Bộ Tài chính đã đề nghị các bộ rà soát và ban hành Danh mục hàng hóa XK, Danh mục hàng hóa NK thuộc diện phải kiểm dịch động vật, thực vật, y tế; mặt hàng hóa chất độc hại, thuốc trừ sâu, các mặt hàng có khả năng gây ô nhiễm môi trường, mặt hàng cần kiểm tra, kiểm soát chặt chẽ trước khi NK thuộc trách nhiệm quản lý của đơn vị.

Đối với hàng hóa thuộc đối tượng kiểm tra nhà nước về chất lượng, kiểm tra an toàn thực phẩm, Bộ Tài chính kiến nghị các bộ quan tâm đến việc xây dựng, ban hành và công bố tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đối với các mặt hàng thuộc Danh mục hàng hóa phải kiểm tra chuyên ngành nhưng chưa có tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật làm cơ sở cho cơ quan kiểm tra chuyên ngành thực hiện kiểm tra.

Tạo thông thoáng cho hoạt động XNK, thực hiện chỉ đạo của Bộ Tài chính, Tổng cục Hải quan đã và đang có nhiều nỗ lực rút ngắn thời gian thông quan, đáng chú ý là đã hoàn thiện dự thảo Đề án “Giải pháp nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động kiểm tra chuyên ngành hàng hóa xuất nhập khẩu (XNK) tại cửa khẩu, có nhiều điểm mới, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp (DN) XNK.

Trong đó, mục tiêu hướng đến là xây dựng Trung tâm kiểm tra chuyên ngành tại các khu vực cửa khẩu lớn có lưu lượng hàng hóa XNK thuộc diện kiểm tra chuyên ngành nhiều. Giai đoạn từ nay đến 2020 sẽ tập trung xây dựng 2 trung tâm tại khu vực cảng Hải Phòng, TP. Hồ Chí Minh và 3 Trung tâm kiểm tra chuyên ngành tại khu vực cửa khẩu đường bộ thuộc địa bàn Quảng Ninh, Lạng Sơn, Lào Cai.

Giai đoạn 1 (từ 2015 đến 2017) tập trung nâng cao hiệu lực, hiệu quả của các tổ chức kiểm tra chuyên ngành hiện nay. Đối với Trung tâm Phân tích phân loại hàng hóa XNK thuộc Tổng cục Hải quan, để đảm bảo thống nhất quản lý chất lượng hàng hóa XNK, giảm thời gian thông quan tại cửa khẩu, đồng thời tránh phải đầu tư trùng lắp nhiều thiết bị, gây lãng phí, cần tăng cường năng lực cho Trung tâm để vừa thực hiện việc phân tích hàng hóa phục vụ việc áp mã số hàng hóa, vừa phân tích, giám định phục vụ yêu cầu kiểm tra chuyên ngành hàng hóa XNK trên cơ sở các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật do các bộ quản lý ngành, lĩnh vực có thẩm quyền ban hành.

Đối với các bộ quản lý chuyên ngành, yêu cầu cần thiết là kiểm tra chuyên ngành tại cửa khẩu phải áp dụng quy trình tối ưu để ra kết quả kiểm tra nhanh và chính xác, góp phần rút ngắn thời gian thông quan hàng hóa. Đồng thời, định hướng các DN NK hàng hóa phải kiểm tra chuyên ngành nên đi qua các cửa khẩu có cơ quan kiểm tra để kiểm tra và thông quan nhanh hàng hóa.

Trong đó, đối với hàng hóa thuộc diện phải kiểm dịch, hóa chất độc hại, thuốc trừ sâu, các mặt hàng có khả năng ô nhiễm môi trường phải được kiểm tra chặt chẽ tại cửa khẩu trước khi thông quan. Để thực hiện điều này Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Y tế bố trí đầy đủ máy móc, phương tiện và nhân lực tại cửa khẩu để thực hiện kiểm tra.

Giai đoạn 2018-2020

Đề án đưa ra định hướng giai đoạn 2018-2020 sẽ thành lập tổ chức bộ máy kiểm tra chuyên ngành chung tại cửa khẩu. Bộ Tài chính sẽ phối hợp với các bộ, cơ quan liên quan xây dựng cơ sở hạ tầng, bố trí máy móc, thiết bị phục vụ việc kiểm tra hàng hóa tại cửa khẩu, bao gồm cả việc kiểm tra thực tế của cơ quan Hải quan và kiểm tra chuyên ngành của các cơ quan nhà nước khác tại các cửa khẩu quốc tế có lưu lượng hàng hóa XNK lớn.

Hàng hóa XNK phải kiểm tra chuyên ngành đi qua các cửa khẩu trong khu vực hoặc cửa khẩu thuộc các vùng lân cận được lấy mẫu về trung tâm kiểm tra chuyên ngành gần nhất để kiểm tra và ra kết quả kiểm tra, phục vụ thông quan nhanh. Trong thời gian chờ kết quả kiểm tra, hàng hóa được lưu tại cửa khẩu hoặc đưa về các địa điểm chịu sự giám sát hải quan.

Việc phối hợp kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa XK, NK tại cửa khẩu phải được phối hợp chặt chẽ với kiểm tra trước khi hàng đến cửa khẩu để XK, NK (kiểm tra tại nước XK đối với hàng NK, hoặc kiểm tra tại cơ sở sản xuất đối với hàng XK) và kiểm tra hàng hóa đưa vào nội địa (trường hợp đối với hàng NK không thể kiểm tra được tại cửa khẩu); lấy mẫu đưa vào trong nội địa để kiểm tra.

Theo Tổng cục Hải quan đối với hàng hóa thuộc diện phải kiểm dịch, hóa chất độc hại, thuốc trừ sâu, mặt hàng có khả năng gây ô nhiễm môi trường cần phải kiểm soát chặt chẽ ngay từ khâu NK tại cửa khẩu, phải có sự phối hợp đồng bộ giữa cơ quan kiểm tra với cơ quan hải quan để ngăn chặn hàng giả, hàng kém chất lượng, gây ô nhiễm môi trường NK vào Việt Nam, chống buôn lậu, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới.

Đối với lĩnh vực kiểm tra chất lượng và kiểm tra an toàn thực phẩm, các bộ, ngành cần sớm xây dựng và công bố các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật làm cơ sở cho các cơ quan, đơn vị có chức năng, nhiệm vụ để thực hiện kiểm tra chất lượng, an toàn thực phẩm theo quy định; thực hiện khuyến khích tăng cường xã hội hóa tham gia kiểm tra và thừa nhận kết quả kiểm tra đối với các tổ chức, thương nhân có năng lực kiểm tra, nhằm giảm tải cho cơ quan kiểm tra, đồng thời tiết kiệm vốn đầu tư cho các bộ, ngành trong xây dựng bộ máy.

Cũng theo Tổng cục Hải quan, các giải pháp trong đề án nhằm thực hiện mục tiêu nâng cao hiệu lực, hiệu quả công tác kiểm tra chuyên ngành đối với hàng hóa XNK tại cửa khẩu phải đáp ứng yêu cầu vừa tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động thương mại quốc tế tại cửa khẩu, vừa đảm bảo quản lý chặt chẽ, đúng quy định pháp luật đối với hàng hóa XNK…/.