Tại buổi chia sẻ của doanh nghiệp FDI đầu tư điện tái tạo ở TP. Hồ Chí Minh ngày 28/3, ông Nguyễn Hữu Quang, Giám đốc đầu tư mảng năng lượng sạch của Dragon Capital lo lắng: Nếu giá FIT bị hồi tố không chỉ ảnhh hưởng đến nhà đầu tư mà còn ảnh hưởng đến môi trường đầu tư, ngành ngân hàng, bởi các nhà đầu tư sẽ không có khả năng trả nợ cho ngân hàng.

Theo ông Quang, việc hồi tố giá FIT dựa trên ngày cấp văn bản nghiệm thu là thiếu căn cứ pháp lý rõ ràng.

Ông cho rằng, hiện công ty mẹ tại Singapore đang phải hỗ trợ tài chính để trả nợ cho một dự án 40 MWp tại Việt Nam, nhưng nếu tình hình không được giải quyết, họ sẽ không thể tiếp tục đầu tư.

Theo các nhà đầu tư, điện mặt trời đã giúp giảm gánh nặng cho EVN trong các năm qua. Từ năm 2021, điện mặt trời đã giúp EVN đáp ứng nhu cầu điện tăng, tiết kiệm hàng nghìn tỷ đồng mỗi năm so với điện khí.

Theo tính toán dựa trên dữ liệu của EPTC cho giá trần nhà máy khí và nhà máy LNG, đến năm 2025, điện mặt trời có thể giúp EVN tiết kiệm hơn 18.000 tỷ đồng so với nhiệt điện khí và hơn 21.000 tỷ đồng so với LNG

Việc áp dụng hồi tố các điều kiện mới và giảm giá FIT đối với các dự án đã vận hành thương mại (COD) có thể tạo ra nhiều thách thức hơn nữa cho Việt Nam trong việc đạt được các mục tiêu năng lượng tái tạo giai đoạn 2025-2030.

Những biện pháp này gây quan ngại về tính khả thi tài chính của hợp đồng PPA, mức độ tín nhiệm của EVN và sự ổn định của hệ thống ngân hàng. Ngoài ra, điều này còn làm gia tăng chi phí tài chính và có thể làm giảm động lực.

Ông Trần Minh Tiến, Giám đốc điều hành nhà máy điện mặt trời Xuân Thọ 1-2 và Mỹ Sơn 1-2 của Bangkok Glass Energy (BGE) cho biết: Công ty đang đối mặt nguy cơ phá sản nếu giá FIT bị bị tính lại. 

Theo ông Tiến, BGE đầu tư các dự án này theo giá FIT1 nhưng hiện tại có nguy cơ bị áp giá FIT 2, tức chỉ còn 7,09 cent một kWh thay vì 9,35 cent như trước. Hơn nữa, công ty mua lại dự án từ đối tác khác với suất đầu tư cao hơn, nguy cơ dễ dẫn đến thua lỗ nghiêm trọng nếu bị điều chỉnh giá.

Tương tự, đại diện B.Grimm Power Việt Nam (nhà đầu tư Thái Lan) cho biết: Hai dự án của họ với công suất 500 MWp đang bị ảnh hưởng nặng nề. Công ty vay vốn từ ngân hàng để đầu đầ, nếu áp dụng giá FIT2 hoặc mức giá thấp hơn như các dự án chuyển tiếp (4,8 cent một kWh), doanh nghiệp sẽ không thể hoàn vốn và không có khả năng trả nợ.

Liên quan đến giá điện giá mua điện theo cơ chế khuyến khích đối với các dự án năng lượng tái tạo, trước đó, vào đầu tháng 3/2025, một số hiệp hội doanh nghiệp trong nước và nước ngoài cùng kiến nghị lên Chính phủ và Bộ Công Thương bày tỏ quan ngại sâu sắc về tình trạng và phương thức xử lý đối với 173 dự án điện gió và điện mặt trời đã có ngày vận hành thương mại (COD) trước hoặc trong năm 2021 nhưng chưa có Văn bản chấp thuận kết quả nghiệm thu (Chấp thuận nghiệm thu) tại thời điểm COD.

Các doanh nghiệp cho rằng, họ đã tuân thủ hợp đồng mua bán điện (PPA) ký với EVN, trong đó ngày vận hành thương mại đã được công nhận. Quy định về việc phải có văn bản nghiệm thu từ Bộ Công Thương hoặc cơ quan có thẩm quyền mới chỉ được đưa ra từ Thông tư 10/2023, trong khi hầu hết dự án này đã vận hành từ trước hoặc trong năm 2021.

Trong thư, nhóm nhà đầu tư cho rằng việc điều chỉnh COD và thay đổi giá FIT nếu xảy ra là áp dụng hồi tố luật, tức là dùng quy định mới (Thông tư 10/2023/TT-BCT) để đánh giá lại các dự án đã hoàn thành từ trước. Điều này đi ngược lại nguyên tắc pháp lý không hồi tố của Luật Đầu tư.

Thông tư 10/2023/TT-BCT có hiệu lực từ ngày 9/6/2023 yêu cầu phải có CCA trước khi cấp giấy phép hoạt động điện lực, trong khi tại thời điểm các dự án được chấp thuận COD, các nhà đầu tư cho biết quy định hiện hành không không yêu cầu chứng nhận này.

Việc điều chỉnh ngày COD và giá FIT có thể khiến các dự án điện tái tạo nói trên với tổng mức đầu tư gần 13 tỷ USD bị phá vỡ phương án tài chính. Nhiều dự án đứng trước nguy cơ vỡ nợ, kéo theo hệ lụy cho các tổ chức tín dụng.

Từ thực tế trên, các doanh nghiệp FDI đề xuất Chính phủ giữ nguyên mức giá FIT như cam kết ban đầu, không áp dụng hồi tố. Đồng thời mong Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN)  đảm bảo thanh toán đầy đủ và đúng hạn. Nếu không, nguy cơ dòng vốn FDI rút khỏi Việt Nam sẽ trở thành hiện thực, ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường đầu tư cũng như sự phát triển của ngành năng lượng tái tạo trong nước.