Điều đó cho thấy, muôn hình vạn trạng tình trạng trốn thuế, lách luật thuế được các doanh nghiệp sử dụng nhằm thu lợi bất chính...

Muôn hình vạn trạng lách luật thuế

Thời điểm kinh tế khó khăn, khiến ngày càng nhiều doanh nghiệp kinh doanh gian dối. Một trong những món lợi bất chính được ưu tiên hàng đầu của các doanh nghiệp là trốn thuế, chậm nộp thuế, không khai báo thuế... Điều khiến các cơ quan thanh tra thuế khó kiểm soát là việc các công ty khai khống hóa đơn đầu vào. Theo luật Thuế giá trị gia tăng (VAT), doanh nghiệp phải có đầy đủ chứng từ hóa đơn hợp lệ, ghi rõ số thuế giá trị gia tăng đã thanh toán ghi trên hóa đơn mua hàng hoặc giá thanh toán của hàng hóa dịch vụ mua vào.

Một số doanh nghiệp đã ghi khống vào hóa đơn do bộ Tài chính phát hành nhằm trừ thuế đầu ra hoặc tăng chi phí trốn thuế. Trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, khi hợp đồng mua bán với các doanh nghiệp nước ngoài, để trốn thuế, họ thường ghi khống giá trị hàng nhập. Theo đó, hàng nhập vào thường có giá thấp hơn giá trị thực, khai sai chủng loại hoặc khai hàng đã qua sử dụng để hưởng ưu đãi và trốn thuế. Một số lĩnh vực cũng thường xảy ra tình trạng khai khống, khai sai thu nhập như các cá nhân ca sỹ, diễn viên...

Nhiều hình thức trốn thuế tinh vi khác cũng thường xảy ra, như việc không xuất hóa đơn. Theo quy định, khi bán hàng có giá trị trên 100.000 đồng, đơn vị bán hàng phải có trách nhiệm xuất hóa đơn cho khách hàng. Nếu không thực hiện một trong các việc như không lập, không giao hóa đơn, hoặc lập và giao hóa đơn không hợp pháp đều bị xem là hành vi trốn thuế với mức phạt gấp từ một đến ba lần số tiền thuế trốn. Tuy nhiên, theo một nhân viên kiểm toán cho biết, thủ đoạn không xuất hóa đơn khi bán hàng làm giảm giá thanh toán đầu ra nhằm trốn thuế hoặc hoãn thuế. Các cơ quan thuế thường tính thuế dựa trên giá thanh toán đầu ra của sản phẩm. Nhưng nếu doanh nghiệp lợi dụng việc thanh lý hàng tồn kho rồi không xuất hóa đơn cho khách hàng thì sẽ không có khoản thuế VAT, hình thức này cũng có thể hoãn thuế.

Về vấn đề này, một số doanh nghiệp trong lĩnh vực xăng dầu do lượng khách hàng tiêu thụ nhiều nên dễ khai khống hóa đơn. Những mặt hàng khác như nông nghiệp, thủy sản cũng dễ khai khống do hầu hết đều mua của nông dân không có hóa đơn. Theo một kế toán trong ngành xuất nhập khẩu: Thủ đoạn phổ biến của các công ty liên quan đến hàng xuất nhập khẩu là hình thức dùng hàng tạm nhập rồi sau đó xin xuất lại hàng đã nhập để được hoàn thuế VAT. Có nghĩa là, khi một doanh nghiệp, cá nhân muốn nhập một mặt hàng đang có nhu cầu mua cao vào trong nước thì sẽ đăng ký là hàng tạm nhập để đánh thuế thấp. Sau đó, các doanh nghiệp bán hết số hàng đã nhập mà không có hóa đơn rồi đăng ký xin xuất số hàng đã nhập ban đầu lại.

Trên thực tế, số hàng này đã hết và chỉ còn lại trong giấy tờ. Khi đăng ký hàng xuất thì chi phí thuế tạm nhập ban đầu được hoàn lại cho doanh nghiệp. Bên cạnh những hình thức tinh vi trên, những công ty lớn thường dùng cách thành lập công ty mẹ, công ty con, mở chi nhánh ở nhiều địa phương khiến việc xuất hóa đơn mua bán hàng hóa lòng vòng. Nhiều doanh nghiệp còn khai khống bán sản phẩm bị lỗ, hàng bị hư, hàng bị lỗi... để không có tiền thuế. Chính những điều này khiến cơ quan thuế gặp vô vàn khó khăn trong kiểm tra, giám sát dẫn đến những gian lận trong khai báo thuế.

