Có ý kiến cho rằng Ban quản trị (BQT) là một miếng “bánh ngon” mà nhiều người sống tại chung cư mong muốn, bởi vào BQT không chỉ có lương tháng mà các thành viên còn có cơ hội để trục lợi các khoản chi phí quản lý chung cư và quản lý quỹ bảo trì lên đến hàng tỷ đồng.

Thống kê sơ bộ của Bộ Xây dựng cho thấy hiện cả nước có khoảng 3.000 chung cư, tập trung chủ yếu tại Tp.HCM và Hà Nội. Trong số 108 dự án tranh chấp, khiếu nại tố cáo, phần lớn rơi vào trường hợp chưa giải quyết, xử lý được kinh phí bảo trì toà nhà.

“Nghề” quản trị chung cư?

Cách đây một năm, vụ lùm xùm quản lý kinh phí bảo trì hàng chục tỷ đồng của BQT khu đô thị Văn Phú (Hà Đông) đã làm “dậy sóng” dư luận, khi trưởng BQT không công khai chi tiêu và không thống nhất với cư dân về việc quản lý kinh phí. Sự việc này đã dẫn đến việc cư dân gửi đơn lên phường, quận yêu cầu bầu lại BQT.

Một số trường hợp khác như Trưởng BQT một chung cư tại quận Long Biên tiêu cả tỷ đồng tiền phí bảo trì của tòa nhà rồi chuyển đi nơi khác. Cư dân chung cư HUD 3 Hà Đông tố cáo tình trạng thu chi nhập nhèm của BQT nơi đây.

Trong tình cảnh tương tự, mới đây, nhiều cư dân đang sinh sống tại chung cư cao cấp Hapulico (số 1 Nguyễn Huy Tưởng, Thanh Xuân, Hà Nội) cũng đã lên tiếng “tố” BQT chung cư không công khai minh bạch về hoạt động, thu chi tài chính và cung cấp dịch vụ tại tòa nhà.

Không thể phủ nhận những thành viên BQT của rất nhiều tòa chung cư hoàn thành rất tốt nhiệm vụ khi được cư dân và chính quyền tin tưởng giao phó. Tuy nhiên, thời gian qua, liên tiếp các vụ tranh chấp giữa cư dân với chính BQT đã xảy ra do cách làm việc thiếu hiệu quả, thiếu năng lực và minh bạch….

Hình ảnh cư dân treo băng rôn phản đối BQT vì không thực hiện đúng cam kết, không công khai tài chính, mập mờ trong quản lý thu chi đang diễn ra rất phổ biến.

Theo quy định tại Điều 103 Luật Nhà ở 2014, chung cư có từ 20 căn hộ trở lên phải thành lập BQT. Những người trong BQT sẽ có lương, dù khá thấp, được trích từ những khoản đóng góp chung hoặc từ quỹ bảo trì tòa nhà.

Tuy nhiên, hiện nay trên Facebook tồn tại không ít các nhóm, hội kín được lập ra để chia sẻ kinh nghiệm cư dân chung cư ứng cử vào vị trí BQT tòa nhà. Những người này coi đó là nghề kiếm tiền, thậm chí kiếm nhiều tiền nên đã không ngần ngại dạy nhau cách “làm kinh tế” từ các khoản tiền chung.

Không chỉ có vậy, một số cư dân còn “đi đêm” với chủ đầu tư, “vận động” hành lang cư dân bằng những hoạt động hăng hái, năng nổ trong sinh hoạt ở khu dân cư nhằm “giành” vé vào BQT.

Không ít trường hợp cư dân khi các thành viên BQT cả mới và cũ sau thời gian đầu ghi điểm bằng sự năng nổ, nhiệt tình, đã quay lưng lại lợi ích chung, lo cho lợi ích riêng nhiều hơn.

Không ít BQT nhập nhèm thu chi các loại quỹ hoặc đơn giản là đứng về phía chủ đầu tư để lấp liếm các sai phạm của đơn vị này, cố tình lờ đi trách nhiệm của mình là đại diện cho toàn bộ dân cư...

Quy định vẫn có khe hở

Theo Hiệp hội Bất động sản TP. Hồ Chí Minh (HoREA), việc quản lý, vận hành, sử dụng chung cư hiện còn nhiều vướng mắc. Trong đó, về chủ tài khoản của BQT chung cư, tại Khoản (2.c) Điều 36 Thông tư 02/2016/ TT-BXD quy định: “Có thể là một thành viên hoặc nhiều thành viên BQT đứng tên đồng chủ tài khoản”.

Tuy nhiên, trên thực tế, nhiều hội nghị chung cư chỉ quy định một người trong BQT làm chủ tài khoản. Điều này có thể dẫn đến tình trạng lạm quyền, lạm chi, trục lợi cá nhân, gây thiệt hại cho cư dân.

“Thủ đoạn của những kẻ muốn trục lợi là mua căn hộ nhỏ, vận động để được bầu làm trưởng BQT, sau đó thực hiện hành vi trục lợi. Đặc biệt, có cả trường hợp bán lại căn hộ chung cư, mà cư dân không hay biết, thậm chí từ bỏ vị trí trưởng BQT sau khi đã trục lợi xong”, vị đại diện HoREA cho biết.

Ông Nguyễn Quang Huy, Phó Tổng Giám đốc công ty PMC, cho rằng các quy định pháp luật hiện nay chưa có một định nghĩa rõ ràng về BQT. Theo quy định, BQT là một tổ chức dân chủ cơ sở, không phải là một tổ chức chuyên môn. Song, các quyền hạn, trách nhiệm và nhiệm vụ của đơn vị này thì lại là một tổ chức chuyên môn.

Theo ông Huy, nếu là một tổ chức chuyên môn, BQT phải có đầy đủ nghiệp vụ, trình độ, kinh nghiệm quản lý, vận hành nhà chung cư để hoàn thành nhiệm vụ của mình.

Trong khi đó, vì không thể đáp ứng cả hai yêu cầu vừa là tổ chức dân chủ cơ sở vừa là một tổ chức chuyên môn nên trong hoạt động của các BQT đã xảy ra các tình huống.

Đơn cử như BQT không dám chủ động chi tiêu các quỹ bảo trì và bảo dưỡng theo đúng chuẩn mực. Hoặc mạnh dạn chủ động chi tiêu nhưng đa phần, các BQT cố gắng chi tiêu phần ở những hạng mục tối thiểu chủ yếu thang máy và phòng cháy chữa cháy theo luật định. Còn các hạng mục khác, họ không tuân thủ lịch bảo trì, bảo dưỡng theo đúng quy phạm của nhà sản xuất.

Hơn nữa, thực trạng quỹ bảo trì bảo dưỡng đang có những khoảng trống và khe hở trong vấn đề về sử dụng dẫn đến số tiền rất dễ bị trục lợi.