Việt Nam không bị ảnh hưởng bởi chính sách thuế của ông Trump

Theo ông Michael Kokalari – CFA, Giám đốc phòng Phân tích kinh tế vĩ mô và Nghiên cứu thị trường VinaCapital, Việt Nam là quốc gia hưởng lợi nhất ở châu Á trong nhiệm kỳ Tổng thống đầu tiên của ông Donald Trump.

Nhiệm kỳ Tổng thống lần thứ hai của ông Trump có thể sẽ không mang lại nhiều lợi ích cho Việt Nam như lần đầu, nhưng VinaCapital nhận thấy rủi ro rất thấp rằng các chính sách thuế quan của ông Trump sẽ làm gián đoạn đà tăng trưởng của nền kinh tế Việt Nam – tức là trái ngược hoàn toàn với những nhận định được một số bài báo đưa ra kể từ khi ông Trump tái đắc cử.

Tuần trước, ông Trump đã chọn ông Scott Bessent làm Bộ trưởng Bộ Tài chính Mỹ - người có nhiều ủng hộ đối với kinh tế Việt Nam. Ông Bessent đã nhiều lần nói rằng các đề xuất thuế quan của ông Trump là “cực đoan” có thể sẽ được giảm nhẹ trong các cuộc đàm phán; thông báo gần đây của ông Trump về việc ông dự định áp mức thuế 25% đối với Canada và Mexico có thể nên được hiểu theo hướng này.

Quan trọng hơn đối với Việt Nam, ông Bessent ủng hộ việc xem xét các mục tiêu địa chính trị của Mỹ khi xác định mức thuế đối với từng quốc gia. Chi tiết về cách thức chiến lược này có thể hoạt động, cũng như các khía cạnh khác của chiến lược thuế quan của ông Trump, đã được phác thảo trong một báo cáo mang tên “Hướng dẫn về Cải cách Hệ thống Thương mại Toàn cầu”. Tài liệu này đã được công bố rộng rãi sau khi ông Trump đắc cử, do một cố vấn cấp cao về chính sách kinh tế trong nhiệm kỳ Tổng thống đầu tiên của ông Trump viết. Người này có bằng Tiến sĩ Kinh tế từ Đại học Harvard và được cho là có mối quan hệ mật thiết với ông Bessent.

Việc ông Trump tái đắc cử đã khiến một số tạp chí quốc tế cảnh báo rằng các chính sách thuế quan của ông có thể làm suy yếu nền kinh tế Việt Nam một cách nghiêm trọng. Nhiều bài viết với tiêu đề như “Bốn năm khó khăn chờ đón Việt Nam” đã được đăng tải, và có những tuyên bố cho rằng “Tăng trưởng kinh tế của Việt Nam – đạt 5% trong năm ngoái – có thể giảm tới 4 điểm phần trăm”. Tuy nhiên, VinaCapital cho rằng, đây là những nhận định cực kỳ bi quan vì những tuyên bố này không kèm theo bất kỳ bằng chứng giải thích vì sao Việt Nam lại chịu đựng sự suy giảm GDP nghiêm trọng như vậy.

Hiểu rõ mục tiêu và chiến lược của ông Trump

VinaCapital cho rằng, ông Trump muốn đưa các công việc sản xuất quay trở lại Mỹ. Ông đã công khai về ý định sử dụng thuế quan để đạt được mục tiêu này trong suốt chiến dịch tranh cử của mình – mặc dù mối đe dọa áp thuế lên Trung Quốc cũng đã thu hút sự ủng hộ từ một trong những nhóm cử tri quan trọng của ông: những người lao động bậc thấp.

Cốt lõi của chiến lược thuế quan mà ông Trump có thể sẽ áp dụng là sử dụng thuế để gây áp lực để Trung Quốc, Đức và các quốc gia khác xây dựng nhà máy tại Mỹ. Bên cạnh đó, Chính quyền Trump muốn thúc đẩy sự hợp tác rộng rãi cho một thỏa thuận “Plaza Accord 2.0” nhằm làm giảm giá trị đồng USD khoảng 20%.

Mục tiêu thứ hai sẽ khuyến khích việc đưa công việc sản xuất trở lại Mỹ và sẽ có lợi cho Việt Nam vì Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã linh hoạt điều tiết tỷ giá VND theo đồng USD (VND yếu hơn sẽ giúp tăng khả năng cạnh tranh xuất khẩu của Việt Nam trên thị trường toàn cầu).

Tuy nhiên, rủi ro trước mắt lớn nhất đối với thị trường chứng khoán Việt Nam (và các thị trường chứng khoán mới nổi khác) là khả năng đồng USD tiếp tục tăng giá. Chỉ số USD/DXY đã tăng khoảng 7% trong thời gian trước và sau cuộc bầu cử, phần nào do lo ngại về thuế quan (Chiến lược “Hướng dẫn về Cải cách Hệ thống Thương mại Toàn cầu” bao gồm một thỏa thuận “Plaza Accord 2.0” để giảm bớt tác động của đồng USD mạnh do thuế quan). Tỷ giá USD/VND đã giảm gần 5% tính đến thời điểm này trong năm, và nếu chỉ số DXY tiếp tục tăng, mức giảm tỷ giá VND có thể vượt qua ngưỡng quan trọng 5% trong năm, khiến Ngân hàng Nhà nước phải thắt chặt chính sách tiền tệ và/hoặc tăng lãi suất để hỗ trợ đồng VND.

Cuối cùng, thặng dư thương mại của Việt Nam với Mỹ, vào khoảng 100 tỷ USD, là thặng dư lớn thứ ba chỉ sau Mexico và Canada. Để đặt con số này vào ngữ cảnh, Bộ Tài chính Mỹ có ba tiêu chí để coi một quốc gia là “thao túng tiền tệ”, trong đó có việc duy trì thặng dư thương mại kéo dài trên 30 tỷ USD. Vì lý do này và các lý do khác (ví dụ, ông Trump rất tập trung vào số liệu thặng dư thương mại giữa Mỹ và các đối tác thương mại), Việt Nam cần có các biện pháp khẩn cấp để giảm thặng dư thương mại với Mỹ bằng cách tăng cường mua thêm các sản phẩm của Mỹ (ví dụ, khí hóa lỏng LNG, động cơ máy bay…).