Cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư đang diễn ra mạnh mẽ trên phạm vi toàn cầu, với những đột phá vượt bậc trong các lĩnh vực công nghệ chiến lược, đặc biệt là công nghiệp bán dẫn và trí tuệ nhân tạo.

Ngành Công nghiệp bán dẫn thế giới đang chứng kiến tốc độ tăng trưởng nhanh, đi kèm quá trình tái cấu trúc sâu rộng cả về công nghệ và chuỗi cung ứng. Tuy nhiên, ngành này cũng đang đối mặt với nhiều rủi ro, nhất là nguy cơ đứt gãy chuỗi cung ứng do cạnh tranh địa chính trị giữa các quốc gia và khu vực.

Tại Việt Nam, trong năm 2024, doanh thu ngành bán dẫn đạt 18,7 tỉ USD, nhưng phần lớn lợi nhuận thuộc về các doanh nghiệp FDI với tổng vốn đầu tư khoảng 11,6 tỉ USD và con số này được dự đoán sẽ tiếp tục tăng mạnh.

Chia sẻ với phóng viên về tiềm năng phát triển của ngành Công nghiệp bán dẫn tại sự kiện Diễn đàn bán dẫn Việt Nam - Vương quốc Anh được tổ chức mới đây, Đại sứ Vương quốc Anh tại Việt Nam Iain Frew nhấn mạnh Việt Nam có dân số trẻ, tài năng và năng động - nguồn lực quý giá để xây dựng ngành công nghiệp trong tương lai. Việt Nam cũng có vị trí địa lý chiến lược, nguồn tài nguyên thiên nhiên và khả năng tiếp cận chuỗi cung ứng. Đây là những lợi thế tự nhiên để thiết lập và phát triển ngành Công nghiệp bán dẫn giá trị gia tăng.

Tuy nhiên, theo Đại sứ Iain Frew, Công nghiệp bán dẫn là lĩnh vực cạnh tranh toàn cầu, nhiều quốc gia đều muốn tham gia sản xuất, kiểm thử, đóng gói, xây dựng năng lực và đào tạo nhân lực. Do vậy, Việt Nam cần bảo đảm khung chính sách phù hợp, tạo môi trường thuận lợi để thu hút và giữ chân đầu tư - không chỉ vốn, mà còn nhân tài - bảo đảm phát triển kỹ năng cần thiết để ngành có tương lai bền vững và tươi sáng.

Xác định ngành Công nghiệp bán dẫn là mắt xích then chốt của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và cuộc cạnh tranh làm chủ công nghệ diễn ra ngày càng quyết liệt giữa các quốc gia, trong thời gian qua, các chủ trương của Đảng về phát triển công nghiệp bán dẫn đã được ban hành kịp thời.

Nổi bật trong số đó là Quyết định số 1018/QĐ-TTg ngày 21/9/2024 của Thủ tướng Chính phủ về Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030 và tầm nhìn 2050. Trong đó, giai đoạn 2024 - 2030, Việt Nam đặt mục tiêu quy mô doanh thu công nghiệp bán dẫn tại Việt Nam đạt trên 25 tỷ USD/năm, giá trị gia tăng tại Việt Nam đạt từ 10 - 15%; quy mô doanh thu công nghiệp điện tử tại Việt Nam đạt trên 225 tỷ USD/năm, giá trị gia tăng tại Việt Nam đạt từ 10 - 15%. Quy mô nhân lực ngành Công nghiệp bán dẫn Việt Nam đạt trên 50.000 kỹ sư, cử nhân có cơ cấu, số lượng phù hợp, đáp ứng nhu cầu phát triển.

Với định hướng chiến lược là thay đổi trạng thái từ ưu đãi để thu hút đầu tư sang ưu đãi để thu hút chuyển giao công nghệ, phát triển công nghệ cao dựa trên nền tảng ổn định và phát triển xanh, bền vững, phát triển công nghệ cao dựa trên sự phát triển nhanh, bền vững của các công nghệ truyền thống, Thông báo số 439/TB-VPCP ngày 22/8/2025 kết luận của Ban Chỉ đạo quốc gia về phát triển ngành Công nghiệp bán dẫn tại Phiên họp thứ hai (ngày 04/8/2025) yêu cầu, cần bám sát các quan điểm, định hướng phát triển sau:

Thứ nhất, quá trình phát triển ngành Công nghiệp bán dẫn phải đi từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ nhỏ đến lớn; cần có các giải pháp tăng tốc, bứt phá, tạo ra các đột phá mới với tinh thần "theo kịp, tiến cùng và vượt lên" trong phát triển công nghệ.

Thứ hai, các bộ, ngành, địa phương, tổ chức, đơn vị có liên quan cần căn cứ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình chủ động, sáng tạo triển khai thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ được giao tại Chiến lược phát triển ngành Công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn 2050, Chương trình phát triển nguồn nhân lực ngành Công nghiệp bán dẫn đến năm 2030, định hướng đến năm 2050.

Thứ ba, phát triển ngành Công nghiệp bán dẫn là nhiệm vụ trọng tâm, cần được tổ chức triển khai đồng bộ, bài bản, huy động sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, các cấp, các ngành, địa phương, doanh nghiệp và người dân, với tinh thần quyết liệt, đột phá, hiệu quả và bền vững, với phương châm "cả nước là một đoàn quân thống nhất, hành quân thần tốc, táo bạo, đánh nhanh, đánh mạnh, đánh chắc thắng".

Thứ tư, phát triển hệ sinh thái ngành Công nghiệp bán dẫn phải bảo đảm tính bao trùm, toàn diện, đồng bộ, thực chất và hiệu quả.

Thứ năm, khẩn trương hoàn thiện cơ chế, chính sách, đặc biệt là các chính sách ưu đãi, tháo gỡ các nút thắt về hạ tầng, thể chế, nguồn nhân lực, với tinh thần "thể chế thông thoáng, hạ tầng thông suốt, con người thông minh".

Thứ sáu, chính sách ưu đãi cần chuyển trạng thái từ ưu đãi để thu hút đầu tư sang ưu đãi để thu hút chuyển giao công nghệ.

Thứ bảy, đẩy mạnh phối hợp hiệu quả giữa Nhà nước – Nhà trường – Nhà doanh nghiệp; kết nối chặt chẽ giữa hoạt động kiến tạo – nghiên cứu – phát triển – sản xuất, kinh doanh.

Thứ tám, thúc đẩy phát triển cân bằng, bình đẳng giữa khu vực công và tư, mở rộng hợp tác quốc tế, xây dựng cơ chế chính sách hợp tác công tư phù hợp với đặc thù ngành bán dẫn.

Thứ chín, phát triển thị trường bán dẫn cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng, tuân thủ đúng quy luật thị trường, bảo đảm công khai, minh bạch, hiệu quả.