Mục tiêu tăng trưởng năm 2021 trở nên vô cùng thách thức do tăng trưởng sáu tháng đầu năm thấp hơn dự báo trong khi diễn biến của đại dịch Covid-19 vẫn khó lường và có khả năng tiếp tục kéo dài. Trong tình hình như vậy, Chính phủ đã đưa ra các giải pháp mạnh mẽ, quyết tâm vượt qua khó khăn, thách thức, thực hiện thành công “mục tiêu kép”, phấn đấu đạt kết quả tăng trưởng ở mức cao nhất.

Sau 4 ngày làm việc, Hội nghị Trung ương 3 khóa XIII đã bế mạc. Một trong những nội dung quan trọng của Hội nghị Trung ương lần này là thảo luận về Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 5 năm 2021-2025.

Đáng chú ý, về việc xây dựng kế hoạch đầu tư công trung hạn, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh: "Đặt kế hoạch đầu tư công trong tổng thể kế hoạch đầu tư chung của toàn xã hội; gắn đầu tư công với đầu tư xã hội; đầu tư công phải thực sự có trọng tâm, trọng điểm, dẫn dắt và kích hoạt đầu tư của mọi thành phần kinh tế”.

Các chuyên gia kinh tế nhận định, khác với năm 2020, các động lực tăng trưởng kinh tế năm nay không rõ nét và chịu tác động trực tiếp của đợt bùng phát dịch Covid-19 lần thứ tư. Trong đó, động lực tăng trưởng từ xuất khẩu đã thay đổi khi cán cân thương mại có dấu hiệu chuyển sang nhập siêu hơn 1,4 tỷ USD trong sáu tháng qua. Đầu tư công đạt tỷ lệ giải ngân thấp; đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) giảm về số dự án đăng ký; … Vì vậy, công tác điều hành cần có những điều chỉnh phù hợp hoàn cảnh mới.

Theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Bích Lâm, nguyên Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, tăng vốn đầu tư công có ý nghĩa và tầm quan trọng đặc biệt cho tăng trưởng kinh tế Việt Nam giai đoạn 2021-2025. Vị chuyên gia này phân tích, tầm quan trọng đặc biệt của vốn đầu tư công trong dẫn dắt tăng trưởng kinh tế năm 2021 ở chỗ cứ tăng 1 đồng vốn đầu tư công sẽ kéo theo 1,61 đồng vốn đầu tư ngoài nhà nước. Điều này còn phản ánh tính lan toả của thực hiện đầu tư công tới đầu tư ngoài nhà nước và đầu tư trực tiếp nước ngoài năm 2021 mạnh hơn năm 2019. Vì giải ngân 1 đồng vốn đầu tư công năm 2019 chỉ kéo theo 1,42 đồng vốn đầu tư ngoài nhà nước. 

TS. Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Nghiên cứu quản lý kinh tế T.Ư cho rằng, Chính phủ đã nhận diện những khó khăn, thách thức đang đặt ra và chưa đề xuất thay đổi mục tiêu tăng trưởng. Điều này thể hiện quyết tâm lớn hoàn thành tốt nhiệm vụ mà Đại hội lần thứ XIII của Đảng và Quốc hội đã đề ra, trước mắt là thực hiện thắng lợi mục tiêu kép, vừa phòng, chống dịch hiệu quả, vừa phát triển kinh tế - xã hội.

“Với quyết tâm mới, trong công tác điều hành, cần tiếp tục thúc đẩy động lực tăng trưởng từ đầu tư công và đầu tư tư nhân trong nước bằng những giải pháp mạnh mẽ hơn và cụ thể hơn” – TS. Cung nói và đồng thời đề xuất “Thúc đẩy đầu tư công những tháng cuối năm phải rất khác, vì hàng loạt dự án lớn đang đối mặt với nguy cơ đình trệ do biến động giá vật liệu xây dựng. Tình thế đòi hỏi phải có sự thay đổi về việc thông qua chủ trương và quyết định đầu tư, đồng hành cùng chủ đầu tư để giải quyết các vấn đề thủ tục phát sinh, vì khả năng đội vốn dự án là khó tránh khỏi. Thí dụ, dự án đội giá 100 tỷ đồng thì phải phê duyệt lại theo đơn giá mới, nếu không sẽ bị đình trệ vì chủ đầu tư không thể tiếp tục thi công”.

Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cho rằng, đầu tư công giữ vai trò quan trọng đối với tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, năm 2021 một trong những lý do khiến dự án đầu tư công chậm do giá thép và giá các loại vật tư, vật liệu xây dựng khác tăng cao. Nếu Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương không có chính sách và giải pháp kịp thời, phù hợp thì khó thực hiện được mục tiêu tăng trưởng kinh tế đã được Quốc hội đặt ra.

Bên cạnh yếu tố khách quan nhiều nguyên vật liệu tăng giá, ông Long cho rằng, cũng cần nhìn nhận rõ nguyên nhân chủ quan dẫn đến chậm giải ngân vốn đầu tư công. “Vốn đầu tư công không phải cứ thích xin thì xin rồi “ngâm”. Lãng phí nguồn vốn này không những gây ảnh hưởng đến tiến độ của đầu tư công mà còn trực tiếp gây thiệt hại ngân sách và xã hội.

Được biết, trước thực trạng chậm giải ngân vốn đầu tư công, cuối tháng 5/2021, theo chỉ đạo của Thủ tướng, Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức cuộc họp về việc thành lập Tổ công tác đặc biệt của Thủ tướng Chính phủ rà soát, tháo gỡ vướng mắc trong thực hiện dự án đầu tư.