Đàm phán RCEP: Nỗ lực tiêu tan
Nỗ lực của 16 nước châu Á - Thái Bình Dương nhằm hoàn tất quá trình đàm phán Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP) vào cuối năm đã tiêu tan, sau khi đại diện thương mại các nước tham gia đàm phán không nhất trí được một số vấn đề chủ chốt tại cuộc họp cấp Bộ trưởng ở Singapore ngày 12/11.
Lùi thời hạn
Cuộc họp giữa các Bộ trưởng Thương mại của 16 nước tham gia đàm phán RCEP nhằm dọn đường cho Hội nghị thượng đỉnh về RCEP ngày 13/11, diễn ra bên lề Hội nghị Cấp cao ASEAN tại Singapore.
Tại cuộc họp, các Bộ trưởng đã thảo luận định hướng chính, nhằm đi đến thống nhất những nội dung quan trọng trong đàm phán như mở cửa thị trường hàng hóa, dịch vụ đầu tư, sở hữu trí tuệ… Trước thềm hội nghị, Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long cho biết, các nước tham gia đàm phán RCEP có quyết tâm chính trị mạnh mẽ trong việc hoàn tất quá trình đàm phán vào cuối năm nay.
Tuy nhiên, sau khi kết thúc cuộc họp cấp Bộ trưởng, chủ nhà Singapore đã không công bố kết quả mà chỉ thông báo ngắn gọn, các bên đã đạt được tiến bộ đáng kể nhằm hướng đến hiệp định.
Hãng tin AFP dẫn bản dự thảo tuyên bố chung của lãnh đạo các quốc gia châu Á - Thái Bình Dương tham gia đàm phán RCEP, dự kiến được công bố vào cuối tuần này, cho biết, các cuộc đàm phán về hiệp định này sẽ được hoàn tất vào năm 2019.
Dự thảo tuyên bố cũng nhấn mạnh sự cấp bách của việc cần đạt được thỏa thuận trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu đang hứng chịu những “cơn gió ngược”.
Đây là tin đáng thất vọng với Bắc Kinh, trong bối cảnh Trung Quốc muốn đẩy nhanh hoàn tất đàm phán và ký kết hiệp định thương mại tự do này, nhằm đối phó với thách thức từ cuộc chiến thương mại với Mỹ. Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường nhấn mạnh, RCEP sẽ mang lại những lợi ích thực sự cho người dân trong khu vực; đồng thời kêu gọi thúc đẩy tiến độ đàm phán RCEP.
Ông cho hay, điều này sẽ phát đi thông điệp tới cộng đồng quốc tế rằng khu vực châu Á - Thái Bình Dương ủng hộ tự do thương mại, trước sự trỗi dậy của chủ nghĩa bảo hộ và xu hướng thoái trào của thương mại tự do.
Khác với các hiệp định tự do thương mại đa phương khác, RCEP gồm các quốc gia châu Á - Thái Bình Dương, có phạm vi bao phủ lớn hơn Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP).
Bên cạnh đó, hiệp định này cũng không đưa ra các quy định chặt chẽ như CPTPP về thương mại tự do và cũng không thiết lập những luật định chặt chẽ với các phương diện như quyền sở hữu trí tuệ, bảo vệ môi trường và các chính sách doanh nghiệp nhà nước.
Điểm mấu chốt của RCEP là có sự tham gia của Trung Quốc và Ấn Độ, hai quốc gia đông dân nhất thế giới. Theo Locknie Hsu, giáo sư luật thuộc Đại học Quản lý Singapore, hiện giữa Trung Quốc và Ấn Độ không tồn tại Hiệp định thương mại tự do (FTA). Do đó, RCEP được xem là cơ hội để kết nối hai nền kinh tế lớn của châu Á.
Hiệp định được kỳ vọng sẽ góp phần thúc đẩy hoạt động thông thương, đầu tư xuyên biên giới và trao đổi chất xám giữa các quốc gia châu Á. GS. Hsu nhận định, với những cam kết thúc đẩy thương mại, tự do hóa và đẩy mạnh đầu tư của một nhóm khu vực lớn, RCEP sẽ là một dấu hiệu đáp lại các chính sách toàn cầu hóa của Mỹ và các quốc gia khác.
Các nhà phân tích cho rằng, trở ngại chính khiến việc đẩy nhanh quá trình hoàn tất đàm phán RCEP là các cuộc tổng tuyển cử dự kiến diễn ra vào đầu năm tới tại một số nước tham gia đàm phán như Ấn Độ, Thái Lan và Indonesia. Những quyết sách chính trị, trong đó có những vấn đề nhạy cảm như giao dịch nông sản, có thể sẽ bị chững lại.
Việc đẩy nhanh quá trình hoàn tất đàm phán RCEP cũng không dễ dàng trong bối cảnh tồn tại những khác biệt về phát triển kinh tế và nhu cầu của các nước tham gia đàm phán. Các thành viên RCEP hiện chỉ mới đạt được 5/18 điều khoản thỏa thuận, trong đó điều khoản xóa bỏ thuế quan vẫn đang còn nhiều tranh cãi nhất, đặc biệt là các nước đang phát triển.
Ấn Độ đang do dự trong việc mở cửa thị trường. Theo Ngân hàng Thế giới, nông nghiệp hiện đóng góp 15% vào GDP và cung cấp việc làm cho 43% lao động Ấn Độ. Việc giảm thuế quan hoặc rào cản đầu tư có thể kìm hãm khả năng phát triển của các ngành công nghiệp nội địa, cũng như ảnh hưởng của Thủ tướng Narendra Modi trong cuộc tổng tuyển cử sắp tới.
Các khoản thâm hụt thương mại của Ấn Độ với Trung Quốc ngày càng gia tăng cũng khiến cho đàm phán RCEP trở nên nhạy cảm hơn. Nhiều chuyên gia cho rằng, sự mất cân đối này sẽ trở nên tồi tệ hơn nếu RCEP được thực thi.
Tuy nhiên, New Delhi vẫn rất muốn các nước mở rộng thị trường lao động để lao động ngành công nghệ thông tin của Ấn Độ được ra nước ngoài làm nhiều hơn.
Được biết, một số quốc gia ASEAN tham gia đàm phán RCEP đã đưa ra nhượng bộ đáng kể với Ấn Độ liên quan đến mức độ New Delhi phải mở cửa thị trường, nhằm khuyến khích quốc gia Nam Á này nhanh chóng gia nhập RCEP.
Theo đó, Ấn Độ sẽ chỉ phải mở cửa thị trường khoảng 83% thay vì 92% như trong thỏa thuận ban đầu. Tuy nhiên, Bộ trưởng Thương mại Ấn Độ Suresh Prabhu kêu gọi các nước có cách tiếp cận cẩn trọng và kiên nhẫn trong đàm phán, bảo đảm tất cả đều được hưởng lợi từ hiệp định này.
