và các bộ chuyên ngành báo cáo Thủ tướng Chính phủ như: liên quan đến quy định về trình tự lập, thẩm định kế hoạch đầu tư công hằng năm; thẩm quyền quyết định thời gian bố trí vốn; trình tự, thủ tục điều chỉnh kế hoạch đầu tư công trung hạn và hằng năm vốn ngân sách nhà nước; công tác giải phóng mặt bằng, trọng tâm là việc xác định nguồn gốc đất, xác định giá đất, người dân chưa đồng thuận với phương án bồi thường, tái định cư; liên quan đến biến động giá nguyên vật liệu, nguồn cung nguyên vật liệu xây dựng...

Ngoài các nguyên nhân nêu trên, việc giải ngân vốn đầu tư công 5 tháng đầu năm còn một số khó khăn, vướng mắc liên quan đến công tác phân bổ vốn. Theo Vụ trưởng Vụ Đầu tư, việc chưa phân bổ một lượng vốn tương đối lớn (17.614,2 tỷ đồng, chiếm 2,65% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao) đã ảnh hưởng đến tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công nguồn ngân sách nhà nước những tháng đầu năm 2024. Bên cạnh đó, còn có tình trạng một số bộ, cơ quan trung ương, địa phương đã phân bổ chi tiết cho các dự án nhưng không đủ điều kiện để giải ngân, không đảm bảo thời gian theo quy định cũng ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân... 

Liên quan đến các dự án trọng điểm quốc gia, công tác giải phóng mặt bằng tại một số địa phương như: Đồng Nai, Quảng Trị, Quảng Bình, Quảng Ngãi, Khánh Hòa, Kiên Giang, Hưng Yên… vẫn còn chậm, chưa đáp ứng tiến độ thi công. Việc di dời hệ thống đường điện cao thế chưa đáp ứng tiến độ yêu cầu, nhất là các khu vực cần xử lý nền đất yếu. Nguồn vật liệu đất đắp nền đường tại khu vực Đông Nam Bộ, Tây Nam Bộ vẫn còn chưa được giải quyết dứt điểm, việc sử dụng cát biển triển khai chậm, số lượng hạn chế... cũng cũng ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân vốn.

Đối với các chương trình mục tiêu quốc gia, ông Dương Bá Đức cho hay, hiện nay, công tác hoàn thiện thể chế quản lý, tổ chức thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia từ trung ương đến địa phương còn chậm, chưa kịp thời, đồng bộ, ảnh hưởng lớn đến việc triển khai các khâu từ phân bổ, giao kế hoạch thực hiện và giải ngân vốn tại các bộ, cơ quan trung ương và địa phương.

Đến nay, vẫn còn một số cơ chế trung ương chưa ban hành, địa phương còn vướng mắc trong thực hiện như: Quy định về đối tượng người có lao động thấp thực hiện hỗ trợ đào tạo nghề; đối tượng hỗ trợ thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia Phát triển kinh tế xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi...

Tiếp tục gỡ vướng, thúc đẩy giải ngân

Để đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, Bộ Tài chính đã rốt ráo đôn đốc, kiến nghị các giải pháp cụ thể hàng tháng với Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương, chủ đầu tư, ban quản lý dự án. 

Vụ trưởng Vụ Đầu tư Dương Bá Đức cho biết, liên quan đến công tác phân bổ vốn năm 2024, để tránh vướng mắc khi thực hiện, Bộ Tài chính đã báo cáo Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư khẩn trương hướng dẫn cụ thể theo thẩm quyền hoặc tổng hợp, báo cáo cấp có thẩm quyền có ý kiến về số vốn phân bổ trong thời điểm từ ngày 30/12/2023 đến ngày 15/5/2024 và sau ngày 15/5/2024.

Đối với các chương trình mục tiêu quốc gia, Vụ trưởng Dương Bá Đức thông tin, trong phạm vi quyền hạn, Bộ Tài chính đã và đang tiếp tục đôn đốc các địa phương đẩy nhanh tiến độ giải ngân và có các văn bản kịp thời trả lời, hướng dẫn các vướng mắc của các địa phương theo thẩm quyền. Bộ Tài chính cũng đã phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư và các bộ, cơ quan trung ương hoàn thiện hồ sơ dự thảo Tờ trình của Chính phủ trình Quốc hội về cơ chế đặc thù để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025.

Để đẩy nhanh giải ngân các chương trình mục tiêu quốc gia, Bộ Tài chính đề nghị các chủ Chương trình/dự án/tiểu dự án thành phần (Ủy ban Dân tộc, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội...), Cơ quan chủ trì hướng dẫn quản lý vốn đầu tư công (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) và UBND các tỉnh ban hành hoặc trình cấp có thẩm quyền ban hành đầy đủ cơ chế chính sách và kịp thời hướng dẫn tổ chức triển khai, tháo gỡ khó khăn vướng mắc trong quá trình thực hiện.

Liên quan đến việc giao cho các đơn vị không trực thuộc làm chủ đầu tư tại một số bộ, Bộ Tài chính trình Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư khẩn trương có ý kiến về việc giao cho các đơn vị không trực thuộc làm chủ đầu tư tại một số bộ để thống nhất thực hiện.

Bộ Tài chính đề nghị các bộ, cơ quan trung ương, địa phương tiếp tục triển khai nghiêm túc, quyết liệt các giải pháp thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công được Chính phủ quy định tại Nghị quyết về các nhiệm vụ, giải pháp thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội và dự toán ngân sách nhà nước năm 2024; Công điện của Thủ tướng Chính phủ về việc đẩy nhanh tiến độ phân bổ và giải ngân vốn đầu tư công năm 2024 và Kết luận của Thủ tướng Chính phủ - Trưởng ban Chỉ đạo tại các phiên họp Ban Chỉ đạo Nhà nước các chương trình, dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm ngành Giao thông vận tải.