Truy thu thuế "hai ông lớn" hàng trăm tỉ

Trước đó, trong quá trình điều tra theo dõi, cục Thuế TP. Hồ Chí Minh phát hiện công ty cổ phần bệnh viện đa khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn (y khoa Hoàn Mỹ) có dấu hiệu mập mờ về nghĩa vụ đóng thuế. Tháng 12/2013, cục Thuế TP. Hồ Chí Minh lập hai đoàn thanh tra  phối hợp với ngân hàng nhà nước TP. Hồ Chí Minh và các ban ngành liên quan tiến hành kiểm tra đối với công ty trên. Trải qua thời gian dài điều tra, đoàn kiểm tra phát hiện tại công ty cổ phần bệnh viện đa khoa Hoàn Mỹ có nhiều vụ chuyển nhượng vốn được tiến hành bí mật, không tiến hành làm thủ tục sang tên, hoặc kê khai giá chuyển nhượng bằng giá vốn để qua mặt cơ quan chức năng, trốn tránh nghĩa vụ phải đóng thuế. Bằng các biện pháp nghiệp vụ, cục thuế TP. Hồ Chí Minh đã chỉ  ra được những sai phạm của công ty nói trên, tiến hành truy thu thuế thu nhập cá nhân với những cổ đông trốn thuế; đồng thời phạt hành chính công ty với tổng số tiền 114 tỉ đồng.

Trao đổi với phóng viên, đại diện công ty cổ phần bệnh viện đa khoa Hoàn Mỹ đã thừa nhận sai phạm của công ty và xin được chia số tiền ra nộp phạt thành nhiều lần vì số tiền quá lớn. Vị đại diện này cho biết thêm, hiện cá nhân bị cục thuế truy thu và phạt về hành vi gian lận trốn thuế là một cổ đông lớn của công ty.  Sau một thời gian hoạt động, cổ đông lớn này bán cổ phần của mình cho một tập đoàn khác nhưng không rõ ràng về lợi nhuận trước đó và số tiền đóng thuế cũng không đầy đủ. Sự việc trên là do cổ đông lớn này bí mật mua bán sang nhượng cổ phần công ty hoàn toàn không nắm được.

Đối với công ty Phở 24, trong quá trình hoạt động đã hai lần chuyển nhượng  cổ phần cho công ty Việt Thái Quốc Tế và Jollbee. Qua kiểm tra, lực lượng chức năng phát hiện để lẩn tránh nghĩa vụ đóng thuế, sáu cổ đông của công ty trong quá trình thực hiện chuyển nhượng có phát sinh chênh lệch lớn giữa giá chuyển nhượng và giá gốc, nhưng không kê khai và không nộp thuế cá nhân. Cục thuế TP. Hồ Chí Minh đã tiến hành truy thu thuế đối với cá nhân và phạt hành chính đối với doanh nghiệp 18 tỉ đồng.

Trao đổi với phóng viên, một chuyên gia kinh tế cho rằng, hiện tượng trốn thuế của các doanh nghiệp là phổ biến, nhất là cách đây mấy năm, các quy định liên quan nghĩa vụ thuế còn chưa chặt chẽ. Vị này cũng chia sẻ rằng, hiếm có doanh nghiệp nào chưa từng có hành vi lách luật, trốn thuế... 

Mánh khóe qua mặt cơ quan chức năng

Một lãnh đạo cục Thuế TP. Hồ Chí Minh cho biết: "Công ty cổ phần bệnh viện đa khoa Hoàn Mỹ Sài Gòn đã sử dụng chiêu thức thành lập nhiều công ty, chi nhánh trên nhiều địa điểm khác nhau; đồng thời thường xuyên thay đổi địa điểm để việc chuyển nhượng diễn ra lòng vòng, tạo mánh khóe hòng qua mặt cơ quan thuế để trốn tránh nghĩa vụ đóng thuế".