Khoản thu tiền sử dụng đất chiếm gần 1/3 tỷ trọng thu ngân sách nhà nước (NSNN) của TP. Đà Nẵng. Tuy nhiên, năm 2012, thu tiền sử dụng đất chỉ đạt 44% kế hoạch năm (1.539 tỷ đồng), giảm khoảng 4.000 tỷ đồng so với năm 2011. Như vậy, sau nhiều năm liền vượt chỉ tiêu về thu tiền sử dụng đất, lần đầu tiên, Đà Nẵng có mức thu tiền sử dụng đất giảm.

Kết quả trên phần nào phản ánh đúng thực tế của TP. Đà Nẵng, khi chịu sự tác động từ suy thoái kinh tế, hoạt động sản xuất kinh doanh của DN vốn chưa vững chắc càng trở nên khó khăn và đình đốn hơn...; sự giảm sút mạnh của thị trường bất động sản không chỉ ảnh hưởng lớn đến thu lệ phí trước bạ mà còn khiến số thu tiền sử dụng đất đạt rất thấp. Nếu so với năm 2011, nguồn thu từ đất của Đà Nẵng lên đến 5.102 tỷ đồng (đạt 138% kế hoạch) thì hai năm trở lại đây, đất không còn là chiếc “phao” cho nền kinh tế của địa phương này nữa.

Sang năm 2013, số nợ tiền sử dụng đất của các tổ chức, cá nhân đầu tư dự án lại lên đến hơn 4.168 tỷ đồng. Trước thực trạng này, ngay từ đầu năm, Cục Thuế TP. Đà Nẵng đã tích cực chủ động, tham mưu cho UBND thành phố nhiều biện pháp chỉ đạo để đôn đốc, thu nộp kịp thời tiền sử dụng đất vào NSNN.

Phân loại, xác định chính xác số nợ

Bên cạnh việc đôn đốc thu nộp, Cục Thuế đã tập trung phân loại tiền sử dụng đất phát sinh, xác định chính xác số nợ theo đúng quy định của pháp luật, báo cáo UBND TP. Đà Nẵng để chỉ đạo thu.

Theo quy định của luật Quản lý thuế và các văn bản hướng dẫn thi hành thì tiền thuế nợ là các khoản tiền thuế, phí, lệ phí, phạt chậm nộp và các khoản phải nộp khác theo quy định của pháp luật về thuế mà người nộp thuế đã kê khai, cơ quan thuế đã tính; các cơ quan chức năng phát hiện và thông báo cho cơ quan thuế, cơ quan thuế xác định đây là nghĩa vụ của người nộp thuế và đã thông báo cho người nộp thuế nhưng đã hết thời hạn quy định mà chưa nộp vào NSNN.

Đối với hộ gia đình, cá nhân được UBND Thành phố bố trí đất, giao đất ở tái định cư chưa có khả năng tài chính để nộp tiền sử dụng đất có nguyện vọng ghi nợ thì được ghi “nợ tiền sử dụng đất”. Như vậy, “nợ” ở đây được hiểu là khoản được phép chậm thanh toán và là khoản thu tương lai. Theo đó, tính đến giữa tháng 8/2013, số hộ được UBND Thành phố bố trí đất ở tái định cư là 11.752 hộ với số tiền sử dụng đất được ghi “nợ” vào khoảng 1.500 tỷ đồng. Hầu hết nằm trong diện được “nợ” tiền sử dụng đất 5 năm (đến nay chưa hết thời hạn phải trả) theo chính sách chế độ quy định đối với các hộ tái định cư.

Đối với các dự án đầu tư, tính đến giữa tháng 8/2013, trên toàn địa bàn TP. Đà Nẵng, phát sinh khoảng 76 trường hợp dự án (của tổ chức, cá nhân đầu tư dự án) với số tiền sử dụng đất phải nộp NSNN vào khoảng 1.189 tỷ đồng. Trong tổng số các dự án đã có đất thực tế và bàn giao cho nhà đầu tư (52 trường hợp, 1.189 tỷ đồng) thì được phân chia theo các thời gian (hạn nộp) như sau:

Hạn nộp đến ngày 15/8/2013 (đã quá hạn): 487 tỷ đồng.

Hạn nộp từ ngày 16/8/2013 đến ngày 31/12/2013 (còn trong hạn): 410 tỷ đồng.

Hạn nộp sau ngày 31/12/2013 (còn trong hạn): 291 tỷ đồng.

Chính sách khuyến khích trả nợ sớm

Để khuyến khích các đối tượng nộp thuế trả nợ sớm, ngày 29/7/2013, UBND TP. Đà Nẵng đã ban hành Quyết định số 5194/QĐ-UBND về việc Chính sách thu nợ tiền sử dụng đất đối với các hộ gia đình, cá nhân được giao đất để làm nhà ở trên địa bàn TP. Đà Nẵng. Cụ thể:

- Nếu trả nợ tiền sử dụng đất kể từ ngày ban hành Quyết định này đến ngày 31/12/2013: được hỗ trợ lãi suất với mức giảm 50% tổng số tiền lãi phát sinh.

- Nếu trả nợ từ ngày 01/01/2014 trở đi: không thực hiện hỗ trợ giảm 50% tổng số tiền lãi phát sinh.

Thực hiện chính sách hỗ trợ lãi suất khuyến khích trả nợ sớm với mức giảm 0,5%/mỗi tháng trả nợ trước hạn (tính trên tổng số tiền nợ được tính đến ngày 15/6/2013) so với thời điểm ngày 01/3/2016.

Chính sách này được áp dụng đối với trường hợp trả hết nợ và trả một phần nợ tiền sử dụng đất. Riêng đối với trường hợp trả nợ một phần thì số tiền giảm để khuyến khích trả nợ sớm được tính theo tỷ lệ trên cơ sở số tiền trả và số tiền nợ.

Các giải pháp mà ngành thuế TP. Đà Nẵng đề ra trong năm 2013 đã và đang tạo điều kiện cho các hộ dân nợ tiền sử dụng đất trả nợ sớm cho ngân sách Thành phố.

Các kết quả bước đầu cho thấy, chỉ tính riêng đến ngày 20/8/2013, toàn ngành thuế TP. Đà Nẵng đã thu được 1.113,2 tỷ đồng tiền sử dụng đất, đạt 61,8% dự toán năm và bằng 139% so cùng kỳ.